دانستنی های حقوقی و قانونی در کسب و کارهای کوچک

بیشتر کسب و کارهای کوچک و یا استارتاپ ها براساس دوستی و رفاقت شکل می گیرند. همچنین معمولا در ابتدای کار نه نیازی به بازاریابی گسترده دارند، نه رقیبی در کنار خود می بینند و حتی بسیاری از آنها جای مشخصی هم ندارند. ولی به مرور زمان و موفق تر شدن کسب و کار تمام این اتفاقات رنگ و بوی دیگری گرفته و به شدت کسب و کار را تهدید می کنند. از افزایش رقابت گرفته تا به هم خوردن دوستی ها و ورود به بازارهای جدید و غیره. 

اتفاقاتی که برای هرکدام از آنها باید از لحاظ حقوقی و قانونی آماده باشید تا بعدا دچار دردسر نشوید. ممکن است کالای شما را کپی کنند، ممکن است رفیق تان اطلاعات شما را بفروشد و یا نیاز به بازاریابی در کانال های رسمی داشته باشید. برای این که بدانید این کارهای حقوقی به چه دردی می خورند و هزینه های آنها چقدر است به سراغ تعدادی از معروف ترین ها و کاربردی ترین های آنها رفته ایم تا با چم و خم راه بیشتر آشنا شوید.

 

ثبت نرم افزار:100 هزار تومان
بسیاری از استارتاپ های امروزی یا حتی کسب و کارهای جدید در ابتدای راه به سراغ وب سایت و نرم افزار می روند. سایت که تکلیفش مشخص بوده و به خاطر خرید دامین و غیره قابل سرقت و کپی برداری نیست. ولی در بحث نرم افزار اگر کسی به برنامه نویسی و این موارد آشنا باشد، می تواند به راحتی نرم افزار شما را به نام خود زده و استفاده کند. به همین خاطر ثبت نرم افزار تبدیل به امری حیاتی می شود. به خصوص نرم افزارهایی که به نوعی اختراع محسوب می شوند. متقاضیان ثبت اختراع نرم افزار در کشور ایران، باید به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، اداره کل مالکیت صنعتی مراجعه کنند و نسبت به تشکیل پرونده اقدام کنند. در ایران ثبت اختراع نرم افزار به صورت اعلامی صورت می پذیرد.

اعلامی بودن ثبت بدین معناست که اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی می تواند بدون بررسی طرح ارائه شده درخصوص جدید بودن اختراع آن را به ثبت برسانند؛ تنها شرط آن این است که شخصی یا شرکتی قبلا این مورد اختراع را در ایران به ثبت نرسانده باشد. البته باید گفت که گواهی ثبت اختراع در ایران به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد. برای بررسی درخواست های ثبت اختراع نرم افزار، لازم است پیشینه موضوع اختراع مورد نظر خود را در زمینه اهمیت مورد تقاضا و کارهای مرتبط انجام شده و تفاوت های مورد تقاضا با اختراعات دیگران مستند کنید و همراه تقاضای ثبت اختراع نرم افزار ارائه کنید.

همچنین برای ثبت دو راه کلی پیش روی شما قرار می گیرد. یعنی ثبت نرم افزار از لحاظ تکنیکی و یا کاربردی بودن. این دو دسته بندی خیلی چیز پیچیده ای هم نیستند. به نرم افزارهایی که از نظر تکنیک های به کار گرفته شده در ساخت، مدعی اختراع هستند تکنیکی گفته و به نرم افزارهایی که از نظر تکنیک ساخت، ساده و یا حتی تکراری هستند، ولی به واسطه کاربرد نرم افزار نوآوری دارند، کاربردی می گویند. مراحل ثبت زیاد است و در حوصله این مطلب نمی گنجد. فقط کافی است به پورتال اداره مالکیت صنعتی به نشانی iripo.ssaa.ir مراجعه کنید و مراحل را یکی پس از دیگری انجام دهید.

