2 سال پیش / خواندن دقیقه

حکم شرعی لطمه زنی، علم کشی و برهنه شدن در عزاداری

با فرا رسیدن ماه محرم افراد اقدام به برگزاری عزای حسینی می کنند که در این میان ممکن است عموم مخاطبان به لحاظ شرعی با سؤالات و مسائل گوناگونی چون حکم برهنه شدن در عزاداری و ...مواجه شوند.

حکم برهنه شدن و لطمه زنی در عزاداری سالار شهیدان

همزمان با فرارسیدن ایام شهادت سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام، شیعیان سراسر جهان، در مساجد، تکایا و حسنیه ها اقدام به برگزاری عزای حسینی می کنند. عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) نیز همچون سایر اعمال انسان دارای احکامی است که در این بخش از پلاس وی مختصر بدان می پردازیم.

کیفیت برگزاری مجلس عزاداری و سوگواری باید چگونه باشد؟

آیات عظام:خامنه ای، مکارم، سیستانی، شبیری زنجانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:

1- در مجلس عزاداری اهل بیت، ذکر اهداف مقدّس امام حسین علیه السلام و تاریخچه کربلا و تحلیل فرازهای آن و مراسم سوگواری و روشن کننده اهداف عزاداری حضرت سیّدالشهدا(ع) و مانند آن باشد.

2- فضائل اهل بیت(ع)، امر به معروف و نهی از منکر، بیان احکام الهی، مطرح شود.

3- از هر کاری که موجب ضرر شدید به بدن یا ناقص شدن آن می شود باید اجتناب شود.

4- از گفتن جملاتی که بوی شرک و کفر می دهد اجتناب شود.

5- از هر کاری که موجب وهن مجالس مذهبی و عزاداری باشد خودداری شود.

آیا سینه زنی و زنجیر زنی در عزاداری که منجر به کبود شدن بدن می شود، جایز است؟

آیات عظام:امام خمینی، خامنه ای، شبیری زنجانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:

اگر موجب ضرر مهم بر بدن نباشد اشکال ندارد.

آیت الله مکارم:

سینه زنی و زنجیر زنی از شعائر حسینی است، ولی از آسیب رساندن به بدن خودداری شود.

آیت الله سیستانی:اشکال ندارد.

در مجالس زنانه، زنان مداحی و سخنرانی می کنند و صدای آنها به گوش مردان رهگذر می رسد. آیا این عمل جایز است؟

آیت الله فاضل لنکرانی:

شنیدن صدای ایشان اگر در معرض ریبه و التذاذ نباشد حرام نیست. (اجوبة المسائل، ص 365)

حکم خندیدن در ماه محرم

خندیدن در ماه محرّم و صفر از نظر شرعی حرام نیست، اما چون ماه های اندوه و حزن اهل بیت وخاندان نبوّت، خصوصاً در دهه عاشورا است، بهتر است شیعیان و دوستان اهل بیت در حزن و اندوه باشند. حضرت علی(ع) فرمود:«خدا به زمین توجّهی کرد، پس ما را اختیار و انتخاب کرد، وبرای ما، شیعیان ما را اختیار نمود. آنان ما را یاری می کنند و در شادی ما شادی می نمایند و در حزن و اندوه ما محزون وغمناک هستند. آنها اموال و جان های خود را در راه ما بذل می کنند».(بحار الانوار، ج 65، ص 18، حدیث 24)

بنابراین خندیدن و شادی در ایام عزاداری اگر چه حرمت ندارد، اما از نظر اخلاقی ناپسند است و با معیار دوستی و محبت اهل بیت که از واجبات دینی است، سازگار نیست و حتی المقدور لازم است پرهیز شود.

حکم لخت شدن برای سینه زنی در عزاداری از دیدگاه مراجع

آیات عظام امام خمینی، سیستانی، شبیری زنجانی، وحید خراسانی :

لخت شدن مردان، برای سینه زنی اشکال ندارد؛ لیکن زن ها نباید به بدن مرد اَجنبی نگاه کنند.

آیات عظام خامنه ای، مکارم:

لخت شدن برای سینه زنی در جایی که در معرض دید خانم ها باشد جایز نیست.

آیت الله صافی گلپایگانی:

اگر معرض تحریک باشد اشکال دارد و بهتر است با لباس عزاداری شود. (کتاب گفتمان عاشورایی)

خاک تربت امام حسین به چه چیز گفته می شود، آیا هنوز بعد از این همه سال خاک تربت وجود دارد؟

تربت امام حسین(ع) خاکی است که از قبر یا حوالی مرقد مطهر حضرت سیدالشهدا صلوات الله علیه می آورند که شیعه به خوردن آن استشفا می کند؛ خاک اطراف قبر که برای شفای بیمار و مهر نماز استعمال می شود.

امام خمینی(ره) می فرماید:آنچه به صورت قطعی تربت امام حسین (ع) است خاکی است که از قبر و آنچه عرفاً ملحق به قبر است برداشته می شود. (تحریر الوسیله، ج 2، ص 156)

نظر عده ای از مراجع آن است که حکم فضیلت سجده بر تربت امام حسین و حکم جواز خوردن کم از آن برای شفاء، مخصوص قبر و کمی از اطراف قبر امام حسین علیه السلام است و بقیه خاک کربلا هر چند محترم است؛ اما حکم خاک قبر امام حسین و اطراف قبر را ندارد. ( آیت الله بهجت، توضیح المسائل مراجع، ج2 ذیل مسئله 2628، استفتاء از دفتر رهبری، و دفتر آیت الله سیستانی)

