روماتیسم چیست و انواع آن چه علائمی دارند؟

تمام آنچه که باید در مورد روماتیسم بدانید

علائم روماتیسم مفصلی 

علائم روماتیسم مفصلی 3 دسته می باشند : 

•  تورم مفصل
•  درد مفصل که با حرکت آن یا فشار بر آن بیشتر میشود
•  قرینه بودن مفاصل درگیر
•  لنگان راه رفتن در مواردی که مفاصل اندام تحتانی درگیر میشوند
•  احساس خشکی مفصل که اغلب در صبح بیشتر است و بعد از گذشت چند ساعت بهتر میشود

•  التهاب در اطراف تاندون ها
•  درگیر شدن عروق خونی در هر جایی از بدن :این درگیری بیشتر در عروق پوست و دستگاه عصبی است اما می تواند در عروق خونی روده، طحال، لوزالمعده، ریه، کبد، گره های لنفاوی و کبد نیز باشد. چنانچه در بخش سلامت پلاس وی بیشتر خواهیم گفت درگیری عروق در هر کدام از این قسمت ها ، علائم مخصوص به آن عضو را به وجود می آورد .
•  درگیر شدن بافت ریه و پرده های اطراف آن که میتواند موجب تنگی نفس شود
•  برجستگی های بدون درد زیر پوست که به آنها ندول های روماتیسمی Rheumatoid nodules میگویند و در یک چهارم بیماران وجود دارد.
•  درگیر شدن و آسیب چشم در یک درصد از بیماران؛ سفیدی چشم ملتهب ، قرمز و خشک می شود.
•  تب
•  کم خونی 

بیماری های پوستی و مفصلی چه ارتباطی با یکدیگر دارند ؟ 

مشکلاتی که با روماتیسم مفصلی همراه می شوند 

•  بیماری های قلبی عروقی: حمله قلبی می تواند هم بر اثر افزایش فشار خون و کاهش سطح فعالیت بدنی در بدن بیماران روماتیسمی رخ دهد و هم می تواند بر اثر داروهای مصرفی بیمار به وجود آید .
•  کم خونی
•  عفونت مفصلی یا عفونت در دیگر نقاط بدن: هم بیماری و هم داروهای مصرفی بیمار می تواند منجر به عفونت شود .
•  پوکی استخوان: بیماری روماتیسم می تواند خود علتی برای ابتلا به پوکی استخوان باشد، از سوی دیگر داروهای مورد مصرف برای این بیماری نیز پوکی استخوان را به وجود می آورند. بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی به دلیل داشتن درد زیاد و کاهش فعالیت بدنی، بیشتر مستعد ابتلا به پوکی استخوان یا استئوپروز هستند.
•  سندروم کانال کارپ
•  پارگی تاندون های پشت مچ دست
•  جابجایی و دررفتگی مهره های بالایی گردن که فشار به نخاع و بروز علائم عصبی را به دنبال دارد 

مهمترین معیارهای تشخیص روماتیسم مفصلی

هر یک از علائم این بیماری مخصوص روماتیسم نیستند و ممکن است از نشانه های بیماری های دیگر باشند . به همین دلیل تشخیص این بیمری نیاز به بررسی بیشتری دارد. 

7 علامت مهم در این بیماری وجود دارد و هر چه تعداد بیشتری از این علائم در بیمار وجود داشته باشد ، احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی بیشتر می شود.

این علائم مهم شامل موارد زیر می باشد:

•  تورم مفاصل به صورت قرینه در دو طرف بدن
•  خشکی مفاصل هنگام صبح که نرم تر شدن آن بیش از یک ساعت طول بکشد
•  تورم مفصاصل در حداقل سه مفصل از بدن
•  وجود ندول های زیر جلدی
•  تورم در یک یا چند مفاصل دست (مفاصل انگشت یا مچ دست)
•  کاهش دانسیته استخوان در استخوان های دست و خوردگی سطوح مفصلی در مفاصل دست در رادیوگرافی بیمار
•  تست آزمایشگاهی "فاکتور روماتوئیدی" RF مثبت

علائم رماتیسم مفصلی در دست کدام است؟ 

علائم روماتیسم مفصلی در مچ دست و مفاصل متاکارپوفالانژیال Metacarpophalangeal یا MP بیش از سایر مفصل ها دیده می شوند. مفاصل متاکارپوفالانژیال در محل اتصال انگشتان به کف دست قرار دارد. در روماتیسم مفصلی ، مفصل های درگیر دچار خشکی ،درد و تورم میشوند. تورم انگشتان دست از علائم شایع و ابتدایی این بیماری است که منجر به تورم و پهن تر شدن انگشت از وسط می شود و به دوک نخ ریسی شباهت پیدا می کند. 

