زمان شروع اعتکاف
اعتکاف یعنی اینکه زمانی را از دنیا و تعلقات آن جدا شویم و با خدا ارتباط خالصانه برقرار نماییم تا پلیدی ها و زشتی ها را بزداییم . اعتکاف را می توان در هر زمانی به جا آورد اما در منابع دینی زمانی برای اعتکاف ذکر شده است. در این بخش از پلاس وی شما را با زمان اعتکاف و سایر مسائل مربوط به اعتکاف آشنا می کنیم.
مهمترین ایام برای اعتکاف :
- روزهای سپید ایام البیض :اَیّامُ البیض به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری گفته می شود ، ایام البیض نزد شیعیان، رجب و در مرتبه بعد شعبان و رمضان است.
- 10 روز آخر ماه رمضان
- اعتکاف در ماه رمضان فضیلت بیشتری نسبت به سایر ماه ها دارد.
- اعتکاف می تواند در روزهای دیگری از سال نیز انجام شود اما نباید در دو روزی که روزه در آن حرام است (عید فطر و عید قربان) باشد.
اعمال اعتکاف در شب سیزدهم
اعمالی را باید در این شب انجام داد :
خواندن دو رکعت نماز که در هر رکعت حمد، یس، تَبارَک المُلْک و توحید خوانده شود.
ده رکعت نماز :در روایتی از پیامبر (ص) آمده است :
«کسی که در شب سیزدهم ماه رجب ده رکعت نماز بخواند؛ بدین گونه که در رکعت اول حمد یک مرتبه و سوره عادیات هم یک مرتبه و در رکعت دوم حمد یک مرتبه سوره تکاثر نیز یک مرتبه بخواند و بقیه رکعت ها را هم به همین نحو تمام کند، خداوند متعال گناهان او را می آمرزد و اگر عاق والدین هم باشد خداوند سبحان از او راضی می شود، و همچنین در قبر نکیر و منکر به او نزدیک نمی شوند و او را نمی ترسانند و بر پل صراط هم چون برق خاطف (سریع) عبور می کند و نامه اعمالش را به دست راستش می دهند و میزان اعمالش سنگینی می کند و در بهشت فردوس هزار شهر به او اعطا می شود.»
اعمالی که روز سیزدهم باید انجام داد:
روز سیزدهم که اوّلین روز از ایام البیض است و اگر کسی قصد انجام اعمال اُمّ داوُد را دارد باید این روز را روزه بگیرد.
اعمال اعتکاف در پانزدهم ماه رجب
در کتب مهم و مفاتیح چندین عمل برای این شب و روز سفارش شده است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
حضرت صادق علیه السلام فرمود :
در شب نیمه رجب دوازده رکعت نماز اقامه کنید که در هر رکعت حمد و سوره یکبار تلاوت شود و پس از اتمام نماز، سوره های حمد و معوذتین و سوره اخلاص و آیة الکرسی را چهار مرتبه تلاوت می کنید و سپس ذکر «سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ» چهار مرتبه گفته شود . پس از آن ذکر «اَللهُ اَللهُ رَبّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئا وَ ما شاَّءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ» گفته شود. انجام این عمل برای شب بیست و هفتم رجب نیز توصیه شده است.
روز پانزدهم
- غسل کردن
- زیارت امام حسین(ع)
خواندن نماز سلمان :
10رکعت (در هر رکعت، سوره حمد و سوره توحیدو کافرون 3بار) بخوانید و بعد از سلام، دستها را بسوی آسمان بلند کنید و بگویید:
«لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یحْیی وَ یمِیتُ وَ هُوَ حَی لا یمُوتُ بِیدِهِ الْخَیرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ إِلَها وَاحِدا أَحَدا صَمَدا فَرْدا، لَمْ یتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدا»
خواندن چهار رکعت نماز:
دو تا دو رکعتی خوانده شود و بعد از سلام گفته شود:
" اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ کلِّ جَبّارٍ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ کهْفی حینَ تُعْیینِی الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقی رَحْمَةً بی وَ قَدْ کنْتَ عَنْ خَلْقی غَنِیاً وَ لَوْ لارَحْمَتُک لَکنْتُ مِنَ الْهالِکینَ وَ اَنْتَ مُؤَیدی بِالنَّصْرِ عَلی اَعْداَّئی وَ لَوْ لانَصْرُک اِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَکةِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَةِ فَاَوْلِیاَّؤُهُ بِعِزِّهِ یتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوک نیرَ الْمَذَلَّةِ عَلی اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُک بِکینُونِیتِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ کبْرِیاَّئِک وَ اَسئَلُک بِکبْرِیاَّئِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِک وَ اَسئَلُک بِعِزَّتِک الَّتِی اسْتَوَیتَ بِها عَلی عَرْشِک فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِک فَهُمْ لَک مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیتِهِ."
