راز موفقیت فهیمه احمدی دستجردی جوانترین “خلبان زن” ایرانی

فهیمه احمدی دستجردی جوانترین خلبان زن در ایران

در کل دنیا اغلب ،مردان به شغل خلبانی روی آورده و این کار پرطرفدار را برای خود انتخاب می کنند.اما خانمها نیز در این عرصه موفق بوده و ثابت کرده اند که خواستن توانستن است.اما در ایران تعداد اندکی از خانمها تا کنون توانسته اند به این حرفه مشغول شوند.این بانوی 34ساله، هم در حوزه مهندسی پرواز تحصیلکرده است، هم در خلبانی. حدود 3هزار ساعت پرواز با هواپیمای توپولف به عنوان مهندس پرواز دارد و اگر چند روز پرواز نکند، دلش برای پرواز تنگ می شود.خانم دستجردی خلبان زن جوانی در جت بوئینگ ام دی است که در این باره با وی به گفتگو نشسته ایم:

ضمن عرض سلام خدمت شما و تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید. لطفا خود را برای خوانندگان محترم معرفی نمایید.
من فهیمه احمدی دستجردی متولد تهران و سال 1360 هستم که به عنوان تنها مهندس پرواز زن ایران شناخته شدم و حدود 3000 ساعت پرواز بر روی هواپیما توپولوف ١٥٤ را به عنوان مهندس پرواز را دارم، ضمن آنکه هم اکنون به عنوان خلبان دوم هواپیمای ام دی مشغول فعالیت هستم.

با تشکر، بدون مقدمه وارد بحث خلبانی می شویم، عموم مردم اطلاع دارند که شغل خلبانی با سختی های بسیاری همراه است و دستیابی به مدارج بالای آن کار ساده ای نیست، از سویی دیگر شما به عنوان یک خانم قطعا با مسائل دیگری در این مسیر رو به رو بوده اید لذا در این خصوص توضیحاتی را بفرمایید.
اولین مشکل به نظر بنده، فرهنگ و مسائل ناشی از آن است و پس از آن بحث مالی و راه های سختیست که دوستان همه برای رسیدن به این مرحله طی کرده اند. در بعد فرهنگی باید گفت که علی رغم فعالیت ما، دید جامعه نسبت به فعالیت خانم ها دید چندان بازی نیست و اینکه یک خانم بتواند کارهای یک آقا را انجام دهد، هنوز پذیرا نمی باشند، هرچند با حضور روز افزون بانوان به سمتی می رویم که ان شاءلله به این حقانیت برسیم که ما نیز می توانیم.

به طور کلی یک فرد برای رسیدن به خلبانی، چه مسیری را باید طی کند؟
فرد برای ورود به حرفه خلبانی باید دوره های آموزشی خاص خود را بگذارند که بنده مراحل آموزشی را آکادمیک و در بخش پروازها دوره های آزاد را طی کرده ام.

علاقه مندان این حرفه می توانند از طریق آموزشگاه های آزاد یا کنکور دانشگاه های جامع علمی و کاربردی برای خلبانی ثبت نام کنند و پس از فراگیری دروس مرتبط، پروازهای خود را در مراکز مورد نظر انجام دهند.
البته بحث مالی را نیز باید در نظر گرفت ، یک خلبان حداقل ١٦٠ ساعت را برای گرفتن مدرک CPL و IR باید بگذارند که با قیمت حدودی که الان مطلع هستم، 450 هزار تومان برای هر ساعت پرواز می شود.

شما در سوال پیشین، به مشکلات پیش روی بانوان در صنعت هوایی اشاره داشتید، اگر بخواهیم موضوع را بازتر کنیم، آیا اقبالی به استخدام این قشر از جامعه در شرکت های هواپیمایی وجود دارد؟
ببینید در خصوص خلبانی، آقایان 100% در استخدام شرکت ها دراولویت هستند، اما اگر بخواهیم به صورت خاص به تجربه شخص خودم نگاه کنیم، بنده زمانی در شرکت هواپیمایی استخدام شدم که نیاز به مهندس پرواز وجود داشت و شرط پذیرش نیز بالاترین نمرات بود که به لطف خدا کسب کرده بودم، در نهایت نیز با طی دوره های مختلف زیر نظر اساتید مجرب، در شرکت هواپیمایی جذب شده و فعالیت پروازی خود را آغاز کردم.

