زمان مناسب قلمه زدن و نکات مهمی که باید بدانید + انواع

قلمه زدن چیست؟

قلمه زدن یکی از روش ها برای تکثیر گیاهان است. در این روش قسمتی از گیاه مادری را برای ریشه زایی از گیاه جدا می کنیم. برخی از گیاهان با قلمه گیری افزایش می یابند اما برخی از گیاهان نیز برای ریشه زایی به هورمون های ریشه زایی مخصوص قابلیت تکثیر با قلمه نیاز دارند. شرایط قلمه گیری گیاهان به زمان، سن، شرایط محیط مانند دما، رطوبت و بستر بستگی دارد که در این بخش از پلاس وی درباره زمان مناسب قلمه زدن توضیحاتی آورده ایم.

روش های مختلف قلمه زنی

تهیه قلمه به چهار شکل است:

• قلمه ساقه
• قلمه ریشه
• قلمه برگ
• قلمه جوانه برگ

1. قلمه ساقه

یکی از روش های متداول قلمه زدن، قلمه ساقه است که بر اساس میزان رسیدگی و بلوغ چوب به چهار گروه تقسیم بندی میشود :

1. قلمه چوب نرم (چوب سبز)

این نوع قلمه را از شاخه های جدید و نرم بهاره و از گونه های خزان دار یا همیشه سبز تهیه می کنند که مقدار مواد کریوهیدراته در آنها کمتر است.گونه های میوه ای را با این روش تکثیر نمی کنند.این نوع قلمه 5-2 هفته ریشه دار می شود اما به مراقبت بیشتری نیاز دارند.

2. قلمه چوب نیمه سخت ( نیمه خشبی) :

قلمه چوب نیمه سخت را از سوزنی برگان چوبی همیشه سبز تهیه می کنند . قلمه های تابستانه برگدار نیز که از چوب های نیمه رسیده گیاهان خزان دار گرفته می شوند قلمه چوب نیمه سخت محسوب می شوند.این نوع قلمه از قسمت انتهایی شاخه، برگدار و به طول 15-10 سانتی متر است که برگ های پایین قلمه را باید حذف کرد و چند برگ جوان در انتهای آن باقی گذاشت.

3. قلمه علفی:

از شاخه های گیاهان علفی و غالباً زینتی قلمه علفی را تهیه می کنند.

4. قلمه چوب سخت ( خشبی ) :

قلمه چوب سخت از چوب های سخت و رسیده گونه های خزان دار در اواخر پاییز و زمستان، از چوب یکساله تهیه می شود. قلمه چوب سخت را به سه شکل تهیه می کنند:

قلمه ساده، پاشنه دار و قنداقه دار. قلمه ساده از چوب یکساله ، قلمه پاشنه دار، در ته قلمه قطعه کوچکی از چوب دو ساله وجود دارد و در قلمه قنداقه دار قسمت کوتاهی (بیشتر از قلمه پاشنه دار) از چوب دو ساله همراه ساقه یک ساله است.

2. قلمه ریشه

گیاهانی توسط قلمه ریشه تکثیر می شوند که توانایی تولید جوانه نابه جا بر روی ریشه خود دارند . اواخر پاییز و یا اوایل بهار زمانی که ریشه دهی آغاز نشده بهترین زمان تولید قلمه ریشه است.

3. قلمه برگ

از طریق قلمه برگ می توان بعضی از گیاهان را که استعداد تولید جوانه ها و ریشه های اتفاقی را در برگ های خود دارند ، تکثیر کرد . در این روش برگهای این گیاهان را با دمبرگ و پهنک برگ در بستر مرطوب و هوای مرطوب قرار می دهند.

4. قلمه جوانه برگ

به جای قلمه برگ می توان از قلمه جوانه برگ استفاده کرد . زمانی که در قلمه های برگ، ریشه تشکیل شود اما شاخه تشکیل نشود بهتر است از قلمه جوانه برگ به جای قلمه برگ استفاده کرد زیرا جوانه جانبی که در پایین دمبرگ قرار دارد شاخه جدید را تولید می کند.

