از ظهور کامپیوترهای خانگی در دهه ۱۹۷۰ زمان زیادی نمی‌گذرد؛ اما در همین مدت زمان نسبتاً کوتاه نیز دسته‌بندی‌های مختلفی از کامپیوترهای شخصی شکل گرفته است که درنهایت سردرگمی کاربر در انتخاب بهترین محصول بسته به نیازهایش را به‌دنبال دارد.
دو دسته‌بندی پرفروش دنیای کامپیوتر، لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای رومیزی هستند که دسته دوم در ایران عموماً به‌اصطلاح، «کیس» خطاب می‌شوند. لپ‌تاپ‌ها که تکلیف مشخصی دارند و تمامی مدل‌ها را شرکت‌های مختلف و به‌صورت آماده می‌فروشند؛ اما درمقابل «کیس‌ها» تنوع محصول بیشتری دارند و از ظاهر گرفته تا تمامی جزئیات داخلی آن شخصی‌سازی‌شدنی هستند. بنابراین، سؤالی که مطرح می‌شود، این است که بالاخره لپ‌تاپ بخریم یا کیس؟ کدام‌یک برای نیاز من گزینه بهتری است؟
برای پاسخ به این پرسش در ابتدا باید هریک از دسته‌بندی‌ها را جداگانه بررسی کنیم و ضعف‌ها و قوت‌های آن‌ها را زیر ذره‌بین ببریم. پس همچنان با پلاس وی همراه باشید.
میان دو دسته‌بندی لپ‌تاپ و کامپیوتر رومیزی دو دسته‌بندی دیگر شامل All-in-Oneها و مینی‌کامپیوترها وجود دارند که هریک به‌نحوی به‌سمت دنیای لپ‌تاپ‌ها حرکت کرده‌اند. به‌عنوان نمونه، جابه‌جایی کامپیوترهای All-in-One بسیار راحت‌تر از کیسی بزرگ خواهد بود و به‌راحتی می‌توان از اتاق به‌جای دیگری مانند آشپزخانه منتقل یا با اتصال آن به دیوار از آن به‌عنوان تلویزیون برای پخش محتوا استفاده کرد؛ البته همچنان انتقال به بیرون از خانه دشوار خواهد بود.
درمقابل، مینی‌کامپیوترها به‌واسطه ابعاد کوچیک‌تر خود قابلیت حمل بیشتری از کامپیوترهای All-in-One دارند و می‌توانند با قرار‌گرفتن در کوله یا حتی جیب، به محل دیگری منتقل شوند. البته در مقصد نیاز به صفحه‌نمایش به‌همراه ماوس و کیبورد الزامی خواهد بود. هرچند مینی کامپیوترهایی که ابعاد کوچکی مانند یک فلش دارند، از توان پردازشی چندانی برای استفاده‌های سنگین بهره نمی‌برند، مینی‌کامپیوترهایی مانند Mac Mini قدرت بسیار زیادی را در ابعادی بسیار کوچک‌تر از مدل‌های دسکتاپ دراختیار کاربر قرار می‌دهند.
دراین‌میان، صحبت درباره اصطلاحی رایج با دو معنی متفاوت نیز خالی از لطف نیست. احتمالاً واژه PC که مخفف Personal Computer و به‌معنی «کامپیوتر شخصی» است، به‌گوشتان خورده است؛ اما این واژه به «کامپیوترهای شخصی مبتنی‌بر سیستم‌عامل ویندوز» نیز اشاره می‌کند.
به‌بیان بهتر، اگر در کشوری مانند آمریکا قصد داشته باشید کامپیوتر رومیزی بخرید، فروشنده در وهله اول از شما می‌پرسد: PC یا مک؟ PC به تمامی محصولاتی اشاره می‌کند (فارغ از برند تولید‌کننده آن) که سیستم‌عامل آن ویندوز باشد.
