شب های محرم به نام کدام شهیدان کربلاست؟

علت نامگذاری شبهای محرم به نام یکی از شهیدان کربلا

از سالها قبل رسم بر این بود که هر یک از روزهای دهه اول ماه محرم به نام حماسه سازان عاشورا نامگذاری شود. معنای این اسامی در هر روز، ویژگی های یکی از اولیاء دشت نینوا را بیان می کند. البته مفهوم آن بدین معنا نیست که هر کدم از شخصیت های مذکور به شهادت رسیده اند.نامگذاری شبهای محرم از طرف مداحان و ذاکران اهل بیت، برای زنده نگه داشتن یاد حماسه بزرگ عاشورا انجام شده است. این نام گذاری مستند دینی و ریشه تاریخی ندارد، اما چنانچه در بخش دین و مذهب پلاس وی اشاره کرده ایم به اعتقاد برخی مورخان، این رسم از زمان صفویه باب شده است. همچنین ترتیب نامگذاری آن در مناطق مختلف، متفاوت است.

هر شب محرم به نام کدام شهید کربلا است؟

شب اول:مسلم بن عقیل

مسلم، نخستین شهید واقعه کربلاست. شهادت او کمی پیش تر از حادثه کربلا رخ داده است و شب نخست ماه محرم به پاس فداکاری و جان فشانی های این سفیر شهید راه سرخ، شب حضرت مسلم بن عقیل نام نهاده شده است. مسلم الگوی محبت و وفاست. او عاشقی دل باخته بود که تا آخرین لحظه از عشق پاک خود به حسین (ع) دست بر نداشت و در اوج بی وفایی کوفیان به مولایش وفادار ماند.

جناب مسلم بن عقیل برادرزاده حضرت علی(ع) است و همسر او، رقیه دختر حضرت علی(ع) و کلبیه بود. وی در مکه اقامت داشت و در سال 60 ه.ق به شهادت رسید. چون مردم کوفه اطاعت خود را نسبت به امام حسین(ع) اعلام کردند، امام حسین مسلم بن عقیل را روانه کوفه کرد تا به نام آن حضرت از اهالی کوفه بیعت بگیرد. اما یزید، عبیدالله بن زیاد را به حکومت کوفه فرستاد و عبیدالله مردم را از بیعت با امام حسین(ع) منع کرده و آنها را متفرق ساخت و در نهایت مسلم را به شهادت رساند.

شب دوم:رسیدن امام حسین (ع) به سرزمین کربلا

امام حسین (ع) روز دوم محرم سال 61 ه ق به سرزمین کربلا وارد شده و خیمه گاه خود را با جمعیتی در حدود هفتاد و دو نفر به پا کرد. از آن طرف، لشکر دشمن با هزار نفر در نقطه مقابل چادر زد. به خاطر همین روز دوم محرم، روز رسیدن ایشان به سرزمین کربلا نامگذاری شده است. روز دوم، نماد پایداری است. امام حسین (ع) از همان آغاز حرکت با اتفاقات مختلفی همچون بی وفایی کوفیان گرفته تا تعقیب شدن از سوی سپاهیان دشمن، مواجه شد. اما با تمام این مشکلات در راه خود استوار ماند.

شب سوم:حضرت رقیه (س)

رقیه (س) دختر سه ساله اباعبدالله الحسین (ع) است که در سفر کربلا به همراه ایشان بود. نام مبارک او در بعضی از کتاب های تاریخی و مقاتل نقل شده است و برخی دیگر مانند ریاض الاحزان از او با نام فاطمه صغری یاد کرده اند. رقیه (س) به همراه اسرای دیگر به شام برده شد، شبی پدر را به خواب دید و پس از بیدار شدن بسیار گریسته و بی تابی کرد. خبر به یزید رسید . به دستور او سر مطهر امام حسین (ع) را نزد او بردند و او از این منظره به شدت ناراحت و رنجور گشت. ایشان در روز سوم صفر سال 61 ه ق در خرابه شام ( که محل اقامت موقت اهل بیت بود) از دنیا رفت. شاید دلیل نام گذاری روز سوم محرم به نام این بانوی کوچک این بوده است که در مراسمهای عزاداری ایام محرم، یادی از مظلومیت او شود.