بر اساس برخی از روایات سرزمین کربلا تا پنچ فرسخ از هر طرف جزء حریم قبر امام حسین علیه السلام حساب می شود. (وسائل‏ الشیعه، ج14، ص 513)

حکم تربت حسینی که در روایات وارد شده است بر خاک کربلا تا مقداری که حریم قبر امام حسین علیه السلام است یعنی از هر طرف پنج فرسخ بار می شود. ولی زمین های نزدیک قبر شریف حضرت، دارای فضیلت بیشتری هستند. (استفتاء از دفتر آیت الله وحید خراسانی)

حکم تعزیه و شبیه خوانی چیست؟

آیات عظام امام خمینی، خامنه ای، مکارم، سیستانی، شبیری زنجانی و وحید خراسانی:

اگر مشتمل بر حرام مانند دروغ و آلات لهو نباشد و موجب وهن مذهب و عزاداری نباشد اشکال ندارد، ولی در عین حال بهتر است که به جای آنها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینی و مرثیه خوانی بر پا شود (آیت الله وحید:لیکن شبیه ساختن به اهل بیت(ع) جایز نیست).

آیت الله علوی گرگانی:اگر تعزیه و شبیه خوانی موجب هتک حرمت به ساحت مقدس بزرگان دین شود، باید اجتناب شود. ( اجوبة المسائل، ص 365)

آیت الله صافی:

بطور کلی تعزیه خوانی چنانچه مشتمل بر محرمات نباشد اشکال ندارد و اصولًا مناسب این است که عزاداری حضرات ائمه طاهرین علیهم السلام به صورت مجلس روضه خوانی برگزار شود تا سخنرانان عالم و وعاظ و روضه خوان های متعهد ضمن ذکر مصائب آن بزرگواران با ذکر فضائل و مناقب و تاریخ زندگی ایشان و بیان احادیث و احکام و تبلیغ معارف اسلام و دفع بدع و شبهات، مردم را آگاه و به مکتب اهل بیت علیهم السلام هدایت و ارشاد نمایند.

با توجه به اینکه پوشیدن لباس سیاه در اسلام مکروه است، آیا پوشیدن لباس سیاه در ایام عزاداری اهل بیت و محرم اشکال دارد؟

آیات عظام، خامنه ای، مکارم، سیستانی،نوری همدانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:

پوشیدن لباس سیاه در این ایام از شیوه های عزاداری حساب می شود و کراهت ندارد، بلکه به عنوان عزا و اظهار حزن در مصیبت اهل بیت (ع) رجحان دارد و کار شایسته و پسندیده ای است. (جامع المسائل، ج 1، ص 621؛ جامع الاحکام، آیت الله صافی، ج 2 ، ص 130)

حکم قمه زدن در عزاداری امام حسین علیه السلام چیست؟

آیت الله خامنه ای:

اگر موجب وهن مذهب در زمان حاضر و یا مستلزم خوف خطر جان یا ضرر معتنی به باشد جایز نیست. ( استفتاء از دفتر مقام معظم رهبری)

آیت الله مکارم:

بی شک مراسم سوگواری خامس آل عباعلیه السلام از افضل قربات است، ولی نباید کاری کرد که موجب وهن مذهب در نظر دیگران شود. ( استفتاء از دفترآیت الله مکارم)

پدر و مادری که نذر می کنند اگر خدا به آنان فرزند پسر داد روز عاشورا به سر او تیغ بزنند و آن پسر بعد از بلوغ روزهای عاشورا قمه بزند آیا این نذر صحیح است و آیا بر آن پسر عمل به نذر والدین واجب است؟

آیت الله خامنه ای:

صحت چنین نذری محل اشکال است و در هر صورت وفا به آن بر فرزند واجب نیست. ( استفتاء از مقام معظم رهبری)

حکم عَلَم های استفاده شده در مراسم عزاداری معصومین علیهم السلام که برخی از آنها دارای نقش و نگارهایی نیز هستند، چیست؟

آیت الله خامنه ای:

استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سید الشهداء علیه السلام با قرار دادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزاداری فی نفسه اشکال ندارد، ولی نباید این امور جزء دین شمرده شوند.

آیات عظام سیستانی، شبیری زنجانی، وحید خراسانی:

استفاده از علم های مذکور به خودی خود در عزاداری اشکال ندارد.

آیت الله صافی:

استفاده از علم در مراسم عزاداری سالار شهیدان حضرت ابی عبد الله الحسین(ع) اگر مشتمل بر مجسمه ذی روح که حرام است نباشد، از تعظیم شعائر محسوب می شود و اشکال ندارد؛ بلکه مطلوب است.

حکم خراش انداختن به صورت در مراسم عزاداری معصومین علیه السلام چیست؟

آیت الله صافی گلپایگانی:

معلوم نیست که این کارها به عنوان ابراز شدت تألم بر مصائب اهل بیت علهیم السلام و عزاداری برای آن بزرگواران وهن باشد؛ بلی اگر موجب ضرر معتنی به شود جائز نیست.(کتاب گفتمان عاشورایی)

حکم شبیه ساختن مرد به زن و پوشیدن لباس زن در تعزیه و شبیه خوانی چیست؟

آیات عظام امام خمینی، خامنه ای، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:

احتیاط واجب آن است که مرد لباس زن نپوشد و خود را شبیه زن نسازد.

آیت الله سیستانی:

مسأله پوشیدن لباس زنانه بر مردان و پوشیدن لباس مردانه بر زنان حرام نیست و نماز خواندن با آن باطل نیست، ولی بنا بر احتیاط واجب جایز نیست مرد خود را به هیئت و زیّ زن درآورد و هم چنین به عکس.