دلایل برتری کامپیوترهای رومیزی
کامپیوترهای رومیزی به‌واسطه آزادی عملی که به کاربر می‌دهند، مزیت‌های بسیاری دارند؛ مزیت‌هایی که پس از دانستن هریک دیگر چشم‌پوشی از آن را دشوار می‌کند. درادامه، به برتری‌های مهم یا بهتر است بگوییم «ویژگی‌های» کامپیوترهای رومیزی اشاره خواهیم کرد.
شخصی‌سازی و آزادی عمل و ارتقا
اسمبل‌کردن کیس‌های کامپیوتر رومیزی علاوه‌بر فرایندی بسیار جذاب و فرح‌بخش (البته برای عاشقان دنیای سخت‌افزار)، آزادی عمل زیادی نیز به کاربر می‌دهد؛ به‌طوری‌که کاربر می‌تواند تمامی وجوه کیس کامپیوتر خود را شخصی‌سازی کند؛ از انتخاب قطعات و برند گرفته تا حتی شکل ظاهری آن‌ها. به‌‌عبارت‌دیگر، دامنه مدل‌ها آن‌قدر وسیع است که میلیون‌ها ترکیب منحصربه‌فرد را می‌توان با آن‌ها ساخت.
به‌دنبال وسیع‌بودن دامنه انتخاب مدل‌ها و برندها، طبیعتاً دست کاربر در خرید محصول با بودجه مدنظر خود نیز باز خواهد بود که این امر نیز یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت خرید کیس به‌جای لپ‌تاپ به‌شمار می‌رود.
افزون‌براین با خراب‌شدن یک قطعه، (البته بدون درنظر‌گرفتن قیمت دلار) به‌راحتی می‌توان با خرید قطعه‌ای دیگر مشکل سخت‌افزاری دستگاه را برطرف کرد. حتی اگر با گذشت زمان کامپیوتر شما قدیمی شود، باز‌هم می‌توانید با تعویض قطعات با مدل‌هایی دیگر، جانی تازه در کامپیوتر خود بدمید.
تمامی مزیت‌های گفته‌شده تنها از آزادی عمل کاربر برای انتخاب قطعات و گستردگی انتخاب‌ها ناشی می‌شود. همین گزینه‌ها به‌تنهایی می‌تواند دلایل محکمی بر برتری کیس درمقایسه‌با لپ‌تاپ باشد.
قدرت بیشتر
برکسی پوشیده نیست که سخت‌افزار لپ‌تاپ‌ها به‌واسطه ضخامت کمتر به‌مراتب ضعیف‌تر از مدل‌های دسکتاپ است. دلیل دیگر این اتفاق را می‌توان تولید گرمای زیاد و ناتوانی سیستم خنک کننده لپ‌تاپ‌ها دانست؛ موضوعی که در کیس‌های دسکتاپ محدودیت به‌حساب نمی‌آید.
افزون‌براین، توان مصرفی پردازنده‌های مرکزی و گرافیکی کلاس دسکتاپ در‌مجموع به بیش از ۶۰۰ وات می‌رسند؛ درصورتی‌که در لپ تاپ های گیمینگ توان مصرفی در بیشترین حالت به ۲۵۰ وات (شاید کمی بیشتر) می‌رسد؛ البته آن‌هم در مدل‌های محدودی.
به‌طورکلی، هیچ لپ‌تاپی از‌نظر قدرت پردازشی نمی‌تواند به سیستم‌های دسکتاپ نیز نزدیک شود و آن‌هایی هم که تا حدی به این مهم دست پیدا می‌کنند، یا وزن سنگینی دارند یا بهدلیل تولید دمای زیاد از فن‌هایی پرسروصدا استفاده می‌کنند.
تولید صدای کمتر یکی دیگر از دلایل برتری کامپیوترهای دسکتاپ بر لپ‌تاپ‌ها به‌شمار می‌رود. با وجود حجم بزرگ کیس‌ها و فن‌های بزرگی که هوای سرد را از طرفی وارد کیس و هوای گرم را از طرف دیگر خارج می‌کنند، پردازنده‌ها همواره دمای مطلوبی دارند و حتی اگر فن‌ها نیز کافی نباشند، امکان تهیه دیگر سیستم‌های خنک‌کننده مانند خنک‌کننده مایع نیز وجود دارد.