اما در خصوص خلبانان خانم، شاید بزرگترین دغدغه آن باشد که این عزیزان در چند مرحله بعد از آقایان در مراحل استخدام قرار دارند و امیدوارم به زودی هم طرازی بین خانم ها و آقایان در امر خلبانی برقرار شود یا به عبارتی بحث شایستگی افراد باشد نه دید جنسیتی، چرا که کار یکیست و فرقی وجود ندارد و در حال حاضر خوشبختانه خلبان یک خانم در شرکت هواپیمایی نیز داریم که به فعالیت مشغول می باشند.
پس فرقی بین مرد و زن نیست، مسئولیت یکی است و چه بسا خانم ها دقیق تر و حساس تر این وظایف را پذیرا هستند، هرچند ناگفته نماند که معلمان خلبان ما همه آقا بودند و در چنین شرایطی ما فعالیت خود را آغاز کردیم.
درنهایت هم باید بگویم که در تلاش هستیم تا درصد اعتماد به خودمان را هر روز بیش از قبل کنیم تا به نوعی فرهنگ سازی در این بخش شکل بگیرد ضمن آنکه به عقیده من خلبانی هنر است و زنانه/مردانه ندارد.

اگر بخواهیم به بازخورد عموم مردم اشاره کنیم، زمانی که متوجه می شوند یکی از خلبانان هواپیمای آنان خانم است چه عکس العملی را نشان می دهند؟ آیا از این موضوع خوشحال می شوند یا برعکس رفتار دیگری را دارند؟
ببینید هنوز این امر به خوبی جا نیفتاده، برخی استقبال می کنند و برخی نیز بالعکس برایشان خوشایند نیست، اما خوشبختانه دید عموم مردم باز است و از این موضوع استقبال می کنند که موجب قوت قلب ما و انگیزه بیشتر در جهت ادامه مسیر می شود.
ما مسافر خانمی را داشته ایم که به محض شنیدن صدای بنده منتظر بوده اند تا پرواز تمام شده و به کابین بیاییند که ببینید صاحب صدا کیست و به گفته خودشان از این موضوع انرژی گرفتند یا حتی آقایانی که از این موضوع با احترام یاد کرده اند.

به نظر شما، آیا شاغل بودن یک خانم ایرانی منافاتی با انجام امور دیگر همانند خانه داری دارد؟
مسلما خیر، اما همچنان پیش زمینه ذهن اکثر مردهای ایرانی آن است که یک بانو باید در خانه باشد و به امور خانه داری مشغول باشد خصوصا آنکه خلبانی را یک کار کاملا مردانه می دانند، در صورتی که همچنین چیزی درست نیست، همه انسان ها در موقعیت خود توانایی انجام هرکاری را دارند و فعالیت مدنظر آنان مرتبط به توانمندی های افراد می باشد نه جنسیت.
در این خصوص من محدودیت کاری نمی بینم و منافاتی نیز وجود ندارد. 

با این اوصاف شرایط فعلی برای فعالیت های خانم ها بسیار بهتر از زمانی است که شما به عنوان یکی از پیشروها در این صنعت مشغول به کار شده اید و این خود جای امیدواری دارد؟
صد در صد. همیشه برای اولین ها شرایط مشکل تر خواهد بود، این مساله تنها مختص حرفه ما نیست، صددرصد همه پیشروها با این شرایط رو به رو بوده اند و سختی هایی را گذارنده اند ولی با گذشت زمان و جاافتادن مسائل گرفتاری های مسیر برای افراد بعدی روز به روز کمتر می شود.

لطفا به نمونه ای از شرایط سخت کاری خود اشاره داشته باشید؟ خصوصا در زمانی که مهندس پرواز بودید و به نوعی آغاز فعالیت های پروازی شما محسوب می شد.
مهندسی پرواز من بر می گردد به هواپیمای توپولوف، این هواپیمای تهویه مطبوع چندان خوبی نداشت و خیلی گرم بود ، اما من مجبور بودم تا همپای آقایان فعالیت کنم.
به عنوان مثال می توانم به پروازها در شهرهای گرم اشاره کنم که با توجه به وظیفه ام در مسئولیت نظارت بر سوخت رسانی و چک هواپیما فعالیت های بسیاری را داشته ام و حتی یکبار تعویض تایر در هوای 50 درجه اهواز صورت گرفت، به طور کلی هر وظیفه ای که برای یک مهندس پرواز تعیین شده بود از من نیز خواسته می شد و بنده نیز مکلف به اجرای دقیق آن بودم.

