صنایع دستی یزد و راهنمای خرید سوغات شهر یزد

معرفی صنایع دستی و سوغاتی های زیبای یزد

شهر یزد که جای جای آن پر از زیبایی های تاریخی و فرهنگی، هنری و معماری می باشد ، یکی از شهرهای جهانی به شمار می رود که محبوبیت خاصی بین همگان دارد. هر کسی که به این شهر دیدنی سفر کند امکان ندارد که دست خالی از آن بیرون بیاید چرا که این شهر پر از سوغاتی ها و صنایع دستی می باشد که هنر دست مردم این منطقه را به یدک می کشد و همین امر جذابیت آن را صد چندان کرده است.

اطلاعات دقیقی وجود ندارد که ثابت کند از چه زمانی زندگی مردم یزد با صنایع دستی و سنتی گره خورده است اما شواهد تاریخی نشان دهنده این است که مردم با اصالت یزد با هنرمندی خود توانستند توجه صنعتگران و هنرشناسان جهان را به سمت خود جلب کنند.

دلایلی که باعث شده است مردم یزد به صنایع دستی گرایش پیدا کنند می توان به وضع معیشت و دور بودن از مرکز کشور و همچنین شرایط خاص جغرافیایی اشاره کرد. اگر چه بسیاری از صنایع دستی شهر یزد به تدریج و با گذشت زمان و تغییر سلایق مردم کشور به ورطه فراموشی سپرده شده است اما با این حال باز هم می توان در بازارهای این شهر هنر های سنتی و تاریخی متنوعی را شاهد بود.

لیست صنایع دستی توریست پسند یزد

ما در این بخش از فرهنگ و هنر نمناک اقدام به گردآوری و معرفی صنایع دستی شهر یزد کرده ایم تا با هنر دست اهالی این منطقه آشنا شوید و پس از شناخت کافی در سفرهای آتی خود از آنها بهره مند شوید.

قالی بافی

اصلی ترین صنعت دستی و سنتی مردم شهر یزد ، صنعت فرش های دستباف می باشد که این شهر تقریباً به ازای هر بافنده ، سالانه 5 متر مربع تولید فرش دارد و حدود 50 درصد از تولیدات فرش دستبافت این استان در بازارهای خارج از ایران فروخته می شوند.

طرح گل و ماهی ، سردار جنگل ، هراتی و کرمانی از اصیل ترین و معروف ترین نقوشی می باشد که در فرش های یزدی به نمایش گذاشته می شود.

شمدبافی

نوعی پارچه نازک که شمد نام دارد از جنس ابریشم مصنوعی و یا نخ پنبه می باشد که در فصل تابستان به عنوان روانداز از آن استفاده می کنند و اغلب در رنگ ها و طرح های روشن چهارخانه یا راهرو تولید می شوند. ناگفته نماند که پهلوانان هنگام گرم کردن این شمد ها را روی شانه های خود می اندازند ، البته اندازه های کوچک این شمد ها در آشپز خانه نیز کاربرد دارد.

ترمه

پارچه زیبایی به نام ترمه که قدمت پانصد ساله در ایران دارد و در یزد که مصارف متنوعی دارد به عنوان یکی از خاص ترین صنایع دستی به شمار می رود. جنس تارهای این پارچه از ابریشم طبیعی است و پودش از ابریشم، نخ، کرک الوان و پشم می باشد. در گذشته ترمه را با انگشتان دست میبافتند و به خاطر همین معروف به انگشت باف می باشد. امروزه تولید این پارچه زیبا به صورت نیمه دستی انجام می شود و نقوشی همچون گل شاه عباسی، بته جقه و شاخ گوزنی روی آن اجرا می شود.

سفال و سرامیک

سفال ، اولین صنعت ساخت دست بشر از خاک می باشد که قدمت آن به 8 هزار سال پیش برمی گردد و همواره از دیرباز تا به امروز مورد توجه مردم دنیا قرار گرفته است. از مهم ترین مراکز سفال و سرامیک استان یزد می توان به شهرستان میبد اشاره کرد. تولیدات سفالی در میان مردم یزد معروف به «کواره» است. جالب است بدانید از آنجایی که این استان غنی از منابع گل رس است بنابراین تولید ظروف سفالی و سرامیکی در تمامی ادوار رونق فراوانی داشته است و همیشه بازارهای داخلی و خارجی از این هنر زیبا به نمایش می گذارند.

طلا

طلای شهر یزد به خاطر22 و 24 عیار بودنش شهرت بسیار زیادی دارد. اگرچه مدل های مختلفی از زنجیرهای چینابی، خشخاشی، گل و هل، پوست ماری، کونیک و نمونه های جدیدی مثل ملیسه در بسیاری از استان های کشور ساخته می شود اما مختص همین شهر یزد می باشد. چنانچه سفری به این شهر تاریخی و جذاب داشتید پیشنهاد می کنیم سری به بازار طلای آن بزنید و از بین طرح ها و سبک های متنوع بهترین انتخاب را داشته باشید.