قیمت کمتر در ازای قدرت بیشتر
احتمالاً این جمله را بسیار شنیده‌اید: «با قیمت این لپ‌تاپ می‌توانی کیسی قدرتمندتر بخریی!» این حقیقتی است که بسیاری از کاربران را از خرید لپ‌تاپ منصرف می‌کند. دراین‌میان، نباید از وجود هزینه‌های جانبی مانند ماوس و کیبورد و خصوصاً مانیتور چشم‌پوشی کنیم. بااین‌حال، حتی اگر با قیمت لپ‌تاپ کیس دسکتاپ به‌همراه مانیتور و ماوس و کیبورد نیز تهیه کنیم، همچنان قدرت کامپیوتر دسکتاپ مذکور بیشتر خواهد بود. برای توضیح این موضوع، باید اشاره کنم که تمرکز هزینه‌ها روی کیس خواهد بود و برای خرید مانیتور به‌همراه ماوس و کیبورد نباید هزینه زیادی کنیم.
تنوع بیشتر نمایشگر
لپ‌تاپ‌هاً عموما در مدل‌های ۱۵٫۶ و ۱۷ اینچی تولید می‌شوند؛ چراکه نمایشگر بزرگ‌تر به‌منزله سنگین‌تر‌شدن محصول نهایی خواهد بود. بااین‌حال، این محدودیت نیز در کامپیوترهای رومیزی وجود ندارد و کاربر برای مثال می‌تواند تلویزیونی ۶۵ اینجی را به کامپیوتر خود متصل کند! این امکان در لپ‌تاپ‌ها نیز وجود دارد؛ اما چرا باید برای نمایشگر دو بار هزینه کنیم؟ (نمایشگر خود لپ‌تاپ به‌علاوه نمایشگر جانبی) نرخ‌نوسازی نیز یکی دیگر از معیارهای برتری کامپیوترهای رومیزی محسوب می‌شود.
تنوع بیشتر پورت‌ها
کامپیوترهای دسکتاپ باتوجه‌به طیف وسیعی از پورت‌هایشان، کاربران را از نیاز به انواع آداپتور و هاب‌های مختلف بی‌نیاز می‌کنند. افزون‌براین، معمولاً مادربوردهای دسکتاپ از پورت‌های به‌روزتری استفاده می‌کنند. همچنین، تعداد پورت لپ‌تاپ‌ها و خصوصاً اولترابوک‌ها بسیار محدود است و کاربر به خرید هاب‌هایی گران‌قیمت مجبور خواهد شد.
فراموش نکنید که حتی اگر در کامپیوتر رومیزی خود به پورت خاصی نیاز داشته باشید، به‌راحتی و با خرید کارت‌های توسعه به‌مراتب ارزان‌قیمت‌تر این مشکل را حل خواهید کرد.
می‌توانند همیشه روشن باشند
اگر در ایران باشید و به‌صورت کاملاً اتفاقی در فصل تابستان قصد داشته باشید سیستم دسکتاپ خود را روشن بگذارید، قطعاً بهدلیل قطع برق ناامید خواهید شد! باوجوداین، در جوامع «عادی» و «معمولی» کامپیوترهای دسکتاپ می‌توانند بدون محدودیت روشن بمانند و حتی با تکیه به اینترنت پرسرعتشان، به‌عنوان فایل سرور نیز استفاده شوند!
لپ‌تاپ‌ها نیز می‌توانند به‌مدت طولانی روشن بمانند؛ اما همواره احتمال خراب‌شدن باتری وجود دارد و با وجود سیستم خنک‌کننده ضعیف‌تر، امکان آسیب وجود دارد؛ حتی اگر این احتمال اندک باشد.