یک خانم خلبان خارجی در خصوص همتای ایرانی خود چه نظری دارد؟
بسیار متعجب می شوند، خانمی در شرکت هواپیمایی امارات فعال بود که با دیدن من تعجب کرد و گفت مگر می گذارند شما هم به عنوان خلبان پرواز کنید؟!
به طور کلی برای خارجی ها این موضوع جای تعجب دارد که در ایران یک خانم پرواز کند و اصلا چنین اجازه داده شود اما خوشبختانه همین حضور بانوان نتایج مثبتی را در بعد بین المللی برای صنعت هواپیمایی کشورمان داشته است.

با تشکر از پاسخ های شما، سرکار عالی موسس نخستین سازمان مردم نهاد در خصوص بانوان شاغل صنعت هوانوردی کشورمان هستید، در این خصوص توضیحاتی را برای خوانندگان بفرمایید و اهداف آن را بیان نمایید.
بنده به عنوان موسس جامعه بانوان صنعت هوانوردی ایران در نظر دارم تا با دعوت از تمامی خانم های شاغل و علاقه مند در بخش های مختلف این صنعت، همه در کنار یکدیگر قدم مثبتی را در راستای پیشبرد اهداف این سازمان مردم نهاد برداریم که همانا بالا بردن سطح آگاهی و علم افراد خصوصا شاغلین در این صنعت و دفاع از حقوق صنفی هر یک بنا بر معیارهای تعیین شده می باشد ، ضمن آنکه اعضای این سازمان به طور کلی بانوان صنعت هوانوردی کشورمان خواهند بود.

 شاید عموم مطلع نباشند که در حال حاضر در تمامی بخش های شرکت های هواپیمایی خانم ها به فعالیت مشغول هستند، NGO شما چه فعالیتی را در راستای شناساندن تلاش این افراد انجام خواهد داد؟
خوب همان طور که شما اشاره داشتید خانم ها در تمامی بخش های صنعت هوانوردی فعال هستند و به تبعیت از این مسئله وظیفه NGO نیز شناسایی این عزیزان و سپس شناساندن آنان به اجتماع می باشد، ما می خواهیم مردم بدانند که فقط من به عنوان خلبان یا مهمانداران خانم نیستند که در این صنعت فعالیت می کنند، بلکه در بخش های مختلف و به طور مثال شاپ (کارگاه) اویونیک یا موتور و بدنه هواپیما افراد فعال داریم، افرادی که پا به پای آقایان فعالیت می کنند و در امر تعمیر و نگهداری هواپیما وظایف خود را به خوبی انجام می دهند یا حتی خانم هایی داریم که کارشناس هواپیمایی هستند و تصمیمات بزرگی را می گیرند، لذا پس از دعوت کردن تمامی این افراد در مجموعه ای واحد، با اجرای برنامه های مختلف تلاش و نقش هریک را بیش از پیش بیان و نمایان خواهیم کرد.

باتوجه به فعالیت هایی که در این زمینه دارید، اگر یک خانم جوان در خصوص ورود به مجموعه های هواپیمایی از شما نظر بخواهد، او را تشویق به ادامه مسیر می کنید یا سعی در تغییر تصمیم وی خواهید داشت؟
به نظر من قبل از تشویق کردن یک فرد، بهتر است به او آگاهی داده شود تا صرفا به جهت یک علاقه تصمیم گیری نکند، اگر من ببینم که خانمی علاقه به شغل خلبانی یا دیگر مشاغل مرتبط دارد، به وی اطلاعاتی خواهم داد تا توانمندی های خود را بشناسد و با توجه به این موضوع بتواند بهترین تصمیم را بگیرد.
اما در هر صورت با توجه به آنکه خودم نیز علاقه فراوانی به حرفه خلبانی داشتم، اگرمشاهده کنم فردی علاقه و پیش زمینه مورد نیاز را دارد، قطعا ازهیچ حمایتی فروگذار نخواهم کرد.