شب چهارم:حضرت حر (ع)

شب چهارم عزاداری محرم اختصاص به یکی از شهدای سربلند کربلا یعنی حربن یزید ریاحی دارد. البته این شب را به حضرت زینب نیز منسوب کرده اند. حر الگوی توبه و حقیقت جویی است. او در آغاز برخورد با امام حسین (ع) از چنین جایگاه وارسته ای برخوردار نبود و بنابر گفته خویش، مأمور بود و معذور! اما ادب و تواضع حر در برابر امام حسین (ع) موجب رهایی و آزادگی او شد. حر با تعقل و تفکر عمیق خود، حق را بر باطل ترجیح داد وبرای توبه پیشانی خود را به سجده گاه توبه فرود آورد. حر، جذاب ترین الگوی توبه برای خطاکاران است. حر در روز عاشورا از امام حسین (ع) اجازه گرفت و وارد میدان کارزار شد و بعد از رشادت های بی نظیر،به شهادت رسید.

شب پنجم:حضرت زهیر (ع) و…

این شب مانند شب چهارم میان چند شهید کربلا مشترک است. شب پنجم به حبیب بن مظاهر و حضرت عبدالله بن حسن کودک هشت ساله امام مجتبی (ع) نیز منسوب است. عبدالله (ع) در شمار آخرین شهیدانی بود که پیش از شهادت امام حسین (ع) در ظهر عاشورا به شهادت رسید.

زهیر، الگوی عاشقی در کربلااست. او که تا چندی پیش از دیدار با امام حسین (ع) هراس داشت، پس از رفتن به خیمه ایشان، هراسش به عشقی جاودانه بدل شد. عشق به امام حسین (ع) چنان در جانش اثر کرده بود که از همه هستی خود در دنیا گذشت و در این راه چنان پیش رفت که به یکی از فرماندهان سپاه آن حضرت تبدیل شد.

زهیر پس از نبردهای دلیرانه و کم نظیر خود و همچنین کشتن تعدادی از دشمن، سرانجام به دست کثیر بن عبدالله شعبی و مهاجر بن اوس به شهادت رسید.

شب ششم:حضرت قاسم (ع)

قاسم بن حسن (ع)، نوجوان شهید عاشورا در رکاب سیدالشهداء (ع)، فرزند گرامی امام حسن مجتبی (ع). وی صاحب همان سخن معروف «اَحْلی مِنَ العَسَل» در شب عاشوراست که مرگ را شیرین تراز عسل می دانست. روز عاشورا سن او به بلوغ نرسیده بود. برای میدان رفتن از امام خویش اجازه خواست. اباعبدالله (ع) چون نگاه به او افکند، وی را به آغوش کشید و گریست، آنگاه اجازه داد. قاسم، خوش سیما بود و در میدان جنگ پس از نبردی دلاورانه به شهادت رسید.

شب هفتم:حضرت علی اصغر (ع)

هنگامی که همه یاران و اصحاب امام حسین علیه السلام به شهادت رسیدند، ندای غریبانه امام بلند شد:«هل من ذاب یذب عن حرم رسول الله ... هل من مغیث یرجوا الله باغثتنا» ؛«آیا حمایت کننده ای هست تا از حرم رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم حمایت کند؟ آیا فریادرسی است که برای امید ثواب ما را یاری کند؟».

وقتی که این ندا به گوش بانوان حرم رسید، صدای گریه و شیون آنها بلند شد، امام کنار خیمه آمد و به زینب علیهاالسلام فرمود:فرزند کوچکم را به من بده تا با او وداع کنم، کودک را گرفت، همین که خواست ببوسد حرمله تیری به سوی گلوی نازک او رها کرد، آن تیر به گلوی او اصابت نمود، و سرش را ذبح کرد.