ثبت علامت تجاری؛ بین 20 تا 400 هزار
ما معمولا به علامت تجاری می گوییم برند و تعریف خاصی هم برای آن نداریم. ولی از لحاظ حقوقی برند تعریف خاصی داشته و هر چیزی برند نمی شود. طبق قانون علامت های تجاری، علامت یعنی هر نشان قابل رویتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز کند. به صورت کلی هر کلمه، حرف یا حروف، عدد، عکس، شکل، رنگ، تصویر، برچسب یا ترکیب آن ها که برای تشخیص کالاها یا خدمات به کار رود، علامت تجاری محسوب می شود. در برخی کشورها، شعارها تبلیغاتی نیز علامت تجاری محسوب می شوند و در ادارات ملی ثبت علائم تجاری به عنوان علامت تجاری ثبت می شوند.

 

شما می توانید بدون برند و یا ثبت آن هم کار خود را آغاز کنید، ولی ثبت کردن برند چند مزیت خوب دارد که با توجه به هدف کسب و کارتان ممکن است زمانی خیلی به کار شما بیاید. اول این که محصول شما متمایز می شود. همچنین می توانید آن را به شخص ثالثی بدهید و به عنوان حق امتیاز از آن کسب درآمد کنید. همچنین اگر بخواهید نمایندگی ایجاد کنید باید برند ثبت کرده باشید. بسیاری از برندها طی مدت زمانی تبدیل به یک دارایی می شوند و مثل یک سند ارزشمند قابلیت فروش و یا استفاده های دیگری دارند. حتی شما می توانید با برند خود وام بگیرید.

 

علاوه بر تمایز، می توانید از عرضه کالاهای یکسان یا مشابه توسط اشخاص ثالث تحت علائم تجاری که عین یا به طریق گمراه کننده ای مشابه علامت تجاری شما هستند، جلوگیری کنید. قوانین ثبت برند زیاد هستند و اما و اگرهای زیادی دارند. ولی به صورت کلی می توان گفت که شما نمی توانید از واژه های عامیانه استفاده کرده و صفت خاصی در برندتان به کار ببرید. مثلا چیزی به اسم «شکلات شیرین» نداریم. همچنین اگرچه به صورت تصویری و یا متنی مخاطب را گمراه کنید هم برند ثبت نمی شود. مسائل اخلاقی و غیره هم که جای خود دارد.

ثبت شرکت؛ بین 250 تا 800 هزار تومان
دوستانی که در ایک استارتاپ فعالیت می کنند در ابتدا به فکر تاسیس یک شرکت می افتند تا از این طریق با پیش بینی سهم و درصد هرکدام از افراد به صورت سیستماتیک و ارگانیک فعالیت های خودشان را سازمان دهی کنند. سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا برای ادامه فعالیت به لحاظ حقوقی باید شرکت ثبت کرد یا اصلا بدون ثبت شرکت هم ادامه فعالیت میسر است؟
به صورت کلی برخی فعالیت ها براساس قانون تجارت لازم است از طریق شرکت های تجاری انجام شود. فعالیت هایی مانند بازاریابی، فعالیت های نمایشگاهی، فروشندگی، عملیات واسطه ای و مانند این ها. برخی فعالیت ها براساس قانون نیازی به تشکیل شرکت تجاری ندارند ولی می توان به هر دلیلی که شرکا تصمیم می گیرند، اقدام به ثبت کرد. هر شرکت تجارتی زمانی معتبر است و از نظر قانونی رسمیت دارد و شخصیت حقوقی آن کامل می شود که به ثبت رسیده باشد درواقع هر شرکتی برای این که رسمیت یابد و شخصیت حقوقی پیدا کند باید به ثبت برسد، بنابراین ثبت شرکت ها برای این که قانونا به فعالیت ادامه دهند الزامی است. اولین قدم برای ثبت شرکت پیدا کردن شریک مناسب است. زیرا حداقل تعداد شرکا برای ثبت شرکت با مسئولیت محدود دو نفر و شرکت سهامی خاص و عام سه نفر است.