بهترین زمان برای قلمه زدن

فروردین - اوایل بهار

فروردین باید کارهای زیادی انجام دهید. هنوز هم می توانید این تفاوت و تقسیم بندی را برای گیاهان قائل شوید تا از دوره کمون یا نهفتگی دور شوند و همچنین می توانید لایه بندی را انجام دهید. اگر دانه گیاهی دارید که از آن راضی هستید، می توایند صبر کنید تا قد آن به اندازه مورد نظر شما برسد و بعد پیوند را انجام دهید. پس در فروردین ماه عجله نکنید.

اردیبهشت - وسط بهار

اکنون می توانید تمام متودهای لایه ریزی گیاه را انجام دهید. همه دانه ها اکنون آماده کاشت هستند. همچنین می توانید دانه ها را جمع آوری کنید و در این ماه، آن ها را به عمل بیاورید. تا آخر ماه اردیبهشت باید بتوانید که برش هایی را در قسمت نرم گیاه داشته باشید، مگر اینکه در منطقه شمالی زندگی کنید.

خرداد - اواخر بهار، اوایل تابستان

در این ماه باید برای همه گیاهانی که برگ هایشان ریخته است، قلمه را انجام دهید. سعی کنید که این کار را در اوایل خرداد انجام دهید. اگر فکر می کنید که پیوند یا قلمه در این ماه به خوبی پیش نمی رود، این کار را به ماه های بعد موکول کنید. همچنین باید رطوبت را به اندازه کافی در گیاهان پخش کنید. ماه خرداد کمی برای این کار زود است.

تیر- اوایل تابستان

اکنون باید به برش گیاهانی که برگ هایشان ریخته است، ادامه دهید. زمان آن است که به قسمت های نرم یا قسمت های همیشه سبز گیاه نیز بروید. از اواسط تا اواخر تیر می توانید کم کم اقدام به کاشت برای غنچه دادن کنید و همچنین زمان مناسبی برای کاشت درخت سرخک، سیب، گیلاس و هر گیاهی است که غنچه می زند.

مرداد - اواسط تا اواخر تابستان

اکنون باید به برش قسمت های سبز و نرم گیاه بپردازید. در این زمان چوب بیشتر گیاهان برگ ریز، کم می شود. اگر رطوبت گیاه شما به اندازه کافی است، می توانید به قلمه زدن قسمت های چوبی و سفت تر نیز بپردازید که با این کار استحکام ریشه گیاه شما بیشتر خواهد شد.

شهریور- اواخر تابستان ، اوایل پاییز

اکنون باید از دانه ها مراقبت کنید و یا اینکه به جمع آوری آن ها بپردازید. برش در قسمت های سبز گیاهان در صورت رطوبت کافی، به استحکام ریشه آنها کمک می کند. اگر از رطوبت استفاده نمی کنید، بهتر است که از شن استفاده کرده و اینگونه به گیاه آب دهید.

مهر

برش قسمت های سخت و سفت و یا سبز گیاه در چنین ماهی باید در شن انجام شود. یا اینکه از قسمت پایین گیاه ، گرمای کافی برسد.

آبان- اواخر پاییز

برش قسمت های سبز یا چوبی را می توانید هم با پر کردن خاک از شن و هم بردن گیاه به داخل خانه انجام دهید. اگر قصد دارید که قلمه زدن را در سراسر زمستان انجام دهید، اکنون زمان آن است که ریشه های گیاه را داخل گلدان بگذارید اما مراقب باشید که تا ماه دی به گیاه سرما نزند.

آذر- اوایل زمستان

اکنون می توانید برش قسمت های سفت و سبز گیاه را در گرما از زیر گیاه یا در بستر شن انجام دهید. همچنین قلمه زدن این گیاهان را می توان در زمانی که هنوز زمین یخ نزده است ، انجام داد .

