پرسش و پاسخ درباره دوران پس از زایمان
دوران پس از زایمان به دوره زمانی بلافاصله پس از تولد نوزاد و تا شش هفته بعد از تولد اطلاق می شود. دوره نفاس یا دوره پورپرال نام های کم کاربردتری هستند که به این دوران اطلاق می شوند. سازمان بهداشت جهانی دوران بعد از زایمان را به عنوان مهمترین مرحله زندگی مادران و نوزادن توصیف می کند که در عین حال بسیار کم اهمیت فرض شده و نادیده انگاشته می شود؛ در حالی که بیشترین آمار مرگ ومیر مادران و نوزادان متعلق به این دوران است. در دوران پس از زایمان، بدن مادر، از جمله سطوح هورمون ها و اندازه رحم به دوران پیش از بارداری برمی گردد.
ده روز اول بعد از زایمان مرحله بسیار حساسی است زیرا بیشترین تغییرات بدن مادر در این دوران اتفاق می افتد و نیز به علت مسائلی چون خونریزی ، تغییرات فشار خون و ... احتمال بوجود آمدن عوارض در این دوران بیشتر است .
خانم ها معمولا دغدغه های فکری و سوال های زیادی در رابطه با این دوره در ذهن دارند اما گاهی به دلیل گرفتاری و رسیدگی به فرزند فرصت پرسیدن آن را پیدا نمی کنند و حتی نمی دانند مشکلی که با آن برخورد کرده اند طبیعی است یا نه.
دوران بعد از زایمان به عنوان مهمترین مرحله زندگی مادران و نوزادن توصیف می شود
در این مطلب به برخی سوال های رایج خانم ها مثل اینکه چرا شکمم بعد از زایمان جمع نشده است یا چرا هنوز دچار انقباض های رحمی می شوم، پاسخ داده ایم.
1. چرا هنوز دچار انقباض رحم هستم؟
خانم ها فکر می کنند انقباض های رحمی مربوط به اواخر بارداری و زایمان است و از بروز آن بعد از زایمان تعجب می کنند. مادربزرگ ها می گفتند بعد از زایمان رحم در غم از دست دادن مونس خود به دنبال او می گردد و عامل این انقباض ها همین جست وجوهاست اما در حقیقت دلیل انقباض های رحمی دفع سریع تر جفت و کمک به کاهش خونریزی است. بعد از زایمان، مدتی طول می کشد تا رحم به اندازه طبیعی خودبازگردد. به دلیل ترشح هورمون اوکسی توسین انقباض ها 2 تا 4 روز بعد از زایمان ادامه دارد و این موضوع معمولا برای خانمی که تازه زایمان کرده و شیر می دهد دردناک است. ممکن است اگر درد زیادی داشته باشید پزشک برای شما استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب تجویز کند.
چه باید کرد؟ به بدنتان استراحت دهید و تا جای ممکن دراز بکشید. تا چند روز پس از زایمان رحم پر از لخته های خونی و سنگین است به همین دلیل هنوز احساس سنگینی می کنید. فکر می کنید چرا قدیمی ها تا چند هفته بعد از زایمان در رختخواب می ماندند؟
2. چرا بخیه های اپیزیوتومی (برشی که در زایمان طبیعی داده می شود) من بسیار حساس و دردناک است؟
این موضوع طبیعی است و تا یکی، دو هفته بعد از زایمان ادامه خواهد داشت. در حقیقت این درد مربوط به کل بافت تناسلی است که متورم و خون مرده شده است. اگر خیلی ناراحت هستید، می توانید از بالشتک های مخصوص استفاده کنید. البته مراقب باشید زیرا گاهی خود این بالشتک ها باعث کشیده شدن بیشتر جراحت و درد شدیدتر می شوند.
چه باید کرد؟ دو پایتان را زیرتان جمع کنید و بنشینید اما اگر همچنان احساس ناراحتی می کنید تنها یک پا را جمع کنید. بعد از هر بار دستشویی رفتن داخل تشتی آب ولرم و بتادین بریزید و چند دقیقه ای داخل آن بنشینید. برای خشک کردن ناحیه بخیه خورده از سشوار استفاده کنید تا بخیه ها سریع تر خشک شوند و بیفتند. اگر این ناحیه بیش از حد قرمز است، حتما با یک متخصص زنان مشورت کنید.
3. چرا بعد از سزارین درد شکم دارم؟
اگر زایمان دوم یا سوم شماست، به طور حتم دلیل آن انقباض های شدید رحمی است که به خصوص بعد از سزارین دردناک تر هم است و 3 تا 4 روز ادامه خواهد داشت اما اگر چند روز اول را پشت سر گذاشته اید و هنوز درد دارید، ممکن است علت آن متفاوت باشد. مثلا شاید نفخ یا یبوست دارید.
