دنیای اقتصاد: مرکز پژوهش های مجلس در یک گزارش زمان موج دوم بیماری کرونا در ایران را برآورد کرد. برآورد مرکز پژوهش ها نشان می دهد که براساس داده های وزارت بهداشت، مرحله اوج اولیه این بیماری در ایران هفته سوم یا چهارم فروردین باشد که درحال سپری کردن آن هستیم. براساس برآوردهای صورت گرفته اگر موج اول بیماری تا اوایل تیرماه 99 مهار نشود،
در آن صورت به احتمال قوی موج اول و دوم تحت شرایط موجود از هم قابل تفکیک نخواهند بود. انتظار می رود در فصل بعدی سرما، این بیماری را مجددا تجربه کنیم و به احتمال قوی در ایران موج اول و دوم تحت شرایط موجود (سیر طولانی کنترل اپیدمی اول) ازهم قابل تفکیک نیست.
هر چند شبیه سازی بازوی پژوهشی مجلس حاکی از این است که احتمالا شهریور تا مهر، می تواند زمان موج دوم کرونا در کشور باشد. بنابر گزارش های رسمی مسوولان دولت و ستاد کرونا، پس از حدود 7 هفته از ورود ویروس به کشور، درحال حاضر منحنی ابتلا به نقطه اوج خود رسیده است و منحنی در وضعیت مسطح قرار گرفته است و نظام ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در کشور نیز درحد پایداری قرار دارد.
به طوری که حدود 20 درصد ظرفیت خالی برای ارائه خدمت در اختیار دارد. مرکز پژوهش ها احتمال بروز موج دوم بیماری و زمان تقریبی آن را برآورد کرده و برخی گزینه های سیاستی مناسب برای ارتقای مدیریت روند کنترل همه گیری را ارائه کرده است که بخشی از قسمت های آن در این گزارش می آید.
وضعیت شیوع بیماری در استان ها
مطابق گزارش مرکز پژوهش ها، در برخی استان ها از قبیل:قم، مازندران، خراسان رضوی و مرکزی، از اواخر هفته اول فروردین روند نزولی شروع شده است و در برخی استان ها از قبیل:اصفهان، فارس، آذربایجان غربی و شرقی، یزد و ایلام شیب رشد کاسته شده و در برخی استان ها نیز روند ابتلا افزایشی است. البته این تغییرات الزاما پایدار نیست و می تواند در هفته های آتی متناسب با سیاست های اتخاذ شده تغییر کند. آنچه مشخص است هنوز با کنترل موج اپیدمی کرونا در کشور فاصله داریم. موارد ابتلا و مرگ براساس میزان ایزولاسیون و انجام مداخلات مختلف شبیه سازی شده است. سناریوی پایه که ایزولاسیون صفر درصد را نمایندگی می کند، نشان می دهد که بیماری تا 400 روز در کشور می ماند و تا آبان ماه 1399 به اوج خود می رسد.
با اجرای ایزولاسیون 10 درصد، تعداد مبتلایان در کل کشور به 2 میلیون و 400 هزار نفر خواهد رسید و 30 هزار و 700 نفر نیز در اثر ابتلا جان خود را از دست می دهند. براساس یافته های این مطالعه در ایزولاسیون 40 درصد، انتظار می رود که 811 هزار نفر مبتلا شده و حدود 6 هزار نفر فوت شوند. طبق شواهد علمی تولید شده در جهان، ایزولاسیون زیر 70 درصد احتمال موفقیت استراتژی فاصله گذاری فیزیکی برای هر مدتی بعید است. درحالی که رعایت جامعه در سطح 80 تا 90 درصد، احتمالا این بیماری را طی 13 تا 14 هفته کنترل می کند.
مقایسه ایران و چین
در بین کشورهای درگیر ویروس، درصدهای متفاوتی از موارد شناسایی شده، منتهی به مرگ می شود. علت درصد بالای مرگ ومیر در ایران در مقطع کنونی می تواند عمدتا به نوع سیاست انتخاب شده برای کنترل اپیدمی و البته عدم شناسایی همه موارد مثبت موجود در سطح کشور مرتبط باشد. با توجه به اینکه طبق اعلام چین، موفق شده است موج اول اپیدمی را کنترل کند، مبنا قرار دادن آن برای مقایسه وضعیت اپیدمی در کشورمان مناسب تر به نظر می رسد. براساس بررسی مرکز پژوهش ها، در چین پس از حدود 2 هفته سیر افزایشی در تعداد مبتلایان، سیر نزولی پیدا کرد، این درحالی است که در ایران طی 6 هفته روند ابتلا، کماکان افزایشی است.