از آنجایی که مسئولیت و حق رای سهامداران با توجه به سرمایه اولیه شان تعیین می شود پس بهتر است فردی را انتخاب کنید که به او اعتماد کامل دارید و هدفتان از راه اندازی کسب و کار یکسان باشد. برای ثبت نام اینترنتی به سایت اداره کل ثبت شرکت ها و موسسات غیرتجاری مراجعه کنید. بعد از انتخاب پذیرش تاسیس باید فرم آن را با دقت کامل پر کنید. بعد از آن شما باید مدت و موضع فعالیت خود را مشخص کنید. قبل از پر کردن این موارد با شرکای خود در مورد این موضوع صحبت کنید تا در آینده دچار مشکل نشوید. همچنین شما باید سرمایه اولیه را مشخص کنید. شرکت های مسئولیت محدود باید حداقل سرمایه مورد نظر خود و شرکت های سهامی باید تعداد سهم و ارزش اسمی آن را در این مرحله وارد کنند. حداقل سرمایه برای تاسیس یک شرکت با مسئولیت محدود مبلغ 100 هزار تومان است.

 

قرارداد همکاری و پیمان منع افشا با هزینه متغیر
استارتاپ ها حداقل از دو نفر یا بیشتر تشکیل شده اند و روابط و رفتارهای افراد در استارتاپ ها معمولا براساس رفاقت ها و دوستی ها در ابتدا شکل می گیرد ولی پس از مدتی دوستان صمیمی همکار در یک استارتاپ به این واقعیت پی خواهند برد که لازم است روابط آن ها در چارچوب سند حقوقی مکتوب شود و سهم و امتیاز هر یک از طرفین مشخص شود. سند حقوقی مکتوب برای این افراد با عنوان «قرارداد همکاری با عوامل پروژه» و یا «قرارداد شراکت» معرفی می شود. همچنین حتما با تمامی افرادی که با شما همکاری می کنند اعم از کارمندان و سرمایه گذاران و شرکا «پیمان منع افشای اطلاعات» ببندید تا از اطلاعات و فناوری شما محافظت شود.
قرارداد همکاری که مشخص است. یک فرم برای مشخص کردن وظایف، حقوق، دریافتی و تعهدهای طرفین است که با توجه به عنوان شغل و غیره متغیر است. ولی قرارداد عدم افشای اطلاعات و یا همان قرارداد محرمانگی ریزه کاری های زیادی داشته و باید به وسیله یک متخصص نوشته شود. این قرارداد، قراردادی است که طی آن طرفین موافقت میکنند که اطلاعاتی را که در قرارداد روی آن توافق کرده اند، فاش نکنند. یک پیمان نامه عدم افشا، مراوده ای محرمانه میان دو دسته، به منظور مصون داشتن هر نوع اطلاعات محرمانه، انحصاری یا اسرار تجاری ایجاد می کند. برای مثال، دو دسته می توانند قراردادی با هم امضا کنند که در آن اسرار تجاری خود را با هم به اشتراک بگذارند، ولی آن را برای دیگران فاش نکنند.

در حال حاضر قراردادهای محرمانگی ممکن است در بسیاری از قراردادهای کار و شراکت و یا قراردادهای مشارکت در ساخت در پروژه های بزرگ و تجاری و یا قراردادهایی که وجوه زیادی در آن رد و بدل می شود و یا فرمول های ویژه ای که برای یک کار خاصی ساخته و مورد استفاده قرار می گیرد وجود داشته باشد. در ابتدای این فهرست، کارگزاران بورس و اوراق بهادار قرار دارند که باید اسرار دستوردهندگان را حفظ کنند. بعد از آنها، مرکز آمار کشور قرار دارد که باید مراقب اطلاعات افراد باشد و اجازه ندهد کسی از آنها استفاده غیر کند. هزینه تنظیم این قراردادها با توجه به حجم قرارداد، مبلغ و حتی تعداد صفحات آن متغیر بوده و عدد ثابتی ندارد.