مصیبت علی اصغر (ع) برای حسین (ع) جان فرسا بود چنان که گریست و به خداوند عرض کرد:خدایا خودت میان ما و این قوم داوری کن. آنان ما را فرا خواندند تا یاری کنند ولی برای کشتن ما کمر بسته اند. در این لحظه ندایی از آسمان رسید که:ای حسین (ع) در اندیشه اصغر (ع) مباش، هم اکنون دایه ای در بهشت برای شیر دادن به او آماده است.

هنگامی که علی اصغر نیز فدا شد، امام حسین (ع) بر قضای الهی گردن نهاد و خطاب به خداوند گفت:ای خدا! چون تو این صحنه ها را می بینی تحمل این مصیبت ها بر من آسان می شود.

شب هشتم:حضرت علی اکبر (ع)

در بخش قبلی دین و مذهب پلاس وی گفتیم که از جوانان اهل بیت پیامبر، اولین فردی که موفق به کسب اجازه از امام حسین (ع) شد حضرت علی اکبربود. امام حسین (ع) درباره فرزند جوان و رشیدش فرمود که از نظر اندام و شمایل، اخلاق، منطق و سخن گفتن، شبیه ترین فرد به پیغمبر بوده است.

علی اکبر (ع) چون غربت پدر را در میان خیل گرگ های خون آشام کوفه و شام می بیند، با پیشی گرفتن از همه یاران و افراد خاندان جان خود را فدا کرد. او با تمام کردن حجت خویش شوق رسیدن به فیض شهادت را در دل یاران حسین (ع) قوت بخشید. علی اکبر (ع) الگوی سبقت گرفتن در شهادت است.

شب نهم:شب تاسوعا

روز نهم ماه محرم به نام ستاره 34 ساله آسمان کربلا و بزرگ ترین یار و یاور حسین (ع)، حضرت ابوالفضل العباس (ع) نام گذاری شده است. عباس یعنی چهره درهم کشیده و این نام نشان از صلابت و توانمندی سقای کربلا دارد. حضررت ابوالفضل فرزند علی (ع) و برادر حسین (ع) بود، با این وجود هرگز برادر خویش را به نام صدا نزد. ایشان رعایت ادب و فروتنی را تا لحظه آخر بر خود واجب می دانست. او پرچم دار سپاه و بهترین الگوی رشادت. در میان لشکریان پرچم به دست رشیدترین و شجاع ترین افراد سپرده می شد. او به اندازه ای محو یار شده بود که با دیدن امواج آب روان، لب های خشکیده محبوب خود را به خاطر آورده و از نوشیدن آب صرف نظر کرد. شجاعت، وفاداری و فروتنی حضرت ابوالفضل (ع) یکی از برگ های زرین عاشورا است که همه را به شگفتی عشق زیاد به او وادار کرده است.

شب دهم:شب عاشورا

شب حسین بن علی (ع) الگوی آزادگان جهان. شهامت، ایثار، بردباری، تسلیم، رضا، وفا، فروتنی، شجاعت و پایداری امواج اقیانوس بی منتهای حسین است.شب عاشورا، شب حسین بن علی (علیه السّلام) الگوی آزادگان جهان است. در منابع نقل شده است که امام و یارانش در طول آن شب تا سحر به نماز و دعا و استغفار مشغول بودند.

چیزی که در روز عاشورا بیش از هر چیز دیگر جلوه گر و نمایان است طمانینه حسین، اطمینان حسین، آرامش و استقامت ایشان است. اگر قیام چنین درون مایه ارزشمندی از فضایل انسانی را نداشت، این گونه بر پیشانی تاریخ نمی درخشید. عاشورا این گونه توانسته است که تا کنون حصار زمان و مکان را درهم شکسته و تاریخ را درنوردد.