علائم این بیماری در دست عبارتند از:

•  برجستگی های گرد در زیر پوست انگشت یا آرنج
•  برجستگی های نرم در پشت دست که با حرکت انگشتان دست حرکت میکنند.
•  ناپایدار شدن مفاصل دست
•  برجسته شدن استخوان ها در مچ دست
•  خم شدن مفصل میانی انگشت و باز شدن مفصل متاکارپوفالانژیال
•  انحراف انگشتان دست به سمت استخوان اولنا( یا زند زیرین که در انتهای انگشت کوچک به سمت ساعد قرار دارد ).
•  ناتوانی و ضعف در گرفتن اشیاء با دست
•  خم شدن مفصل انتهایی انگشت و باز شدن مفصل میانی
•  بی حسی و احساس گزگز در دست به علت بروز سندروم تونل کارپ
•  خم شدن بند آخر انگشت که به آن انگشت چکشی یا مالت فینگر Mallet finger میگویند.
•  ناتوانی ناگهانی در راست کردن یا خم کردن انگشت دست به علت پاره شدن تاندون آن انگشت
•  صدای جیرجیر در موقع حرکت مفصل به علت حرکت تاندون های ملتهب 

اهمیت تشخیص زود هنگام رماتیسم مفصلی

 

زمانی که پزشک علائم بیماری روماتیسم را مشاهده می کند و یا به وجود این بیماری مشکوک شود ، فرد را به یک متخصص بیماری های روماتیسمی یا روماتولوژیست معرفی میکند . درمان زود هنگام این بیماری اهمیت بسیاری دارد ، زیرا ا پیشرفت روماتیسم ، عوارض بیشتری بدن را فرا گرفته و درصد تخریب مفاصل بیشتر می شود که درمان آن غیر قابل بازگشت است. 

تشخیص روماتیسم مفصلی 

بیماری روماتیسم هیچ علائم بالینی یا تست آزمایشگاهی خاصی ندارد که با کمک آن بتوان وجود بیماری را در مراحل اولیه به طور قطعی مطرح کرد.

اما پزشکان با مشاهده چند علائم زیر می توانند وجود بیماری روماتیسم مفصلی را تشخیص دهند : 

•  تست بررسی پروتئین خاص در خون به نام Rheumatoid factor یا RF ( فاکنور رماتوئید ) که در دو سوم بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی مثبت میشود.
•  بالا بودن تست ESR و CRP که نوعی آزمایش خون هستند.
•  بررسی مایع مفصلی که معمولا تعداد گلبول های سفید در آن به بالای 10 هزار ( با ارجحیت گلبول های سفید تک هسته ای) میرسد.
•  توسط عکس ساده رادیولوژی مفصل که کم شدن فاصله مفصلی، استئوپروز و پوکی در استخوان های اطراف مفصل، خوردگی استخوان های اطراف مفصل و در موارد پیشرفته تغییر شکل مفصل را نشان می دهد. 

رماتیسم قلبی 

تب روماتیسمی ممکن است قلب را درگیر این بیماری کند و یا هیچ آسیبی به قلب نرساند . اگر تب روماتیسمی موجب رسیدن آسیب دائمی به قلب شود به آن بیماری روماتیسمی قلب گفته می شود. 

بیماری روماتیسم قلب به دلیل باقیماندن آثار التهاب دریچه های قلبی در اثر تب حاد روماتیسمی به وجود می آید که موجب بروز تنگی یا نارسایی و یا هر دو حالت در دریچه های قلبی می شود. در این بیماری دریچه های میترال و آئورت بیش از همه درگیر شده و گاه حتی تمام لایه های قلب درگیر می شوند. 

در مواردی که لایه عضلانی قلب گرفتار شود نارسایی قلب مهمترین نشانه بیماری می باشد که به ندرت اتفاق می افتد. در پنج تا ده درصد موارد التهاب در پرده دور قلب یا پریکارد وجود دارد که درد قفسه سینه از علائم آن است و با تنفس عمیق شدت پیدا می کند. 

درگیری سیستم مغز و اعصاب در 15 درصد این بیماری وجود دارد که اغلب در دختران ایجاد می شود، با حرکات غیر ارادی و سریع اندام، ضعف عضلانی و بی ثباتی روحی مشخص می شود و یکی از علائم و نشانه های بسیار خوب آن در کودکان سنین مدرسه تغییر دست خط آنهاست، با پیشرفت بیماری عصبانیت، بی قراری و اختلال در راه رفتن نیز بیشتر ظاهر می شود.

به طور کلی طپش قلب، درد سینه، تنگی نفس هنگام فعالیت، سرگیجه، سنکوپ ،احساس خستگی زودرس، تنگی نفس هنگان خوابیدن و تورم پاها از علائم دیگر روماتیسم قلبی می باشد. 

آسیب های وارد شده بر روی دریچه های قلبی دائمی و برگشت ناپذیر هستند اما علائم و ناراحتی های ناشی از این بیماری ها را می توان بوسیله درمان دارویی، جراحی های ترمیمی یا تعویض دریچه های قلبی یا استفاده از بالون و موارد دیگر کاهش داد.

