خواص گیاه والک یا سیر وحشی
والک با نام علمی نام علمی Allium ursinum L که به آن سیر وحشی یا سیر خرس نیز می گویند، یک گیاه علفی پیازی و چند ساله تک لپه ای است که ارتفاع آن حدود 3.7 متر است. والک بویی شبیه پیاز داشته و بسیار ملایم تر و شیرین تر از سیر معمولی است و از هزاران سال پیش تاکنون از آن به عنوان گیاهی شگفت انگیز برای درمان برخی بیماری ها استفاده می شود. در ادامه این بخش از پلاس وی با خواص درمانی متعدد و خارق العاده گیاه والک یا سیر وحشی آشنا خواهید شد.
گیاه شناسی والک یا سیر وحشی
گیاه والک با نام انگلیسی Board-leaved Garlic، wild Garlic و از خانواده Liliaceae می باشد. این نوع گیاه سبزی وحشی و خودرو است که در رشته کوه البرز و در جنگل‌های برگ‌ریز مرطوب، دره‌ها و در امتداد رودخانه‌ها رشد می‌کند و معمولاً به خاک‌های مرطوب علاقه دارد و شرایط کمی اسیدی را ترجیح می‌دهد.
این گیاه، پیازی صاف و نازک دارد که به رنگ سفید یا زرد است. این گیاه پیازهای گرد کوچکی را روی ریزوم های شاخه دار تولید می کند. ساقه آن مثلثی شکل و برگ های آن شبیه به برگ های زنبق دره است و هر سال، برگها در اواخر زمستان ظاهر می‌شوند، گل‌ها در بهار شکوفا می‌شوند و دانه‌ها در اواسط تابستان بالغ می‌شوند، در این مرحله گیاهان از بین می‌روند و تا اواخر زمستان بعدی به خواب می‌روند.
ارزش غذایی و نحوه مصرف والک
والک کوهی سرشار از کلسیم و انواع ویتامینهای نافع بدن است. از نظر ترکیبات شیمیایی، والک دارای اسانس، شامل ترکیبات گوگردی است. همه قسمت های این گیاه ارزش غذایی داشته و از آن برای درست کردن کوکو، آش، والک پلو، سوپ و... استفاده می شود.
برای استفاده از خواص والک بهتر است از آن به صورت خام بعنوان سبزی و یا سالاد استفاده شود. زیرا در صورت مصرف خام گیاه املاح معدنی و خواص دارویی ان از بین نمی رود.
والک را در فصل بهار می چینند و برای فصول دیگر به دو روش فریز کردن و یا خشک کردن نگهداری می کنند.
متاسفانه این گیاه به سادگی با گیاهان سمی مانند زعفران مرغزار، زنبق دره و موگه اشتباه گرفته می شود که هر ساله جان چند نفر را به خطر می اندازد.برگهای سیرخرس بسیار شبیه گیاه زنبق دره است اما گیاه زنبق دره برگها و بذرش سمی است و غیر قابل خوراکی است.
فواید سیر وحشی برای سلامتی
خواص سیر وحشی یا والک عبارتند از:
درمان بیماری های مزمن
مواد فعال موجود در سیر وحشی این توانایی را دارد که فعالیت رادیکال های آزاد را قبل از اینکه منجر به جهش سلولی و استرس اکسیداتیو در قسمت های مختلف بدن شود، خنثی کنند. این می تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان و سایر بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی یا آرتریت کمک کند.
بهبود سلامت قلب
سیروحشی یا والک فشار خون بالا را تسکین می دهد که می تواند خطر تصلب شرایین، حملات قلبی و سکته مغزی را کاهش دهد علاوه بر این، سیر وحشی با کاهش سطح کلسترول قلب را در وضعیت خوبی نگه می دارد.
درمان مشکلات معده
ترکیبات ضد باکتری و ضد قارچی موجود در سیر وحشی می تواند به متعادل کردن فلور باکتریایی روده کمک کند، به همین دلیل سیر وحشی به آرام کردن التهاب، نفخ، گرفتگی، یبوست و سایر مشکلات معده که ممکن است با آن دست و پنجه نرم کنید کمک می کند.
اثر ضد باکتریایی
قبلاً نشان داده شده بود که سیر دارای اثرات ضد باکتریایی قوی است. سیر وحشی به پاکسازی معده و روده از میکروب ها و باکتری ها کمک می کند بنابراین مصرف منظم آن می تواند به پیشگیری از بیماری های جدی از جمله سرطان کمک کند.
