تمام علل و علائم پوسیدگی دندان + راههای پیشگیری و درمان

پوسیدگی دندان و هر آنچه لازم است در این مورد مهم بدانید

دهان و دندان همیشه در معرض آلودگی ها و خطرات زیادی هستند که می تواند حفره های کوچکی را درون آن ها به وجود بیاورد و این حفره ها در نهایت به پوسیدگی تبدیل می شود که علت آن ترکیبی از عوامل مثل باکتری های درون دهان ، غذا های مضر و نوشیدنی های قند دار می باشد که به دیواره دندان آسیب می زند .

حفره ها و پوسیدگی های دندانی سلامت دندان را تا حد زیادی به خطر می اندازد که این موضوع در بین کودکان و نوجوانان و افراد سال خورده بیشتر است و البته که این اتفاق ممکن است برای نوزادان نیز رخ دهد .

این حفره ها در صورت درمان نشدن ، بزرگ تر می شوند و در عمق بیشتری از دندان نفوذ می کنند و در نتیجه باعث دندان درد شدید ، عفونت و در نهایت باعث از دست دادن دندان می شود که ملاقات های منظم با دندانپزشک ، مسواک زدن و عادت های نخ دندان کشیدن می تواند بهترین راه پیشگیری از این اتفاقات باشد .

نشانه ها و علائم

نشانه های حفره های دندانی بسته به محل و گستردگی آن ها متفاوت می باشد . زمانی که حفره ای در دندان شروع به شکل گیری می کند، در مرحله اول ممکن است هیچ نشانه ای نداشته باشد و زمانی که مدت بیشتری از پوسیدگی می گذرد، می تواند علائم عنوان شده در این بخش از سلامت دهان و دندان در پلاس وی را داشته باشد :

•  دندان درد ، درد ناگهانی و حالتی شبیه تیر کشیدن دندان
•  حساسیت دندان
• درد خفیف تا شدید هنگام خوردن یا نوشیدن مواد غذایی شیرین ، داغ یا سرد
• حفره های قابل رویت در دندان
• لکه های قهوه ای ، سیاه یا سفید روی دندان
• درد هنگام جویدن
• گیر کردن غذا بین دندان و پاره شدن نخ دندان
• درد گرفتن دندان در صورت فشار دادن دندان ها روی هم
• بوی بد دهان
• محلهای شایع پوسیدگی

برخی از سطوح دندان ها به دلیل وضعیت خاصشان بیشتر دچار پوسیدگی می شوند. این سطوح عبارتند از:

شیارهای سطح جونده:

شیارهای باریک و عمیق سطح جونده دندانهای آسیا برای زندگی و رشد میکروب ها محیط مناسبی هستند بنابراین دندان ها از این محل دچار پوسیدگی می شوند.

سطوح بین دندانی:

سطوح بین دندان به این علت که به دلیل عدم نفوذ موهای مسواک خیلی تمیز نمی شود و ممکن است باقی مانده غذا در آن بماند بنابراین این ناحیه دچار پوسیدگی می شود.

طوق دندان یا ناحیه اتصال لثه با دندان:

در این ناحیه به علت تجمع میکروب ها ، پوسیدگی دندان و بیماری لثه ایجاد می شود.

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم ؟

شاید هرگز متوجه تشکیل حفره ها در دندان خود نشوید و به همین دلیل باید ملاقات های منظمی با پزشک داشته باشید تا داخل دهان شما عاری از میکروب و آلودگی باشد و همچنین هرگونه درد در دهان و دندان را به پزشک نشان دهید.

پوسیدگی دندان چرا و چگونه ایجاد می شود؟

در ایجاد پوسیدگی چهار عامل اصلی مانند میکروب ها، مواد قندی، مقاومت شخص و دندان و زمان نقش دارند.بدون میکروب، پوسیدگی در دندان اتفاق نمی افتد. در صورت حضور میکروب ها و نبود مواد قندی ، شدت وقوع پوسیدگی زیاد نیست. در افرادی که مقاومت طبیعی نسبت به بیماری دارند ، وجود میکروب ها و مواد قندی ، پوسیدگی ایجاد نمی کند. میکروب ها و مواد قندی و کمبود مقاومت شخص و دندان نیز به تدریج سبب خرابی دندان می شود. مراحل پوسیده شدن دندان عبارتند از :

- تشکیل پلاک های دندانی :

پلاک های دندانی یک لایه قابل مشاهده روی دندان هستند که این لایه ها در اثر مصرف شیرینی ها و تمیز کردن نامناسب دندان ها به وجود می آید و زمانی که مواد شیرین را از روی دندان خود تمیز نکنید ، باکتری ها به سرعت از روی آن تغذیه می کنند و پلاک ها تشکیل می شوند و پلاک ها در مدت زمان طولانی به لثه ها می رسند که برداشتن آن ها سخت تر می شود.