در خصوص NGO مورد نظر شما آیا صحبتی باقی مانده است؟
مجموعه مورد نظر ما نوپا هست و همانطور که پیشتر گفتم مرتبط با یک صنف خاص هوانوردی نیست و تمامی خانم های علاقه مند، حاضر و شاغل در صنعت هوانوردی را شامل خواهد شد که در آینده نزدیک با اعلان عمومی می توانند عضو شده و از حمایت های معنوی، علمی و رفاهی ما استفاده کنند، البته در کنار این فعالیت ها ما از تمامی اساتید و کارشناسان موفق و آقایان هم استقبال خواهیم کرد تا ما را حمایت کنند تا بتوانیم از تجربیات همگان استفاده کنیم.
بحث دیگر ما نیز آموزش می باشد، بانوان علاقمند به فعالیت در بخش های مختلف همچون خلبانی، کنترلر پروازی، مهمانداری، فنی و مهندسی، دیسپچری و یا خدمات فرودگاهی، آژانس های هواپیمایی و ... را در صورت نیاز به مراکز آزاد معرفی خواهیم کرد و اگر بخواهند آموزشی آکادمیک و یا ازاد داشته باشند دانشگاه و یا اموزشگاه مورد نظر را به این افراد پیشنهاد خواهیم داد، در حقیقت سعی داریم تا مسیر مورد نظر را برایشان ترسیم کنیم و با استفاده از ارتباطاتی که با مراکز مختلف موجود است در بعدهای مختلف به این علاقمندان کمک نماییم.

به مسئله جالبی رسیدیم، آقایان صنعت هوانوردی! ،با توجه به آنکه بخش اعظم شاغلین این صنعت را تشکیل می دهند، از کار کردن خانم ها همپا با خود خوشحال می شوند؟
ببینید دیدگاه ها میانه هست، هم سنگ اندازی هایی مشاهده می شود، هم اساتیدی هستند که نهایت حمایت را دارند، اما یک درصد هم یک درصد است، اگر یک نفر هم بگوید که از بودن ما خوشحال است ما انرژی خواهیم گرفت و نکته مثبتی برایمان محسوب خواهد شد.

پس تلاشی که شما می کنید خیلی بیشتر از همتایان آقا می باشد تا بتوانید خود را بیش از هرکسی نشان دهید؟
دقیقا، چون حساسیت ها بیشتر و نگاه ها نیز دقیق تر است، البته کار هم نیاز به دقت بالایی دارد اما به طور مثال اگر خطایی را من انجام دهم خیلی بیشتر برجسته خواهد شد تا اگر همان خطا را یک آقا انجام دهد.

با این حساب اگر بخواهید پیشنهادی برای آینده صنعت هوایی کشور داشته باشید، چه چیزی مدنظر شما می باشد؟
بنده تنها امیدوارم که مدیران لایق، پویا و جوان در صنعت هوایی ایران مشغول به کارشده و سِمت های مورد نظر را در دست بگیرند یا اصل شایسته سالاری نمایانتر شود، از طرفی در حال حاضر اجرای امور به شکل گسسته است، اگر متخصصان و کارشناسان ما گرد هم آیند و ایده ها و نظرات خود را بیان سازند تا جمع بندی آن به دست مدیران راس کار برسد می توان شاهد تغییراتی بنیادین تر باشیم.
همین جمع بندی ها به صورت یک بسته حمایتی می تواند مسیر امور رادر بستری مناسب قرار دهد و از برخی اتفاقات نامناسب جلوگیری به عمل آورد، شاید بهتر است بگوییم که هرکسی در صنعت هوانوردی خودمحور شده است و اتحاد خیلی کمی را متاسفانه شاهد هستیم که خیلی بد است.
این ضعف اتحاد هم تنها در بحث مدیران نیست، در بین خلبانان، مهمانداران و حتی کارکنان اداری سازمان ها نیزاحساس می شود ، در حالی که با تجمیع افکار و پیشنهاد به افراد رده بالای خود می توانند پیشرفت ها را محسوس کنند.
به هرحال نمی توان ایرادات را تنها از یک خانواده یا جبهه خاص گرفت و همه مجموعه به صورت یک سازمان واحد عمل می کنند که ضعف هر بخش به کل آن ضرر خواهد زد.

به نظر شما در بحث رفع مشکلات این صنعت، تنها خرید ناوگان می تواند حل کننده همه گرفتاری ها باشد؟
مسلما خیر، البته من از دید یک خلبان نظر می دهم نه کارشناس هوانوردی اما به نظرم زیرسازی فرهنگی هم لازم است و همه باید بخواهند تا به بینشی برسند که موجب رفع مشکلات در این بخش شود.

