رویت هلال ماه مبارک رمضان چگونه انجام می شود؟

رویت هلال ماه رمضان

هلال رمضان چطور دیده می شود؟

برای مردم همواره این سوال وجود دارد که با وجود پیشرفت های غیرقابل انکار علم و فناوری و قوی ترین تلسکوپ ها و نرم افزارهای محاسباتی، چرا هر سال در آغاز و پایان ماه رمضان موضوع رصد هلال ماه های رمضان و شوال به بحث روز تبدیل می شود؟ مگر دیدن یا ندیدن هلال ماه چقدر پیچیده است که هر سال برای تعیین روز آغاز ماه مبارک رمضان یا عید سعید فطر باید تا حوالی نیمه شب منتظر بمانیم؛ تا حدی که گاهی صبح روزی که قرار بود سی اُم رمضان باشد، ناگهان از رسانه ها خبر حلول عید سعید فطر اعلام می شود. آیا کشورهای اسلامی دیگر هم وضع مشابهی دارند؟ واقعیت این است که ماجرا به این سادگی نیست که در نگاه اول به نظر می رسد.

رویت هلال ماه رمضان

چرا دیدن هلال اول ماه دشوار است؟

 رویت هلال ماه رمضان و شوال فراتر از بحث تقویمی است

 کره ماه از دید ما که ساکن زمین هستیم، حدود هر 29.5 روز یکبار به دور زمین می چرخد. از آنجا که واحد تقویم «یک روز» است و امکان در نظر گرفتن نیم روز و چند ساعت و دقیقه به عنوان واحد تقویم وجود ندارد، از این رو در استخراج تقویم قمری همیشه ماه ها 29 و 30 روز در نظر گرفته می شود. حتی گاهی ممکن است دو تا سه ماه قمری 29 یا 30 روزه به صورت متوالی پشت سر هم تکرار شود.

 منجمان و دیگر علاقه مندان بحث رؤیت هلال برای تعیین روز اول ماه همواره در شامگاه بیست و نهمین روز ماه قمری برای رؤیت هلال اقدام می کنند. به این ترتیب اگر هلال ماه دیده شود، فردا روز اول ماه قمری بعد خواهد بود و اگر هلال دیده نشود، فردا روز سی اُم ماه قمری و پس فردا تحت هر شرایطی اولین روز ماه قمری بعد خواهد بود؛ حتی اگر هلال ماه در شب سی اُم هم رؤیت نشود به هر حال پس فردا روز اول ماه قمری بعد است و ماه 31 روزه نمی شود؛ زیرا طول روزهای ماه قمری فقط می تواند 29 یا 30 روز باشد و ماه 31 روزه در تقویم قمری تعریف نشده است.

 هلال ماه با توجه به موقعیت ماه در مدار زمین از حیث دوری و نزدیکی، جدایی زاویه ای از خورشید، زاویه مدار ماه در لحظه غروب خورشید با افق، ضخامت هلال ماه و چند شاخصه دیگر در ابتدای هر ماه قمری شرایط متفاوتی برای رصد دارد. از این رو گاهی هلال اول یک ماه به آسانی با چشم غیرمسلح رؤیت می شود، در حالی که ممکن است هلال اول ماه دیگر به باریکی مو از پشت تلسکوپ های قوی به دشواری قابل تشخیص باشد.

 گاهی ممکن است هلال ماه در ابتدای ماه قمری آن قدر نازک و به خورشید نزدیک باشد که با تلسکوپ نیز نتوان آن را در شامگاه روز بیست و نهم ماه قمری رصد کرد و به این ترتیب ماه قمری 30 روزه شود.

چرا رویت هلال رمضان و شوال مهم است؟

تلاش برای رویت هلال ماه

رویت هلال رمضان که نویدبخش ظهور خوبیها است

 بسیاری از مردم می پرسند چرا مساله رؤیت هلال بر سر ماه های رمضان و شوال بحرانی می شود و مگر در سایر ماه های قمری هلال ماه را رؤیت نمی کنند؟ البته که اقدام برای رؤیت هلال ماه از سوی رصدگران و نهادهای مسئول در هر ماه به طور منظم انجام می شود.