- حمله پلاک های دندانی :

اسید های موجود در پلاک های دندان در گوشه خارجی آن بیشتر هستند و این اسید ها در مواقعی به دندان های فرد حمله می کنند و لایه رویی دندان را فتح می کنند و به لایه زیرین می رسند که این پلاک ها ممکن است به طور مستقیم به عصب برسند و باعث ایجاد حساسیت شوند.

- خرابی مداوم :

همزمان که پوسیدگی دندان بیشتر می شود، باکتری و اسید جای بیشتری را در دندان می گیرد و به لایه درونی تر که شامل رگ های خونی و عصب ها است ، نفوذ می کند. این پالپ ها به مرور زمان متورم می شوند تا جایی که جایی برای باد کردن ندارند و سپس به عصب فشار وارد می کنند و درد را برای دندان به وجود می آورند که این درد می تواند به ریشه استخوان نیز برسد.

میکروب های ایجاد کننده پوسیدگی دندان

چنانچه در بخش سلامت پلاس وی میخوانید همه میکروب های موجود در دهان، موجب پوسیدگی دندان نمی شوند . اگر دندان تمیز نشود، میکروب ها لایه ای بر روی دندان به نام پلاک میکروبی تشکیل می دهند که لایه ای نرم و غلیظ است و از باکتری های مختلف و سلول های موجود در دهان تشکیل می شود و به راحتی و شستشو با آب از سطح دندان جدا نمی شود.

به مرور زمان انواع مختلفی از میکروب ها وارد پلاک میکروبی می شوند و سبب بیشتر شدن بیماریزایی آن می شود .پلاک میکروبی قابل دیدن نیست و بی رنگ است .برای از بین بردن پلاک میکروبی باید دندان ها را به طرز صحیح مسواک کرد.

آثار مخرب پلاک میکروبی دهان

• پلاک روی دندان سبب عوض شدن رنگ طبیعی و شفاف دندان می شود.
• پلاک موجب پوسیدگی دندان می شود.
• پلاک موجب بیماری لثه و سایر بافتهای نگهدارنده دندان می شود.
• پلاک به جرم سخت دندان تبدیل می شود.

عوامل خطر پوسیدگی دندان

هرکس می داند که دندانش در معرض پوسیدگی و ایجاد حفره می باشد اما موارد زیر این ریسک ها را افزایش می دهد :

- محل دندان :

پوسیدگی اغلب در دندان های عقبی بیشتر است چرا که این دندان ها ریشه های ضخیم تری دارند و اجزای بیشتری از مواد غذایی را به خود جذب می کنند و در نتیجه آن ها سخت تر و راحت تر می پوسند .

- غذا ها و نوشیدنی های خاص :

موادی مثل بستنی ، شیر، عسل ، شکر، نوشابه، میوه های خشک ، کیک، کلوچه شکلات های سفت و چیپس می تواند پوسیدگی دندان را جلو بیاندازد .

- تنقلات :

میان وعده ها معمولا شامل نوشیدنی های قند دار و تنقلات مضر می باشد که باکتری ها را به جان دندان می اندازد .میکروب های موجود در پلاک میکروبی از قند موجود در غذاها استفاده کرده و آنرا به اسید تبدیل می کنند. این اسید مینای دندان را حل کرده و پوسیدگی آغاز می شود. هرچه مواد قندی بیشتر و در دفعات زیادتر مصرف کنیم و مواد قندی چسبنده تر و از نوع قند ساکاروز (قند معمولی) باشند، پوسیدگی بیشتر ایجاد میشود.

- غذا دادن به نوزاد هنگام خواب :

زمانی که هنگام خواب نوزاد به او بطری پر از شیر بدهیم یا هر مایع دیگری حاوی قند یا بدون آن را بدهیم ، باعث می شود که مواد تشکیل دهنده آن روی دندان او بماند و باکتری های روی دندان از آن تغذیه کنند و در نتیجه پوسیدگی دندان در او افزایش می یابد.

- مسواک نزدن به اندازه کافی :

اگر دندان خود را سریعا بعد از نوشیدنی و غذا تمیز نکنید، پلاک ها به سرعت روی دندان شما تشکیل می شود .