احتمال دزدی کمتر است
ابعاد کوچک‌تر لپ‌تاپ‌ها باعث شده است تا به هدفی ساده برای دزدها تبدیل شوند. این در حالی است که کیس‌ها تا وقتی در خانه هستند، خطر چندانی تهدیدشان نمی‌کند؛ مگر اینکه دزد وارد خانه شود که در این صورت دغدغه‌های بزرگ‌تری از دزدیده‌شدن کیس خود خواهید داشت.
دلایل برتری لپ‌تاپ‌ها
با وجود مشکلات لپ‌تاپ‌ها، همچنان در برخی زمینه‌ها برتری‌هایی بر دسکتاپ‌ها دارند که درادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
قابل‌حمل
بزرگ‌ترین مزیت لپ‌تاپ‌ها را می‌توان قابل‌حمل بودنشان دانست. وزن این فرم‌فکتور در بدترین حالت و در مدل‌های ۱۷ اینچی به ۲٫۵ کیلوگرم می‌رسد که همچنان وزنی مقبولی خواهد بود. همچنین، ابعاد کوچک‌تر لپ‌تاپ‌ها قرار‌دادن آن در کیف یا کوله‌پشتی را ساده‌تر می‌کند.
برای حمل لپ‌تاپ به جمع‌آوری موارد زیادی نیاز ندارید و لپ‌تاپ به‌علاوه شارژر کفایت خواهد کرد. البته مک‌بوک‌ها حتی به شارژر هم نیازی ندارند و مدت طولانی‌تری بدون شارژر دوام می‌آورند.
مجموعه‌ای کامل
لپ‌تاپ‌ها هرآنچه برای کار با کامپیوتر نیاز داشته باشید، با خود به‌همراه دارند و مجموعه‌ای کامل را تشکیل می‌دهند؛ از پورت‌های پراستفاده گرفته تا ماوس و کیبورد و مانیتور که همه‌وهمه در قالب محصولی واحد و نه منفک از هم عرضه می‌شود.
بنابراین، اگر قصد داشته باشید کامپیوتر خود را جابهجا کنید، به‌راحتی با بستن لپ‌تاپ کل مجموعه کامپیوتر خود را جابهجا خواهید کرد و در محل جدید نیز، نه به مانیتور نیازی خواهید داشت و نه هیچ لوازم اضافه‌ای.
همواره روشن
در ابتدای قسمت «می‌توانند همیشه روشن باشند»، گفتیم که اگر در ایران باشید و بخواهید کامپیوترتان همواره روشن باشد، احتمالاً قطعی برق حالتان را خواهد گرفت؛ اما لپ‌تاپ‌ها این‌طور نیستند و حتی درصورت نبود برق نیز، می‌توانند روشن باشند.
البته ضعف در روشن‌ماندن طولانی‌مدت همچنان یکی از مشکلات لپ‌تاپ‌ها به‌شمار می‌رود و مقصود ما از این بخش فقط اشاره به امکان کار‌کردن دستگاه بدون نیاز به برق مستقیم و متکی به باتری بود.
آماده‌به‌کار
لپ‌تاپ‌ها مانند گوشی های هوشمند هستند و پس از خرید، به‌سرعت می‌توانند آماده‌به‌کار شوند. زمان موردنیاز برای ستاپ‌کردن لپ‌تاپ تقریباً ۱۰ دقیقه خواهد بود؛ اما برای کیس رومیزی، تنها اسمبل‌کردن آن ممکن است نیمی از زمان روزتان را بگیرد. بنابراین، درصورت محدودیت زمان بهترین گزینه لپ‌تاپ خواهد بود.
نکته دیگری که درحال‌حاضر تنها می‌توان درباره مک بوک های اپل عنوان کرد، رفتار مشابه گوشی‌های هوشمند آن‌هاست. درحقیقت، مک بوک‌هایی که از تراشه‌های اپل استفاده می‌کنند، به خاموش‌شدن نیازی ندارند و با بستن دستگاه، لپ‌تاپ وارد حالتی مشابه «حالت قفل» گوشی‌های هوشمند می‌شود و به‌محض باز‌کردن لپ‌تاپ به حالت آماده‌به‌کار درمی‌آید.