 رویت هلال رمضان که نویدبخش ظهور خوبیها و ایجاد فرصت و بستری برای خودسازی و نزدیکی هر چه بیشتر به خالق هستی است از اهمیت زیادی برخوردار است.

 لیکن اهمیت دوچندان رصد هلال اول ماه های رمضان و شوال از این روست که قصور در اعلام زمان آغاز ماه مبارک رمضان ممکن است باعث شود گروه بزرگی از مسلمانان که اکثریت قریب به اتفاق شان به اخبار دریافتی از رصدگران هلال ماه و مراجع عظام اطمینان کرده بودند، توفیق یک روز روزه داری را از دست بدهند و روزه شان قضا شود.

 موضوع مهم تر این است که اشتباه در تعیین روز اول ماه شوال ممکن است منجر به انجام کار حرام شود؛ حتما می دانید نیت برای گرفتن روزه در روز اول ماه شوال که مطابق با عید سعید فطر است، حرام است. از این رو هر گونه کوتاهی در انجام فرآیند صحیح رؤیت هلال ممکن است به انجام کار حرام در میان جمع بزرگی از مسلمانان شود و این مسئولیت بزرگی را بر دوش رصدگران هلال ماه قرار می دهد. به همین دلیل است که اگر انسان خود هلال ماه را نبیند، دو مرد عادل برای اثبات اول ماه باید شهادت بدهند. پس اهمیت رؤیت هلال ماه های رمضان و شوال فراتر از بحث تقویمی است.

 رویت هلال ماه رمضان در سایر نقاط ایران

هلال ماه رمضان در سایر نقاط ایران

در گذشته مردم بعد از دیدن هلال رمضان آداب و رسوم خاصی داشته اند

  رویت هلال رمضان در تهران
برای دیدن هلال ماه رمضان آئین های جالب توجهی وجود داشته است. ازجمله اینکه مردم با سینی، قرآن، آئینه و سبزه به پشت بام ها می رفتند و به آسمان نگاه می کردند تا ماه پیدا شود و پس از نگاه کردن در قرآن، سبزه را در آب می انداختند. برخی نیز در هنگام رویت ماه، به خاطر صداقت کودکان به چهره آنان نگاه می کردند.

هلال رمضان در آذربایجان
مردم آذربایجان نیز به شیوه خود به استقبال ماه مبارک رمضان می روند و آیین و رسوم کهن خود در این ماه را پاس می دارند. در گذشته روستائیان آذربایجان برای رویت هلال ماه رمضان بالای بام می رفتند و ساعت ها منتظر می شدند یا سواری را به شهرهای اطراف می فرستادند تا از دیده شدن هلال خبری بیاورد.

بزرگترها بعد از رویت هلال رمضان، به چهره یک کودک معصوم یا یک فرد مومن و نمازخوان نگاه می کردند و اعتقاد داشتند که نگریستن به صورت آدم های بی نماز و روزه خوار، خوش یمنی درپی نخواهد داشت. نگاه کردن به آیینه و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بعد از رویت هلال رمضان رسمی بود که هنوز هم در بین پیرمردان مناطق روستایی استان، مرسوم است.

دیدن هلال ماه رمضان در هرمزگان
قدیمی ترها در روستاهای هرمزگان برای دیدن هلال رمضان به روی بامهای خانه هایشان می روند تا بتوانند ماه را رویت کنند.

 رویت هلال رمضان در میان ترکمن ها
رویت هلال ماه رمضان نیز در میان ترکمن ها با هیجان خاصی همراه است. آنان عقیده دارند هرکس زودتر از بقیه هلال ماه را ببیند، ثواب بیشتری می برد و حتی باعث افزایش بینایی می شود به همین دلیل پیر و جوان سعی می کنند برای دیدن هلال ماه که علامت حلول ماه مبارک است، به بالای ارتفاعات و پشت بام ها بروند تا زودتر از دیگران ماه را ببینند.

عصر شب های آخر ماه شعبان، نگاه اغلب مردم ترکمن به سمت مغرب آسمان است تا شاید هلال ماه رمضان را رویت کنند و فردی که هلال ماه را ببیند آیه شریفه سوره بقره را قرائت و با خوشحالی و با صدای بلند به دیگران اعلام می کند که ماه را رؤیت کرده است.