یکی از اصول پذیرفته شده برای کنترل اپیدمی بیماری های مسری «تشخیص سریع واکنش سریع» برای قطع زنجیره انتقال عامل بیماری است. باید توجه کرد که بالاخره اپیدمی این بیماری در کشورهای مختلف با ترکیب سنی، جنسی و درصد متفاوتی از سلامتی جامعه، در مدت زمان های متفاوت و با میزان مرگ ومیر و میزان ضررهای اقتصادی و آسیب های اجتماعی متغیری رخ خواهد داد، آنچه مهم است، کاهش این پیامدها با اتخاذ سیاست های بهنگام عملی می شود. در نتیجه نقش حاکمیت و دولت، در کنترل اپیدمی، کاهش هزینه های آن در ابعاد سلامتی، اقتصادی و اجتماعی آن است.
چرا باید منتظر موج دوم باشیم؟
براساس شواهد موجود در دنیا، کرونا درحال تبدیل شدن به دومین پاندمی بزرگ بعد از آنفلوآنزای اسپانیایی در طول تاریخ است. گزارشی از چین از مثبت شدن مجدد تست ملکولی 3 تا 14 درصد بیماران کرونایی بهبود یافته حکایت دارد و این احتمالا می تواند نشانه ای از ایمنی ناپایدار بعد از ابتلا علیه ویروس باشد که نیاز به تایید مجدد با گزارش از سایر کشورها دارد. موج دوم یک بیماری اپیدمیک زمانی است که به دنبال اتخاذ راهبردهایی از قبیل:قرنطینه، ایزوله سازی یا شرایط آب و هوایی، بیماری تحت کنترل درآمده، ولی به علت ایمنی ناپایدار در برابر ایپدمی یا پاندمی مجدد، احتمال ایجاد موج دوم بیماری وجود داشته باشد. چنین شرایطی در کشور چین مورد تصور است.
در ایران هنوز این بیماری در فاز گسترش بوده و به اوج اولیه خود نرسیده و موج اول آن پایان نیافته است. با توجه به ناشناخته بودن ماهیت ویروس و عدم قطعیت در مورد متغیرهایی مانند دوره نهفتگی، نرخ ابتلا در انتهای موج اول، نرخ مرگ ومیر، تقویت یا تضعیف ویروس در جهش های آتی احتمالی و سیر زمان و... تعیین بزرگی و زمان بروز موج دوم با قطعیت بالا را با اشکال مواجه می کند. کمااینکه در مورد موج اول نیز برآوردها و پیش بینی های متناقض و متفاوت و حتی غیرمنطقی مطرح شد.
مدل های پیش بینی از ساده تا پیشرفته با 10 تا 20 فاکتور وجود دارد. با این حال، برخی از کارشناسان و اپیدمیولوژیست ها معتقد هستند موج دوم شیوع بیماری رخ خواهد داد، ولی زمان و بزرگی آن به درستی قابل تعیین نیست، زیرا موضوع داینامیک و تحت تاثیر عوامل مختلف است. به نظر می رسد بیماری هایی نظیر کرونا رفتار فصلی داشته باشند؛ بنابراین انتظار می رود در فصل بعدی سرما، این بیماری را مجدد تجربه کنیم و به احتمال قوی در ایران موج اول و دوم تحت شرایط موجود (سیر طولانی کنترل اپیدمی اول) از هم قابل تفکیک نخواهند بود.
مرکز پژوهش های مجلس در این رابطه تجربیات کشورها در تقابل با سارس، آنفلوآنزای خوکی، آنفلوآنزا H. 1 N. 1 و آنفلوآنزای اسپانیایی را مرور کرده است. این مرکز معتقد است که اپیدمی سارس در سال 2003 باعث هوشیاری و حساسیت کشورهای آسیای شرق نسبت به همه گیری های ویروسی شد. همین امر باعث شد که در مقابله با کووید-19 از همان ابتدا با حساسیت بالا اقدامات شدید را برگزینند که موجب موفقیت آن ها در مهار موج اول کووید-19 نسبت به دیگر کشورها شد. نگرانی اصلی کشورهای شرق آسیا از آغاز موج دوم ویروس به واسطه ورود مسافران آلوده است.