انجام اعمال ام داود
عمل امّ داود برای برآمدن حاجات و برطرف شدن غصه ها و دفع ظلم ظالمان مؤثّر است.
معتکف باید محرّمات اعتکاف را ترک نماید
آنچه ارتکاب آنها اعتکاف را باطل می کند، عبارتند از :
جماع و آمیزش با همسر.
- استمناء و لمس و بوسیدن از روی شهوت (بنا بر احتیاط واجب).
- ممارات و مجادله کردن.
- خرید و فروش.
آثار بطلان اعتکاف
- اگر اعتکاف باطل شده، واجب معیّن باشد، قضای آن، و اگر غیر معیّن باشد، اعاده آن واجب است.
- اگر اعتکاف مستحب باشد و پس از گذشت دو روز باطل شود، بنابر قول به وجوب اعتکاف مستحبی بعد از گذشت دو روز، قضای آن واجب است.
- باطل کردن اعتکاف واجب به وسیلۀ آمیزش، حتی در شب، موجب ثبوت کفّاره است ، کفّارۀ آن روزۀ ماه رمضان یعنی آزادکردن برده یا دو ماه روزه گرفتن و یا اطعام شصت فقیر است.
- اگر اعتکاف در روزۀ ماه رمضان یا قضای روزۀ ماه رمضان پس از زوال به سبب جماع کردن باطل شود، دو کفّاره ثابت می گردد؛ یکی برای باطل کردن اعتکاف و دیگری برای باطل کردن روزه
خروج از محل اعتکاف
- خروج از محلّ اعتکاف برای ضروراتی که چاره ای از آن نیست، مثل توالت کردن، جایز است
- خروج از مسجد برای غسل جنابت جایز بلکه واجب است.
- خروج بانوان برای انجام غسل استحاضه جایز است.
- خروج از محلّ اعتکاف برای وضوی نماز واجبِ اداء، جایز است
- اگر فرد معتکف بتواند در مسجد وضو بگیرد ، نمی تواند به خارج از مسجد برای وضو گرفتن برود.
- خروج از محلّ اعتکاف برای غسل های مستحبی مثل غسل جمعه یا غسل اعمال «اُمّ داوود» و همچنین برای وضوی مستحبی، محلّ اشکال است.
- خروج فرد معتکف برای شرکت در نماز جماعتی که خارج از محلّ اعتکاف برگزار می شود، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست.
- خروج معتکف از مسجد برای آوردن وسایل مورد احتیاجش جایز نیست.
- معتکف برای شرکت در امتحانات دبیرستان یا دانشگاه یا حوزه می تواند دوساعت از محل اعتکاف خارج شود.
- اگر معتکف برای انجام کار ضروری از مسجد خارج شود اما مدّت خروجش طولانی گردد و اعتکاف از بین برود، اعتکافش باطل است.
- اگر معتکف از روی فراموشی از مسجد خارج شود، اعتکاف باطل می شود.
مسائل متفرقه اعتکاف
- انسان می تواند از آغاز هنگام نیتِ اعتکاف در غیر اعتکافِ واجبِ معین شرط کند که اگر مشکلی پیش آمد اعتکاف را رها کند.
- در اعتکاف، بلوغ شرط نیست و اعتکافِ بچه ممیّز هم صحیح است.
- اگر زنی که معتکف شده است بعد از اتمام روز دوّم اعتکاف، حائض شود واجب است فوراً از مسجد خارج شود و قضاء اعتکاف بر او بنا بر احتیاط واجب لازم می باشد.