کلسترول و فشار خون بالا
به دلیل وجود برخی از مواد معدنی مهم مصرف برگ های سیر وحشی یا والک به افرادی که از کلسترول و تری گلیسیرید خون و همچنین فشار خون بالا رنج می برند توصیه می شود. این گیاه تأثیر مفیدی بر عروق دارد و از تصلب شرایین جلوگیری می کند.
التهاب ها و عفونت ها
مصرف سیر وحشی یا والک تازه تأثیر مفیدی بر انگل های روده دارد و به جلوگیری از تحریک روده کمک و همچنین از ارگانیسم ها در برابر سرماخوردگی و آنفولانزا محافظت می کند و با پاکسازی راه های تنفسی برونشیت را تسکین و سرفه را کاهش می دهد.
مفید برای پوست
سیر وحشی برای همه افرادی که از مشکلات پوستی، فرآیندهای التهابی پوست، سوزش پوست، اگزما و درماتیت رنج می برند ایده آل است.
کاهش شدت آلرژی
مصرف سیر وحشی یا والک تأثیر زیادی بر انگل های موجود در دستگاه گوارش دارد و دستگاه گوارش را از مشکلاتی مانند زخم ها محافظت می کند علاوه بر این با پاکسازی راه های تنفسی شدت آلرژی را کاهش می دهد.
سم زدایی
سیر وحشی برای پاکسازی بدن از سموم مفید است و به عبارت دقیق‌تر، سیر وحشی کبد، کلیه‌ها و مثانه را تمیز می‌کند.
ضد خستگی
احساس خستگی در طول تغییر فصل افراد زیادی را آزار می دهد و اغلب کمبود برخی ویتامین ها باعث این موضوع می شود که با مصرف کلسیم، پتاسیم، آهن و غیره می توان خستگی را خیلی خوب و سریع برطرف کرد. والک سرشار از مواد مغذی زیادی بوده و برای درمان خستگی مفید است.
جلوگیری از سفید شدن موها
مصرف والک به علت داشتن فلز منگنز سبب ریزش موی سفید و در آمدن موی سیاه به جای آن می شود. این فلز عامل سیاهی موی بدن انسان می باشد.
تصفیه کننده خون
والک به علت داشتن املاح زیاد، خون را قلیایی کرده و اسیدی بودن آن را از بین می برد. به دلیل خنک و ضد رطوبت بودن راه ورود میکروب ها را به عروق می بندد و از خونریزی و فساد خون جلوگیری کرده و رقت خون را درمان می کند.
مفید برای چشم
برای درمان امراض چشم مانند جوش پلک، ریزش اشک، ناخنک و ورم چشم مخلوط صمغ و عصاره ی برگ و ساقه ی والک تازه چیده و کوبیده شده مفید می باشد. ضماد برگ والک برای درمان زخم های سرد و برآمدگی چشم از حدقه مفید است.
درمان زخم
استفاده موضعی از برگ های له شده والک برای از بین بردن آبسه و کورک مفید بوده و مالیدن عصاره میوه ی آن زخم های آبدار و چرکی را خشک می کند.
کاربردهای سنتی و فواید دیگر سیر وحشی
- به عنوان یک ماده خوب در رفع سوء هاضمه شناخته شده است.
- این گیاه ضد کرم، ضد آسم، ضد کلسترول، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، قابض، خلط آور، معرق، مدر، خلط آور، تب بر، کاهش دهنده فشار خون، چروک آور، محرک، مقوی و گشادکننده عروق است.
- جویدن برگ والکبرای درمان ورم لثه و رفع بی حسی آن مفید بوده و سبب از بین بردن جوش های دهان و بوی بد دهان می شود.
- خوردن والک تنفس را آسان وسبب درمان تنگی نفس می شود.
- والک دارای ویتامین Cبوده و دارای لعاب و صمغ زیاد می باشد.
- والک یا سیر کوهی برای سرگیجه بسیار مفید است.
- معده درد را تسکین می دهد و مقوی هضم است، بنابراین می توان از آن در درمان اسهال، قولنج، باد، سوء هاضمه و کاهش اشتها استفاده کرد. نوشیدن آب برگ و ساقه تازه والک با کمی صمغ عربی برای تقویت معده و خونریزی معده و بند آمدن اسهال و معالجه بواسیر نافع است.