از دی تا وسط زمستان

معمولا در این زمان می توانید برش هایی را در گیاهان ایجاد کنید. فقط باید زمانی این کار را انجام دهید که زمین یخ نزده باشد تا بتوانید گیاه را درون آن بکارید یا این که فقط قسمت های خاصی از آن را برش دهید . همچنین می توانید فقط قسمت های سبز را برش دهید، البته اگر کمی گرما زیر آن وجود داشته باشند. اگر می خواهید که هرگونه پیوند یا قلمه زنی را انجام دهید، اکنون زمان آن است ساقه زیرزمینی را به داخل خانه بیاورید و کمی آنها را گرم کنید و این گونه دوران نهفتگی آن را بشکنید.

از بهمن تا اواخر زمستان

در این زمان نیز می توانید برای قلمه زدن دقیقا مثل دی ماه عمل کنید . این قلمه زدن را باید در اواسط یا اواخر ماه انجام دهید.

اسفند تا آخر زمستان ، اوایل بهار

اکنون کمی برای قلمه زدن دیر شده است اما هنوز هم می توانید برای گیاهانی که برگ هایشان ریخته است، قلمه زدن را انجام دهید. همزمان که یخ های موجود در زمین آب شود و کمی حرارت بگیرد که معمولا با شروع فصل بهار این اتفاق می افتد، می توانید قلمه زدن را انجام دهید و همچنین می توانید لایه ریزی را انجام دهید. اگر گیاه شما نیاز به هرس کردن دارد، اکنون قبل از رشد آن، این کار را انجام دهید. حتی اگر قرار باشد که شکوفه های گیاه از بین برود اما باید در هر صورت اقدام به برش آن کنید تا گیاه جذابی داشته باشید . هرگونه قلمه زدن یا پیوند باید قبل از دوره کمون یا نهفتگی انجام شود.

بهترین زمان برای قلمه زدن چه زمانی است ؟

قلمه چوب نرم را از شاخه های جدید و نرم بهاره و از گونه های خزان دار یا همیشه سبز تهیه می کنند. قلمه گونه های پهن برگ همیشه سبز را در تابستان از شاخه های سال جاری و چوبی ها که نیمه رسیده هستند تهیه می کنند. قلمه از چوب های سخت و رسیده گونه های خزان دار را به هنگام استراحت یعنی در اواخر پاییز و زمستان، از چوب یکساله تهیه می کنند. بهترین زمان تولید قلمه ریشه نیز اواخر پاییز و یا اوایل بهار است، هنگامی که هنوز ریشه دهی آغاز نشده است. بنابراین بهترین زمان قلمه زدن به نوع قلمه زنی بستگی دارد. شرایط قلمه گیری گیاهان بستگی به زمان، سن، شرایط محیط مانند دما، رطوبت و بستر متفاوت است.

نکاتی درباره انتخاب و نگهداری قلمه ها

برای قلمه زدن ساقه های سالم و بدون بیماری را انتخاب کنید.

اگر می خواهید قلمه هایی که در بستر غیر آبی هستند، ریشه زایی سریعتر داشته باشند ، یک کیسه روی قلمه ها قرار دهید.

افزایش دما از قسمت انتهایی قلمه موجب ریشه زایی می شود که به آن "سیستم پاگرمایی" می گویند.

احتمال ریشه زایی قلمه هایی که از قسمت های نزدیک به ریشه گیاه گرفته شده بیشتر است.

برای موفق شدن قلمه و ریشه زایی، قلمه گیری را در زمان گلدهی گیاه، انجام ندهید.

برای افزایش ریشه زایی قلمه ها می توانید هورمون اکسینی به کار برید اما هورمون سیتوکینین و جیبرلینی تاثیر منفی دارند.

بعد از ریشه زایی قلمه تا حدی که قادر به تحمل خاک بود ، آن را به گلدان جدیدی منتقل کنید.

چقدر زمان می برد تا برش ها ریشه بزند ؟

ساقه های گیاه در فصل بهار سبز و منعطف است. برش های قسمت نرم می تواند به سرعت در عرض چند هفته ریشه بزند. ساقه ها در فصل پاییز کم کم شروع به چوبی شدن می کنند و برش های قسمت های سخت دیرتر ریشه می زنند که گاهی اوقات چند ماه تا یک سال طول خواهد کشید.