صرفا با خرید هواپیما یا یک برند نو نمی شود تمامی گرفتاری ها را حل کرد یا اگر بخواهم مثالی بزنم سطح آموزش های خود را باید دائم به روز نگاه داریم تا به بالاترین حد توانایی و الزامات مورد نیاز برسیم.
خیلی از کشورها هستند که با وجود مشکلات بسیار، صنعت هوایی خود را سرپا نگاه داشته اند و ما نباید برخی از مسائل کلیشه ای را بهانه قرار دهیم که بگوییم نشد و نتوانستیم پیشرفت کنیم. تنها بحث زیرسازی ها است که باید رعایت شود و در راس آنها به نظر من همین بحث فرهنگیست که با حل آن می توان مسیر را برای خیلی از امور باز کرد.

در خصوص خلبانی بانوان نکته ای باقی مانده است که در خلال صحبت ها به آن اشاره نکرده باشیم؟
در جواب این سوال، بحث ها بسیار است ولی اگر صرفا بخواهم از مشکلات و گرفتاری ها صحبت کنم شاید بر ما برچسب ناتوانی زده شود، اما صرفا در همین حد بدانید که ما تمام تلاش را خواهیم کرد تا بتوانیم خود را به نحو احسن نشان دهیم و شکر خدا دیدگاه عموم هم بهتر شده است، در بخش های متفاوت فعالیت های خانم ها افزایش یافته و این نشان از اعتماد رو به رشد مجموعه ها به این قشر بزرگ و تاثیرگذار جامعه هست که همین مطلب نشان می دهد که فعالیت های ماتناقضی با فعالیت های یک آقا ندارد.
شاید یک مثال جالب بتوان داشت، در حال حاضر اکثر پرستاران جامعه پزشکی را خانم ها تشکیل می دهند، به نظر شما آیا آقایان فعال مشکلی را در این زمینه ایجاد کرده اند، مسلما پاسخ خیر است یا فعالیت بانوان پزشک در کنار همکاران پزشک آقا....

خلبان و پزشک؟! ، این دو شغل از نظر شما چگونه قابل مقایسه با یکدیگر هستند؟
ببینید! یک پزشک در لحظه درگیر یک بیمار می باشد اما خلبان حداقل مسئولیت جان 150 مسافر را با خود دارد، باید پروازی ایمن را انجام دهد تا این افراد سالم به نزد خانواده های خود بازگردند، حال حساب کنید که همین تعداد چند نفر اعضا خانواده خود را دارند و چه جامعه آماری بزرگی در لحظه می شود که نیازمند حساسیت و دقت بالاییست که به طور قطع تمامی افراد مشغول در این حوزه به آن توجه دارند.

به بحث اساسی خانواده رسیدیم، در خصوص فعالیت شما در مجموعه های هواپیمایی، نظر اعضای خانواده چه بود؟ آیا حمایت های کافی را در این زمینه داشته اید؟
این عزیزان صد در صد حامی من بودند. در مقابل مشکلات و گرفتاری های بی شمار تنها جایی که آرامش را به دست می آوردم و اتفاقات رخ داده را عنوان می کردم همین خانواده بود. اعضای خانواده همواره من را همراهی می کردند و پدرم همیشه آگاهی های لازم را می داد که این مسیر با دشواری های بسیاری رو به رو است اما سرانجام با تلاش به نتیجه دلخواه خواهم رسید. همین همراهی و حمایت ها نیز انگیزه را در من ایجاد کرد تا با تاسیس NGO مورد نظر تمامی بانوان را در قالب یک خانواده بزرگ گردهم آورم تا از پشتیبانی یکدیگر بهره ببریم.

و صحبت پایانی؟
به عنوان سخن پایانی شما بازهم به مقوله فرهنگ اشاره می کنم. این مطلب آنقدر اهمیت دارد که چندباره و چندباره آن را ذکر کنیم. ما نیاز داریم تا به روز شویم و با کشورهای دیگر همسان شویم یا مشکلات معیشتی و آموزشی حل شود. روزمرگی صنعت حل گردد و بسیاری از مسائل دیگر.
در نهایت هم ذکر این نکته ضروری است که ایمنی در صنعت هواپیمایی به عنوان اولین رکن در نظر گرفته می شود. تمامی افراد شاغل در این مجموعه و خانواده بزرگ نهایت تلاش خود را به کار بسته اند تا همواره بهتر از قبل باشند. اما نیاز داریم که برخی تفکرات تغییر کند؛ پس امیدوارم که مسیر فعالیت این صنعت بزرگ همواره رو به پیشرفت باشد.