مقایسه در دنیای واقعی
بهتر است صحبت درباره مسائل تئوریک را کنار بگذاریم و در سناریویی واقعی و در بازه قیمتی ۵۰ میلیون تومان، یک لپ‌تاپ و یک کامپیوتر دسکتاپ (به‌همراه مانیتور و ماوس و کیبورد) بخریم.
لپ‌تاپ
اگر بودجه خرید را روی ۵۰ میلیون تومان قرار دهیم، برای خرید لپ‌تاپ می‌توانیم مدلی مانند Gaming 3 از لنوو را انتخاب کنیم که به تراشه‌ی Core i7-12700H، گرافیک Geforce GTX 3050TI، شانزده گیگابایت رم DDR5، یک ترابایت حافظه SSD و صفحه‌نمایش ۱۵٫۶ اینچی IPS با وضوح ۱۰۸۰ × ۱۹۲۰ پیکسل مجهز شده است.
کیس دسکتاپ
همان‌طور‌که گفتیم، برای خرید کامپیوتر دسکتاپ و انتخاب قطعات محدودیتی وجود نخواهد داشت و بسته به نیاز خود، اهمیت هریک از قطعات را کم یا زیاد کنید. باتوجه‌به محدودیت ۵۰ میلیونی بودجه موفق شدیم سیستم دسکتاپ زیر را بخریم که هم در گیمینگ و هم در اجرای برنامه‌های مهندسی کارایی مناسبی ارائه می‌کند.
مقایسه سخت‌افزاری
برای مقایسه عملکرد لپ‌تاپ و کامپیوتر دسکتاپی که انتخاب کرده‌ایم، راهی جز مقایسه بنچمارک‌های سخت‌افزاری نیست. از‌این‌رو، درادامه پردازنده مرکزی و گرافیکی هر دو را در بنچمارک‌های Cinebench R23 و Geekbench 5 و بنچمارک‌های گرافیکی خواهیم سنجید.
بنچمارک گرافیکی
جمع‌بندی
اما پاسخ به سوال نهایی. همان‌طور‌که در سؤال ابتدای مقاله نیز اشاره کردیم، «نیاز کاربر» یکی از معیارهای اصلی در انتخاب یکی از دو دسته‌بندی لپ‌تاپ یا کامپیوتر رومیزی خواهد بود. این یعنی اگر برایتان قدرت سخت‌افزاری و دریافت بهترین پایداری از اهمیت بسیاری برخوردار است، خرید کیس دسکتاپ گزینه‌ای بهتر از لپ‌تاپ خواهد بود؛ اما درصورتی‌که حمل راحت‌تر و همراه داشتن مجموعه‌ای کامل در اولویت است، قطعاً لپ‌تاپ ارزش خرید بیشتری پیدا می‌کند.
به‌طورکلی، خرید یک لپ‌تاپ به‌دلایلی که گفتیم (اعم از قابلیت حمل زیاد و فناوری پیشرفته‌تر تولید و بهره‌مندی از نمایشگر)، قیمت بیشتری از مدلی با قدرت یکسان در کلاس دسکتاپ‌ها خواهد بود. هرچند باتوجه‌به وسیع‌بودن دامنه سخت‌افزارها به‌راحتی می‌توان کیسی دسکتاپ به‌همراه ماوس و کیبورد مانیتور خرید، طبیعتاً کیفیت نهایی قطعات کمتر خواهد بود.
دراین‌بین، برخی افراد با خرید لپ‌تاپ گیمینگ سعی می‌کنند تا فاصله میان کامپیوتر دسکتاپ و لپ‌تاپ را کاهش دهند و به‌همراه خود محصولی قدرتمند را حمل کنند. باوجوداین، همچنان حتی این مدل‌ها نیز باتوجه‌به قیمت گرانشان، قدرت کمتری از مدل‌های دسکتاپ را ارائه می‌کنند.