- استفاده نکردن از فلوراید :

فلوراید حاوی مواد معدنی مفید است که به جلوگیری از حفره های دندانی کمک می کند . فلوراید حاوی مواد موجود در خمیر دندان و دیگر شوینده های دندانی می باشد .

- کودکان و افراد سالخ ورده :

پوسیدگی دندان در بین این دو گروه بیش از بقیه می باشد . در بین این دو، کودکان در معرض خطر بیشتری هستند .

- دهان خشک :

خشکی دهان به دلیل کمبود بزاق می باشد که همین بزاق از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند . مواد موجود در بزاق حاوی اسیدهای مبارزه کننده با باکتری های دهانی هستند و داروهای خاص نیز می تواند این بزاق را کاهش دهد .

- سوزش معده :

سوزش یا رفلاکس معده نیز می تواند اسید بیشتری را در دهان شما به جریان بیاندازد و در نتیجه این اسید ها به دشمنانی برای دندان شما تبدیل شوند و پوسیدگی آنها را جلو بیاندازند .

مشکلات پوسیدگی دندان شامل موارد زیر است:

•  درد
•  ورم دندان
•  باد کردن لثه
•  دندان آسیب دیده یا شکسته
•  مشکلات جویدنی
•  تغییرات خاص در دندان

هنگام شدید شدن پوسیدگی علائم زیر در فرد دیده می شود:

•  همیشگی شدن درد
•  کاهش وزن یا مشکل شدید در غذا خوردن و جویدن
•  از دست دادن دندان
•  دمل دندانی

زمان و سرعت ایجاد پوسیدگی

پوسیدگی دندان در یک روز ایجاد نمی شود، بلکه برای حل شدن مینا و از بین رفتن بافت نرم مینا زمان زیادی لازم است . 2 تا 5 دقیقه بعد از خوردن غذا و رسیدن مواد قندی به میکروب های پلاک زمان لازم است تا اسید ایجاد شود. در طی مدت 10 دقیقه میزان اسید به بالاترین مقدار رسیده و سپس 20 تا 60 دقیقه همانگونه باقی می ماند و سپس رفته رفته به حال عادی برمی گردد.

محیط پلاک میکروبی با هر بار غذا خوردن، اسیدی می شود و تا زمانی که این محیط اسیدی به حالت عادی باز گردد ، با خوردن مجدد، محیط دهان دوباره اسیدی می شود، اینگونه دندانها دچار پوسیدگی می شود.

راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان ها

بهداشت مناسب دهان و دندان می تواند این مشکل را تا حد زیادی کاهش دهد . در این قسمت راهکارهایی را برای پیشگیری از این مشکل به شما معرفی می کنیم :

•  بعد از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی مسواک با خمیردندان فلوراید بزنید. حداقل دو بار در روز این کار را انجام دهید و همچنین نخ دندان را نیز فراموش نکنید.
•  دهان خود را بشویید.
•  مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید.
•  آب تصفیه شده بنوشید.
•  غذا های سالم و سبزیجات را فراموش نکنید.
•  بیش از حد تنقلات نخورید.
•  از درمان های انتی باکتریال استفاده کنید.

چه نوع پر کردن را باید برای دندانم انجام دهم؟

انواع مختلفی از لوازم و تجهیزات برای درمان پوسیدگی ها وجود دارد که رایج ترین آن ها استفاده از آمالگام و کامپوزیت است . از دندانپزشک خود بپرسید که پیشنهاد او چیست و خودتان نیز تحقیقات لازم را انجام دهید تا ببنید کدام یک را ترجیح می دهید .

دندانپزشک چه نوع درمانی را برای پیشگیری از ایجاد ناراحتی به من تجویز خواهد کرد؟

بسته به نوع پیچیدگی حفره و پوسیدگی دندان شما، درمان لازم برای دهان یا لثه با بی حسی اعمال می شود یا این که ممکن است پزشک از گاز نیتروس اکسید استفاده کند .

آیا می توان حفره یا پوسیدگی را به طور کامل در یک جلسه درمان کرد ؟

دندان ها با پوسیدگی شدید نیاز به بیش از یک جلسه پر کردن دندان دارند . این پروسه ها در لایه درونی ، بیرونی ، و نیر گوشه ها کار می کند که مرحله اول معمولا برای آماده کردن دندان و مرحله دوم نیز برای شروع پروسه اصلی می باشد .