فتیله کوچک و کُندسوزی به انتهای همه کروموزوم‌های ما متصل است و با افزایش سن به‌طور طبیعی هر یک از سلول‌های ما بخش بیشتری از این دنباله‌ی حیات‌بخش را از دست می‌دهند.
به‌گزارش ساینس‌آلرت، اکنون پژوهشگران کره جنوبی نشان داده‌اند این فتیله که به «تلومر» معروف است، در سلول‌های افراد سالخورده‌ای که نسبتا سالم هستند، اما علائم افسردگی و زوال شناختی مانند از دست دادن حافظه را نشان می‌دهند، به‌طور غیرعادی کوتاه است. این کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده شواهد بیشتری را در حمایت از «پیری تلومری» ارائه می‌کند؛ فرضیه‌ای که بیان می‌دارد تمام سلول‌های ما به نقطه‌ای می‌رسند که در آن دیگر توانایی تقسیم شدن و تکثیر را ندارند.
تلومرها اساساً ساعت‌های مولکولی هستند که در طول زمان به سمت صفر حرکت می‌کنند و به‌نظر می‌رسد شمارش معکوس آن‌ها به‌وسیله‌ی استرس مزمن و احتمالاً افسردگی تسریع می‌شود.
تلومرها توالی‌های تکراری دی‌ان‌ای هستند که کلاهک‌های محافظی را در انتهای کروموزوم‌ها تشکیل می‌دهند. هر بار که سلول تقسیم می‌شود، تلومرها کمی کوتاه‌تر می‌شوند و خاصیت حفاظتی آن‌ها ضعیف‌تر می‌شود. وقتی تلومرها درنهایت به پایان خود می‌رسند، تقسیم سلول متوقف و به مرحله‌ای زامبی‌مانند وارد می‌شود. براساس این فرضیه، اگر سیستم بازیافت بدن سلول‌های زامبی را پاکسازی نکند، آن‌ها می‌توانند ارتشی را تشکیل دهند که ممکن است در ایجاد بیماری در همه قسمت‌های بدن نقش داشته باشند.
فرضیه مذکور را بپذیرید یا نه، روشن است که کوتاه‌شدن تلومرها با پیری ارتباط نزدیکی دارد و این ارتباط نه تنها در سطح سلول بلکه در سطح کل ارگانیسم وجود دارد.
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که طول تلومرها در افراد مسن با اختلالات شناختی و افسردگی ارتباط نزدیکی دارد. عوارض جسمی ناشی از افسردگی مزمن یا ارتباط افسردگی با التهاب، برای توضیح این مسئله استفاده شده است که چرا پیری در مغز و تلومرهای برخی از افراد مسن تسریع می‌شود. پژوهش جدید از کره جنوبی حتی برای مراحل اولیه افسردگی، از این تفسیر حمایت می‌کند.
کارآزمایی جدید شامل ۱۳۷ داوطلب ۶۰ تا ۷۹ ساله بود. درنهایت، احتمال اینکه کسانی که علائم افسردگی را نشان می‌دادند و دچار مشکلات شناختی شده بودند، تلومرهای کوتاه‌تری داشته باشند، بالاتر بود.
تلومرهای کوتاه‌تر همچنین با افزایش سطح اینترلوکین ۶ (IL-6) مرتبط بودند که می‌تواند به‌عنوان سیتوکین پیش‌التهابی و همچنین میوکین ضدالتهابی در خون عمل کند. میونگ هون‌هان، عصب‌شناس بیمارستان گوری دانشگاه هانیانگ و همکارانش می‌نویسند: «براساس یافته‌های خود معتقدیم که کوتاه‌شدن طول تلومر در افراد سالخورده نه تنها با افسردگی پیشرفته، بلکه با علائم اولیه افسردگی نیز در ارتباط است. کوتاه‌شدن طول تلومر با افزایش سطح IL-6 در افراد مسن همراه است و حدس می‌زنیم که IL-6 ممکن است سیتوکین درگیر در مراحل اولیه تا پیشرفته افسردگی باشد.»
در سال‌های اخیر التهاب مزمن به یکی از مظنونان اصلی بسیاری از بیماری‌های وابسته به سن ازجمله آلزایمر تبدیل شده است. مشخص شده است که افسرگی به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد و افزایش نشانگرهای التهابی مانند IL-6 با زوال عقل مرتبط شده‌اند.
البته پژوهشگران می‌گویند مکانیسم دقیق پشت‌صحنه‌ی همبستگی تلومرهای کوتاه‌تر با افسردگی، زوال شناختی و سیتوکین‌های التهابی مشخص نیست. درحال‌حاضر، این ارتباط فقط یک همبستگی است و علت و معلول را مشخص نمی‌کند. اگرچه، به احتمال زیاد این موارد با هم تعاملی دوجانبه دارند. برای مثال، احتمال اینکه سلول‌هایی که تلومرهای کوتاهی دارند، سیتوکین‌های پیش‌التهابی نظیر IL-6 را آزاد کنند، بیشتر است. در همین حین، به‌نظر می‌رسد التهاب مزمن خفیف سرعت کوتاه‌شدن تلومرها را افزایش می‌دهد. پژوهشگران توضیح می‌دهند: «این فرایند مکرر ممکن است موجب تعییرات ساختاری و عملکردی تجمعی در مغز شود و اختلال شناختی و اختلالات خلقی مانند افسردگی را در پی داشته باشد.»
نتایج کارآزمایی اخیر باید در مطالعات بزرگ‌تر تکرار شود، اما نویسندگان امیدوارند یافته‌های آن‌ها بتواند تاحدودی قبل از وخیم‌شدن وضعیت افراد سالخورده، به پیش‌بینی افسردگی در آن‌ها کمک کند.
این مطالعه در مجله‌ی Aging منتشر شد.