چه باید کرد؟ موادغذایی نفاخ را از برنامه غذایی تان حذف و از موادغذایی یا داروهای رونده بیشتر استفاده کنید. شاید رحم از حد طبیعی پایین تر افتاده است که در این صورت توصیه ما به شما بعد از اتمام هر وعده شیردهی مصرف استامینوفن است. برخی تمرین های تنفسی به بازگشت سریع تر رحم به مکان طبیعی خود کمک می کند. اگر بعد از 3-2 هفته هنوز درد داشتید با پزشکتان مشورت کنید.
4. چرا خونریزی شدیدی دارم؟
این موضوع طبیعی است و حدود 3 هفته ادامه خواهد داشت. طی 48 ساعت اول خونریزی شدیدتر از حالت عادی و رنگ خون روشن است. به مرور میزان آن کمتر و رنگ خون قرمز قهوه ای خواهد شد.
چه باید کرد؟ در 3 روز اول پس از زایمان به دلیل شدید بودن خونریزی نوارهای بهداشتی پهن و ضخیم و شورت های یکبار مصرف استفاده کنید. هرگز شورت یا شلوار تنگ نپوشید زیرا رحم را به پایین فشار می دهد و این موضوع می تواند مشکل ساز شود.
کمردرد از دردهای شایع بعد از زایمان است
5. چرا بعد از زایمان دچار بواسیر شده ام؟
20 درصد زنان بعد از زایمان به خصوص 6 هفته نخست دچار همورویید (بواسیر) می شوند.
چه باید کرد؟ اگر قسمت پایینی روده و مقعد دردناک است و خونریزی دارید، حتما با پزشکتان تماس بگیرید. برای تسکین دردتان می توانید از توصیه های ذکر شده در مورد هفتم استفاده کنید.
6. چرا بعد از زایمان هنوز شکمم بزرگ است؟
این موضوع کاملا طبیعی است. ماهیچه های زیر شکمی هنوز درست کار نمی کنند، رحم سنگین و افتاده شده و دچار اضافه وزن دوران بارداری هستید. چند هفته زمان لازم است تا رحم به جای اولش بازگردد.
چه باید کرد؟ به کمر بخوابید، زانوهایتان را خم کنید و زیر سرتان بالشی بگذارید به طوری که چانه به سینه بچسبد. آرام و عمیق نفس بکشید. این تمرین را 3 تا 4 بار در روز تکرار کنید. از گن های مخصوص هم می توانید استفاده کنید.
7. چرا بعد از زایمان یبوست گرفته ام؟
دلیل این موضوع ترشح هورمون پروژسترون است. پروژسترون باعث کاهش اجابت مزاج در طول بارداری می شود و اثر آن تا چند هفته بعد از زایمان باقی می ماند. از طرفی رحم روده ها را تحت فشار قرار داده و آنها هنوز به حالت اولیه خود برنگشته اند. اگر سزارین کرده باشید، داروهای بیهوشی و بی حسی نیز می توانند یبوست را شدیدتر کنند. نکته دیگر اینکه بعد از زایمان به دلیل درد و ترس از پاره شدن بخیه ها معمولا اجابت مزاج را به تاخیر می اندازیم و همین موضوع باعث تشدید یبوست می شود.
چه باید کرد؟ میزان آب و فیبر مصرفی تان را افزایش دهید. حجم وسیعی از آب دریافتی صرف تولید شیر می شود. میوه ها، سبزی ها و غلات کامل را به برنامه غذایی تان اضافه کنید.
8. چرا کمردرد دارم؟
اضافه وزن بعد از بارداری و کشش های هنگام زایمان عامل این دردهاست. کمردرد شما به مرور و با استراحت بهتر می شود به شرطی که خودتان آن را شدت نبخشید.
چه باید کرد؟ فرزندتان را درست در آغوش بگیرید و در وضعیت صحیح به او شیر دهید. موقع نشستن حتما از زیرپایی استفاده کنید.
9. چرا سوزش ادرار دارم؟
سوزش، درد در ناحیه زیر شکم و تمایل به ادرار مکرر از جمله علایم عفونت ادراری است. احتمال بروز عفونت ادراری بعد از زایمان بسیار بالاست. از یک سو در دوران بارداری مثانه پایین آمده و چون کامل خالی نمی شود احتمال تجمع باکتری ها در آن بالاست و از سوی دیگر اگر طی زایمان به شما سوند وصل شده باشد، ممکن است دچار عفونت شده باشید.
چه باید کرد؟ بیشتر آب بنوشید و اگر مشکلتان زود رفع نشد، از پزشکتان کمک بگیرید.