دیدن هلال رمضان در استان فارس
با دیدن هلال ماه نو و شروع مهمانی خدا، حال و هوای شهر دگرگون می شود و مردم بعد از دیدن هلال رمضان سه صلوات می فرستند و می گویند الهی که ماه شریف و مبارک و با برکتی برای همه عزیزان و غریبان نو شده باشد. از چند روز مانده به رمضان، بعضی از خانواده ها نذر دارند و افطاری می دهند و بیشتر میهمانی ها به شکل فطاری برگزار می شود.

رویت هلال رمضان در یزد
درقدیم مردم یزد برای رویت هلال اول ماه رمضان ، غروب روز آخر شعبان بالای پشت بام و مناره های مسجد رفته و با نگاه عمیق به آسمان ماه را جست وجو می کردند و در صورت مشاهده ، اعمال مخصوص این ماه را بجا می آوردند .

اگر به علت ابری بودن آسمان رؤیت هلال اول ماه رمضان ممکن نبود افرادی را به آبادی ها و شهرهای نزدیک که افق شان با شهرها یکی باشد می فرستادند که در اصطلاح به این عمل «قاصد درکردن» می گفتند. خلاصه اگر تا هنگام سحر دیدن ماه ثابت می شد مردم سحری را خورده و روزه می گرفتند تا در صورت آغاز رمضان از تکالیف دینی غافل نمانند .

دعا هنگام رویت هلال رمضان

یکی از آداب ماه مبارک رمضان هنگام رویت هلال رمضان خواندن دعای مخصوص است

دعای پیامبر(ص) هنگام رویت هلال رمضان:

صدوق علیه الرحمه در کتاب من لا یحضره الفقیه آورده
«و کان رسول الله صلی الله علیه و آله اذا اهل هلال شهر رمضان استقبل القبلة و رفع یدیه و قال:«اللهم اهله علینا بالامن و الایمان،و السلامة و الاسلام، و العافیة المجللة و الرزق الواسع، و دفع الاسقام، اللهم ارزقنا صیامه و قیامه و تلاوة القرآن فیه، و سلمه لنا، و تسلمه منا و سلمنا فیه‏» (1)

رسول الله(صلی الله علیه و آل) هنگامی که رویت هلال رمضان میفرمود، رو به قبله می‏نمود و دستهای مبارکش را بلند می‏کرد.و می‏گفت:پروردگارا این ماه را بر ما نو گردان به امن و امان، و سلامتی و اسلام، و تندرستی شایان تشکر، و روزی فراخ، و بر طرف ساختن دردها و ناملایمات، بار پروردگارا روزی کن ما را روزه و قیام برای عبادت، و تلاوت قرآن در این ماه، و او را برای ما سالم و تمام گردان، و او را از ما سالم بدار، و ما را در این ماه سالم و تندرست فرما.

دعای امام علی(علیه السلام) هنگام رؤیت هلال رمضان
امیر المؤمنین (علیه السلام) میفرماید:آنگاه که دیدی هلال (ماه رمضان) را فلا تبرح، خشم نگیر و عصبانی نشو، و «قل اللهم انی اسالک خیر هذا الشهر، و فتحه و نوره، و نصره،و برکته، و طهوره، و رزقه، و اسئلک خی::ر ما فیه و خیر ما بعده، و اعوذ بک من شر ما فیه و ما بعده، اللهم ادخله علینا بالامن و الایمان، و السلامة و الاسلام، و البرکة و التقوی، و التوفیق لما تحب و ترضی‏» (2)

بگو بار پروردگارا خیر و خوبی در این ماه را از تو می ‏خواهم و همچنین فتح و پیروزی (بر شیطان) و نورانیت، و یاری (بر روزه‏داری) و برکت و طهارت، و روزی این ماه را از تو می ‏طلبم، و از تو خیر آنچه در این ماه هست و بعد از ماه مسئلت می ‏نمایم، و به تو پناه می ‏آورم از شر و بدی آنچه در این ماه می ‏باشد، و آنچه بعد از آن است، بار پروردگارا این ماه را با امن و امان و ایمان به تو و سلامت نفس و نعمت اسلام، و برکت و تقوی و توفیق یافتن به آنچه تو دوست می ‏داری و راضی م ی‏گردی بر ما وارد گردان (که همه اوصاف شایسته را در این ماه داشته باشیم).