مستحبات بعد از سلام نماز
در دین اسلام مستحبات فراوانی وجود دارد. مستحبات، از اصطلاحات فقهی و به معنای عملی است که شخص با آن نزد خداوند، محبوب می‌شود. در این بخش از پلاس وی به مستحباتی می پردازیم که پس از نماز انجام آنها ثواب بسیاری دارد.
ذکر الله اکبر بعد از سلام نماز
یکی از مستحبات پس از سلام نماز این است که؛ نماز گزار 3 مرتبه دست های خود را با لا بیاورد و با بالا آوردن دست ها ذکر "الله اکبر" بگوید و در همین حالت سر خود را یکبار به راست و یکبار به چپ برگرداند.
قال امیرالمومنین:
... فاذا سلمت رفعت یدیک وکبرت ثلاثا...؛
امیرالمومنین (علیه‌السّلام) فرمودند:
پس زمانی که سلام (نماز را) دادی دو دستت را بالا ببر و سه مرتبه تکبیر بگو. (صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، ج1، ص320)
عن المفضل بن عمر قال قلت لابی عبدالله (علیه‌السّلام) لای علة یکبر المصلی بعد التسلیم ثلاثا یرفع بها یدیه؟ فقال لان النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) لما فتح مکة صلی باصحابه الظهر عند الحجر الاسود فلما سلم رفع یدیه وکبر ثلاثا وقال " لا اله الا الله وحده وحده انجز وعده ونصر عبده واعز جنده وغلب الاحزاب وحده فله الملک وله الحمد یحیی ویمیت (1) وهو علی کل شئ قدیر " ثم اقبل علی اصحابه فقال لا تدعوا هذا التکبیر وهذا القول فی دبر کل صلاة مکتوبة فان من فعل ذلک بعد التسلیم وقال هذا القول کان قد ادی ما یجب علیه من شکر الله تعالی علی تقویة الاسلام وجنده
از مفضل بن عمر نقل شده است که به امام صادق عرض کردم به چه علتی باید نمازگزار بعد از سلام دادن سه مرتبه در حالی که دو دستش را بالا می‌برد تکبیر بگوید؟
پس حضرت فرمودند:
به خاطر اینکه نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) زمانی که مکه را فتح کردند نماز ظهر را با اصحابشان کنار حجر الاسود اقامه کردند پس زمانی که سلام دادند سه مرتبه دو دست خود را بالا آوردند و تکبیر گفتند و فرمودند:"لا اله الا الله وحده وحده انجز وعده ونصر عبده واعز جنده وغلب الاحزاب وحده فله الملک وله الحمد یحیی ویمیت وهو علی کل شئ قدیر" سپس رو به اصحابشان کردند و فرموند:این تکبیر را و این دعا را بعد از هر نماز واجب ترک نکنید پس اگر کسی این کار را بعد از سلام نماز انجام دهد آن شکری را که بر عهده اوست نسبت به خدای متعال به خاطر تقویت اسلام و لشگر اسلام به جا آورده است. (الحر العاملی، الشیخ أبو جعفر، وسائل الشیعة، ج4، ص1031.)
خواندن آیه ی 56 سوره ی احزاب بعد از سلام نماز
خواندن ذکر صلوات و بعد از آن تلاوت آیه ی 56 سوره ی احزاب از دیگر مستحبات بعد از سلام نماز است.