دارایی بافی 

دارایی بافی یکی دیگر از صنایع دستی استان یزد به شمار می رود که بیش از 800 سال قدمت دارد و در گذشته به عنوان رولحافی ، بقچه و ... کاربرد داشت. جنس این پارچه ابریشم طبیعی می باشد. دارایی بافی با واژه "ایکات" نیز شناخته می شود که به معنی بستن ، گره زدن و پیچاندن می باشد و جالب است بدانید که در گذشته هر کسی که از این پارچه داشت نشان دهنده این بود که تمکن مالی بالایی دارد چرا که جزو دارایی های گران قیمت محسوب می شد.

مس

شهر یزد و کرمان جزو شهرهایی می باشند که به خاطر ظروف و مصنوعات مسی شهرت زیادی پیدا کرده اند و در بازار قدیمی مسگری این شهر ها شما می توانید انواع و اقسام وسایل تزیینی و یا قوری و کتری و... خرید کنید. البته ناگفته نماند که با تغییر سبک زندگی امروزه نیز نوع تولیدات مسی و همچنین اندازه های آن به مرور زمان تغییر کرده است و این روزها ظروف متنوعی در اشکال مختلفی مثل کشکول، ساعت، اشکال تخت جمشید و ... بفروش میرسد. چنانچه علاقه مند به این ظروف هستید پیشنهاد می کنیم که سری به بازار مسگری یزد بزنید و حتی اگر خرید هم نکردید با دیدن این هنر زیبا تجربه ای منحصر به فرد برای خود رقم بزنید.

چادر شب

دست بافته هایی به نام چادرشب در شهر یزد تولید می شود که طرح های چهارخانه رنگارنگی دارد و جنس آن از ابریشم یا پنبه می باشد. این پارچه زیبا در دو نوع نازک و ضخیم تولید می شود که نوع نازک را رختخواب پیچ نامیده اند و نوع ضخیم را چادرشب صحرایی میگویند. چادر شب ها اکثرا در ابعادی 90 در 90 تولید می شوند ، جالب است بدانید که چادرشب صحرایی طرح راه راه دارد و جهت حمل محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد.

گیوه بافی

گیوه بافی یکی از هنرهای دستی زیبای زنان ساکن روستاهای استان یزد می باشد. گیوه نوعی پاپوش محسوب می شود که بسیار با دوام است و با استفاده از آن می توان راهپیمایی های طولانی مدتی را در تابستان طی کرد. جنس این گیوه ها نخ پنبه می باشد و پس از اینکه بافته شدند به بخشی به نام تخت دوخته شده و سپس پوشیده می شود.

کاشی سازی

کاشی سازی سنتی و اصیل در معماری استان یزد ید طولانی دارد و جلوه ای ویژه به آثار تاریخی این شهر داده است. قدمت این صنعت تقریباً به هفتصد سال پیش برمی گردد. کاشی یزدی ، کاشی کمک ، کاشی شبکه ، کاشی شش گوش ، کاشی هفت رنگ ، کاشی حاشیه ، کاشی جوک و کمند از جمله انواع کاشی های یزدی می باشند.

نمد مالی

تنها زیراندازی که بافته نمی شود نمد نام دارد که با ابزارهایی همچون پشم یا کرک ، آب داغ و زور بازو به عمل می آید. همانطور که از اسمش پیداست نمد های موجود در بازار به دنبال مشت و مال انسجام و شکل گرفته اند. جالب است بدانید که نمد یکی از گرمترین زیر انداز ها و پوشاک به شمار می رود که متاسفانه امروزه به ورطه فراموشی سپرده شده است.

زیلو بافی

کفپوشی از جنس پنبه که زیلو نام دارد در مناطق کویری بسیار پرکاربرد است و جزو کفپوش های بادوام به شمار می رود. مرکز اصلی زیلو بافی در استان یزد ، به شهرستان میبد تعلق دارد ، قدیمی ترین زیلوی میبد در مسجد جامع میبد می باشد. ناگفته نماند که قدمت زیلوبافی در میبد به دوران پیش از اسلام برمی گردد. رنگ غالب در بافت زیلو ها نارنجی ، سفید ، آبی ، قرمز و سبز می باشد.

زری بافی

زری ، یکی از پارچه های ظریف و زیبایی است که قدمت بسیار طولانی دارد و جزء تشکیل دهنده اصلی آن ابریشم طبیعی می باشد و به عنوان نفیس ترین بافته های منسوخی به شمار می رود که نمونه هایی از آن در موزه ها قابل مشاهده است. از مراکز اصلی تولید زری می توان به یزد ، ابیانه ، کاشان و اصفهان اشاره کرد.

قلم زنی

قلمزنی هنری است که به واسطه آن و با استفاده از قلم و ضربه های چکش نقوش مختلفی را بر روی اشیای فلزی مثل طلا ، مس ، نقره و برنج با کنده کاری حک می کنند. قدمت این هنر دستی به چندین هزار سال پیش تعلق دارد. بازارهای سنتی یزد پر از ظروفی است که در طرح ها و اندازه های مختلف قلم زنی شده اند و جذابیت بسیار بالایی برای گردشگران دارند.

پتو بافی

پتو بافی یکی از صنایع دستی یزد به شمار می رود که توسط بانوان خانه دار اشکدز و خرانق یزد انجام می شود که طرفداران زیادی در این منطقه دارد. در ابتدا این نوع پتو به صورت 0.5 در 22 متر تولید شده و سپس تقسیم به 4 تکه میشود و بعد با دوخته شدن آن ها پتویی به ابعاد 2 در 2.2 متر به وجود می آید.