- گل والک نیز اسهال را بند می آورد و ضماد برگ آن بر روی دکمه بواسیر خونی نافع است.
- نوشیدن جوشانده ی ریشه ی والک سنگ کلیه و مثانه را خرد می کند.
- این گیاه با اثر موثر بر روی اعصاب برای درمان نسیان، تقویت اعصاب بکار می رود.
- گیاه را می توان دم و از آن در برابر کرمک استفاده کرد چه بلعیده شده و چه به صورت تنقیه.
- آب این گیاه به کاهش وزن کمک می کند و همچنین می تواند به صورت خارجی برای مفاصل روماتیسمی و آرتریت و سیاتیک و نقرس استفاده شود.
- با بیماری های قلبی مانند آنژین و تپش قلب مبارزه می کند.
- برای درمان حبس البول مفید و ادرار را زیاد و رنگ چهره را نیکو می سازد.
- برای از بین بردن جوش های پوستی روی پوست استفاده می شود.
- والک سبب پاکسازی صفرااز امعاء و مسکن صفرا است.
- قرقره شربت والک برای درمان دردگلو و آنژین سود فراوان دارد.
- مصرف شربت والک برای مبتلایان به تب و آبله مرغان و سرخک بسیار مفید است.
- پیازچه سیر عملکرد کلیه را بهبود می بخشد و برای درمان بی اختیاری ادرار، ضعف کلیه و مثانه استفاده می شود.
- برای درمان حالت تهوع و استفراغ استفاده می شود.
- سیر وحشی می تواند به افراد مبتلا به میگرن کمک کند.
نحوه کاشت و تکثیر گیاه والک
تکثیر گیاه والک از طریق کاشت بذر و پیازچه امکان پذیر است. اواخر تابستان تا اوایل پاییز بذرها را می توانید بکارید. پیاز والک در اواخر شهریورماه کاشته شده و سال بعد گل می دهد و در صورتی که خود گیاه شروع به دانه پاشیدن نکند این گل دهی برای چندسال ادامه خواهد داشت. بعد از از بین رفتن گل ها این گیاهان شروع به پراکنده کردن بذرهای خود می کنند. در این صورت باید دانه ها پخش شده را جدا نمایید.
بعضی از گونه های والک بذر تولید نمی کنند و می توان بدون ترس اجازه داد که دانه ها خودشان از بین بروند. شما باید دانه بذر را در یک سانتیمتری زمین مورد کشت قرارداده و کمی خاک برروی ان بریزید. این گیاه به سرما و سردی برای رشد ریشه ها و تکثیر غده های کوچک احتیاج دارد. برای تکثیر سیرخرس به شیوه خانگی در باغچه در سال اول و دوم رشد گیاه را نباید با پیازش بکنید و تنها باید برگهای این گیاه را کنده و مصرف نمایید، در صورت کندن پیاز گیاه تکثیر ان کمتر میشود.
نحوه پرورش گیاه والک
برای پرورش این گیاه باید تکنیک های عنوان شده در ادامه را دنبال کنید.
- این گیاه محیط مرطوب و سایه را دوست دارد و دردمای صفردرجه تا 15 سانتیگراد ریشه میزند. والک را می توانید یک بار کاشته چرا که گیاه سالیان سال خود به خود رشد و نمو می کند.
- سیرخرس به خاکی نرم وسبک و مقداری آهک دارو مرطوب نیاز دارد.فاصله هر بذر از بذر بعدی باید 20 در 20 سانتیمتر باشد.
- این گیاه را به دور از نور خورشید بکارید، در صورت شرایط مساعد گیاه سیر خرس درمدت 30 تا 40 روز ریشه وجوانه میزند.
- زمان برداشت محصول از اواسط بهار تا اوایل تابستان می باشد.
- این گیاه در تمامی مناطق مرطوب کوهستانی مانند آذربایجان و در باغ های سرسبز شهرهای شمالی بخصوص مناطق گیلان که از باران زیادی برخوردار است قابل کشت و برداشت است.
موارد هشدار مصرف والک
مواردی از مسمومیت ناشی از مصرف زیاد گزارش شده است.
از مصرف در دوران بارداری و شیردهی خودداری شود.