امام کاظم(ع):
«هر آن‌کس پس از نماز صبح و مغرب پیش از آنکه برخیزد یا با کسی سخن گوید آیه "إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ..." را تلاوت کند و سپس بگوید:"اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ ذُرِّیَّتِه&rlm"، خداوند صد حاجت او را برآورد؛ هفتاد حاجت در دنیا و سی حاجت در آخرت». (شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 156)
در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که:
اگر نمازگزار بعد از تسبیح حضرت فاطمه زهرا(س) بگوید:«لَا إِلَهَ إِلَّا الله، إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً، لَبَّیْکَ رَبَّنَا وَ سَعْدَیْکَ، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَی ذُرِّیَّةِ مُحَمَّدٍ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ التَّسْلِیمَ مِنَّا لَهُمْ وَ الْإِیمَانَ بِهِمْ وَ التَّصْدِیقَ لَهُمْ، رَبَّنا آمَنَّا وَ صَدَّقْنَا وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ وَ آلَ الرَّسُولِ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ، اللَّهُمَّ صُبَّ عَلَیْنَا الرِّزْقَ صَبّاً صَبّاً بَلَاغاً لِلْآخِرَةِ وَ الدُّنْیَا مِنْ غَیْرِ کَدٍّ وَ لَا نَکَدٍ، وَ لَا مَنٍّ مِنْ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ إِلَّا سَعَةً مِنْ رِزْقِکَ وَ طَیِّباً مِنْ وُسْعِکَ مِنْ یَدِکَ الْمَلْأَی عَفَافاً، لَا مِنْ أَیْدِی لِئَامِ خَلْقِکَ، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، اللَّهُمَّ اجْعَلِ النُّورَ فِی بَصَرِی وَ الْبَصِیرَةَ فِی دِینِی وَ الْیَقِینَ فِی قَلْبِی وَ الْإِخْلَاصَ فِی عَمَلِی وَ السَّعَةَ فِی رِزْقِی وَ ذِکْرَکَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ عَلَی لِسَانِی وَ الشُّکْرَ لَکَ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی، اللَّهُمَّ لَا تَجِدُنِی حَیْثُ نَهَیْتَنِی وَ بَارِکْ لِی فِیمَا أَعْطَیْتَنِی، وَ ارْحَمْنِی إِذَا تَوَفَّیْتَنِی، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»، در این صورت، خداوند، تمام گناهان او را آمرزیده، و از همان لحظه و روز و ماه و سال تا سال دیگر، از ناداری، نیازمندی، دیوانگی، جذام، پیسی، مرگ بد و از هر گرفتاری و بلایی که از آسمان به زمین فرو می‌آید عافیت می‌بخشد. و برای او در برابر این عمل، شهادت به کلمه اخلاص «لا إله إلّا الله» همراه با ثواب آن تا روز قیامت نوشته می‌شود، و پاداش آن مسلّماً بهشت است. (فلاح السائل و نجاح المسائل، ص 135 – 137)
تسبیحات حضرت زهرا(س) بعد از نماز
تسبیحات حضرت زهرا(س) ذکری شامل 34 بار الله اکبر، 33 بار الحمدلله و 33 بار سبحان الله. بنابر روایات، این ذکر را پیامبر(ص) به حضرت زهرا(س) آموخت.
از امام صادق(ع) روایت شده است:
هر کس پس از نماز واجب، با تسبیح فاطمه(س) صد بار به تسبیح خدا بپردازد، و به دنبال آن یک بار «لا اِلهَ اِلَّا الله» بگوید، آمرزیده می‌شود.»
(حر عاملی، وسائل الشیعة، ابواب تعقیب، باب7، حدیث3، ج4، ص1021)
در حدیث دیگری از آن حضرت روایت شده است:
تسبیح فاطمه زهرا(س) هر روز بعد از هر نماز، از هزار رکعت نماز در هر روز، نزد خدا محبوب‌تر است.» (حر عاملی، وسائل الشیعة،ابواب تعقیب، باب 9، حدیث2، ج4، ص1024)
از امام صادق(ع) روایت شده است:
هر کس بعد از نماز واجب، پیش از آنکه پاهای خود را جفت کند (قبل از به هم خوردن حالت جلوس تشهد و سلام )، تسبیح فاطمه زهرا(س) بگوید، خداوند او را می‌آمرزد.» (حر عاملی، وسائل الشیعة، ابواب تعقیب، باب 7، حدیث4، ج4، ص1022)
خواندن قرآن پس از نماز
خواندن قرآن پس از سلام نماز مستحب بوده و دارای ثواب بسیاری است:
از حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده:
هر کس سوره «یس» را قرائت نماید مانند آن است که ده بار قرآن را ختم نماید. (الدر المنثور، ج5، ص 256.)
ایشان همچنین فرمودند:هر کس سوره «یس» را برای رضای خدا بخواند خداوند او را خواهد بخشید و اجری همانند 12 ختم قرآن به او خواهد داد و اگر برای مریض در شرف مرگ خوانده شود، به تعداد حروف این سوره 10 فرشته نزد او به صف شده و برای او استغفار کرده و شاهد قبض روحش بوده و جنازه اش را تشییع می کنند و بر او نماز گزارده و شاهد دفنش هستند. (مجمع البیان، ج8، ص 254).
عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ ع... أَقْوَی الْأَسْبَابِ الْجَالِبَةِ لِلرِّزْقِ إِقَامَةُ الصَّلَاةِ بِالتَّعْظِیمِ وَ الْخُشُوعِ وَ قِرَاءَةُ سُورَةِ الْوَاقِعَةِ خُصُوصاً بِاللَّیْلِ وَ وَقْتِ الْعِشَاءِ وَ سُورَةِ یس وَ تَبَارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَقْتَ الصُّبْحِ و...»
امام حسن(ع) فرمود:
نیرومندترین اسباب جلب روزی نماز خواندن با تعظیم و خشوع و خواندن سوره واقعه است به‌ویژه در شب و وقت عشاء، و هم سوره یس و " تَبارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ " در صبح، و... می‌باشد.
(مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 73، ص 319)