عوامل موثر در ایجاد بیماری روماتیسم

روماتیسم یکی از بیماری های ژنتیکی است که برای فعال شدن در بدن فرد، عوامل محرک را از محیط دریافت می کند.این عوامل چنانچه در بخش سلامت پلاس وی اشاره خواهیم کرد می توانند بیماری های عفونی باشند. تنها عامل خارجی اثبات شده در رابطه با بیماری روماتیسم ، مصرف سیگار و دخانیات است که باعث بروز این بیماری نهفته در بدن می شود و یا موجب افزایش شدت آن می گردد. به همین دلیل به افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به روماتیسم دارند توصیه می شود که از مصرف دخانیات دوری کنند. 

اضافه وزن 

چاقی و اضافه وزن در شدت بیماری های روماتیسمی به ویژه نوع آرتروز آن بسیار موثر است. در آرتروز که نوع مکانیکی بیماری روماتیسم است، تحرک زیاد میزان درد را افزایش می دهد به همین دلیل با افزایش وزن، این درد بیشتر شده و میزان التهابات آن نیز افزایش می یابد. 

تحرک کم

عدم تحرک و یا ناکافی و همچنین ورزش نکردن، وضعیت نامناسب بدن در هنگام انجام کار و امور روزانه ،نوع شغل در بروز پوکی استخوان و روماتیسم بسیار موثر هستند. 

درمان رماتیسم مفصلی دست ها 

پس از تشخیص این بیماری برای درمان ، متخصص روماتولوژیست برای کاهش درد و تورم و همچنین جلوگیری از سرعت پیشرفت روماتیسم ، داروهایی برای بیمار تجویز می کند . متخصص فیزیوتراپی هم می تواند با کمک نرمش های مخصوص ، حرکت مفاصل را در حد قابل قبولی نگه دارد ، همچنین با استفاده از بریس هایی مفاصل را در وضعیت های مناسب قرار داده تا علاوه بر کاهش درد ، کارآیی بهتری داشته باشند. 

اما اگر روند رشد بیماری خارج از کنترل باشد و بیماری پیشرفت کرده باشد ، باید از روش جراحی استفاده نمود.

متخصص ارتوپد جراحی خاصی را انجام میدهد که مهمترین آنها عبارتند از:

•  آزاد کردن رباط عرضی مچ دست برای درمان علائم سندروم کانال کارپ
•  خارج کردن برجستگی های زیر پوست که به آنها ندول Nodule میگویند به توسط عمل جراحی
•  در موارد آسیب شدید مفصل، تعویض آن با مفصل مصنوعی
•  خارج کردن لایه سینوویال مفصل مبتلا
•  در صورت تخریب شدید مفصلی جوش دادن استخوان های دو طرف مفصل در موارد خاص
•  درمان پارگی تاندون دست با پیوند تاندون یا جابجا کردن تاندون ها
•  خارج کردن برجستگی های استخوانی و یا خارج کردن لایه سینوویال اطراف تاندون های دست . هر دو این عوامل میتوانند تاندون را تحت فشار قرار دهند 

درمان گیاهی روماتیسم 

برای درمان خانگی روماتیسم در طب سنتی، داروهای گیاهی وجود دارد که می تواند موجب تسکین درد و بهبود بیماری شود.

برخی از این داروهای گیاهی برای درمان عبارتند از: 

درمان با زنجبیل 

زنجبیل یکی از گیاهان خوشبو و خوش طعمی است که به عنوان یک چاشنی معطر، عطر و طعم بینظیری در غذاها به وجود می آورد . علاوه بر این ، خواص دارویی فوق العاده ای دارد. زنجبیل برای کاهش دردهای مفصلی بسیار مفید است. 

برای درمان روماتیسم و کاهش درد مفاصل ، 6 قاشق چای خوری پودر زنجبیل را با سه قاشق چای خوری فلفل سیاه و 6 قاشق چای خوری پودر دانه زیره سیاه مخلوط کنید . و روزی سه بار نصف قاشق چایخوری از آن میل کنید تا شاهد تاثیر فوق العاده آن باشید.

 

درمان با عسل 

عسل سرشار از خاصیت و یک داروی فوق العاده برای درمان انواع بیماری ها است. حتی در قرآن نیز به خواص شگفت انگیز و معجزه آسای عسل اشاره شده است . در کنار داروهای شمیایی می توان روزانه یک قاشق عسل طبیعی را با چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط کرده و مصرف کنید. این ترکیب دردهای ناشی از التهاب مفاصل را کاهش می دهد. 

همچنین می توان مقداری موم عسل، سیاه دانه، روغن کافوری و روغن زیتون را با یک نسبت مساوی با یکدیگر ترکیب کرده و قبل از خواب روی موضع دردناک بمالید. سپس برای گرمتر شدن آن ، روی ضماد را با پارچه ای ببندید. 

درمان با زردچوبه 

این ادویه پر خاصیت علاوه بر چاشنی بینظیر در غذاها، در درمان بسیاری از بیماری ها نیز موثر است. یکی از این بیماری ها، روماتیسم است که برای درمان و کاهش دردهای ناش از آن می توان از زردچوبه استفاده نمود.