به همین دلیل برای کنترل مسافران حین اپیدمی ها باید توجه و مداخله ویژه صورت گیرد تا از به وجود آمدن موج دوم اپیدمی به واسطه افرادی که به کشور برمی گردند، جلوگیری کرد. ممکن است تلاش ها برای تولید واکسن و دستیابی به برنامه درمانی موثر پیش از شروع موج دوم شیوع این ویروس در زمستان آینده از سرعت کافی برخوردار نباشد. کنترل بیماری در تعداد اندکی از کشورها و در مقابل اوج گرفتن آن در برخی دیگر، الگوی اپیدمی ها و پاندمی های ویروسی در گذشته و ناقل بودن افراد بدون علامت، همگی احتمال به وجود آمدن موج دوم بیماری کرونا را تقویت می کند.
از نظر کارشناسان مرکز پژوهش ها، اگر در عراق، پاکستان و... هنوز مشکل را نمی بینیم، ممکن است ناشی از بودن این کشورها در فازهای اولیه باشد؛ زیرا اپیدمی رفتار تصاعدی در شیوع دارد، بنابراین در کشورهایی که بیماری در آن ها دیرتر شیوع پیدا کرده است، باید منتظر بروز بیشتر در هفته های آتی باشیم. این موضوع از این نظر اهمیت دارد که اگر در آن زمان در کشور ما اپیدمی بیماری کنترل شده باشد، مسافران از مبدأ این کشورها می توانند منشائی برای بروز موج دوم بیماری محسوب شوند.
از مطالعات استخراج شده و همچنین نظرات خبرگان حوزه اپیدمیولوژی و مسوولان ارشد ستاد ملی کرونا می توان به این جمع بندی رسید که در صورت نبود واکسیناسیون حداقل تا یک سال آینده جامعه با این بیماری درگیر خواهد بود و شاید موج اول و دوم خیلی از هم قابل تفکیک نباشد. باید در نظر گرفت که اپیدمی جدید است و باید جدی گرفته شود؛ بنابراین مهم ترین اقدام برای جلوگیری از موج دوم کووید-19 گسترده، پس از کنترل کامل اپیدمی کنون، تقویت نظام مراقبت، شناسایی به موقع موارد تک گیر و واکنش سریع علیه آن است.
محاسبات موج دوم:مطابق محاسبات مرکز پژوهش ها، اگر روند سیر این ویروس در ایران مشابه با کشورهای شرق آسیا باشد، به نظر می رسد که در صورت وجود موج های بعدی این روند نیز در کشور ایران محسوس خواهد بود. باید در نظر گرفت که نسبت افراد ایمن و آسیب پذیر در یک جمعیت احتمال و بزرگی موج دوم را تعیین می کند. طبق نظر پژوهشگران در صورت وجود موج دوم این بیماری، فصل و زمان به وجود آمدن این موج مهم خواهد بود.
براساس برآوردهای انجام گرفته، موج بعدی اگر همزمان با شروع آنفلوآنزای فصلی باشد شدت موج بیشتر از موج اولیه خواهد بود. بر پایه نتایج پاندمی های قبلی و با در نظر گرفتن محتمل بودن تغییرات در خود عامل بیماری (جهش ژنی) ممکن است میزان مرگ ومیر در موج دوم بیماری حتی بیشتر از موج اول باشد. پیش فرض محاسبات مرکز پژوهش ها این بوده که اگر روند طی بیماری براساس داده های رسمی و ارائه شده توسط وزارت بهداشت و شروع بیماری در ایران 20 بهمن ماه 1398 باشد، براساس میزان بهبودی 4/ 82 درصدی و میزان کشندگی 8 درصدی برآورد می شود که روند بیماری در فروردین پیک موج اول را بزند.
براساس برآوردهای صورت گرفته اگر موج اول بیماری تا اوایل تیرماه 1399 مهار نشود در آن صورت به احتمال قوی موج اول و دوم تحت شرایط موجود از هم قابل تفکیک نخواهند بود. موج دوم بیماری احتمالا در شهریور و مهر ماه رقم خواهد خورد. در تمامی شبیه سازی ها فرض عدم تولید واکسن علیه این بیماری و عدم مصونیت کامل بیماران بهبودیافته از این بیماری مدنظر قرار گرفته است.
انتهای پیام/م
