خشونت و پرخاشگری موضوعی است که ما خواه ناخواه ممکن است در برخی شرایط سخت دچار آن شویم. اما آیا به این فکر کرده اید که ریشه این مشکل کجاست؟
بررسی علت خشونت و پرخاشگری در خانواده و انواع آن
خشونت به رفتاری می گویند که هدف آن صدمه زدن به خود و یا دیگران می باشد و ممکن است به صورت بدنی ، لفظی ،تجاوز به حقوق دیگران و... باشد اما علت خشونت و پرخاشگری در خانواده چیست و چه عواملی سبب بروز خشونت در خانواده می شود؟ با این بخش از خانواده پلاس نمناک همراه شوید تا با انواع خشونت و عوامل بروز خشونت آشنا شوید.
انواع خشونت
خشونت و پرخاشگری انواعی دارد که شامل :
خشونت خودمحور
به رفتار های خودکشی و خودآزاری عمدی شامل اعمالی نظیر خود زنی، خشونت خودمحور می گویند.
خشونت بین فردی
خشونت بین فردی به دو زیر مجموعه خشونت خانوادگی و خشونت با شریک زندگی، خشونت اجتماعی ( خشونت خارج از خانه ) خشونت بین فردی می گویند.
خشونت جمعی
خشونت جمعی به خشونت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تقسیم می شود.
خشونت خانگی
به رفتارهایی که موجب ترساندن، کنترل، تحقیر، منزوی کردن، ایجاد وحشت، ترور، اجبار، تهدید، سرزنش، صدمه، آسیب یا مجروح شدن فرد می شود؛ خشونت خانگی می گویند.
خشونت خانگی شامل موارد زیر است
- سوء استفاده جسمی که شامل کتک زدن، سیلی زدن، هل دادن، چنگ زدن، نیشگون گرفتن، گاز گرفتن، کشیدن مو ، ممانعت از برخورداری از درمان پزشکی یا مجبور کردن به مصرف الکل و یا مواد مخدر و... می شود.
- سوء استفاده جنسی که شامل اجبار به رابطه جنسی پس از بروز خشونت فیزیکی یا تحقیر فرد از نظر یک رفتار جنسی می شود.
- سوء استفاده عاطفی که شامل تضعیف توانایی های فردی، اسم گذاشتن یا آسیب زدن به روابط شخص با فرزندانش می شود.
- سوء استفاده اقتصادی که شامل ممانعت از دسترسی شخص به پول یا ممنوعیت حضور شخص در مدرسه یا کار، ایجاد یا تلاش برای ایجاد وابستگی مالی فردی با کنترل کامل منابع مالی می شود.
- سوء استفاده روانی که شامل تهدید به ایجاد آسیب فیزیکی در خود، همسر، کودک، یا خانواده یا دوستان؛ از بین بردن حیوانات خانگی و تخریب اموال و... می شود.
عوامل موثر بر بروز خشونت
در هر فرد عواملی پیش زمینه و عامل خشونت می شوند، عوامل از قبیل :
زمینه خانوادگی
یکی از عوامل بروز خشونت زمینه خانوادگی است که خشم های کنترل نشده ناشی از عوامل ارثی، ناراحتی های عاطفی، نداشتن الگوهای مناسب یا ترکیبی از همه اینهاست.
عوامل روانپزشکی و روانشناختی
فشارهای روانی نیز سبب بروز خشونت و پرخاشگری می شود. بروز خشونت در میان شخصیت های پرخاشگر و خودشیفته بیشتر است.خجالت نیز به عنوان عامل محرکه خشونت و به مثابه عامل اصلی بروز بسیاری از اشکال دیگر رفتار مطرح است. خشونت در موقعیت های ناشی از خجالت می تواند توسط وی صورت گیرد.
عوامل اجتماعی
یکی دیگر از عواملی که سبب بروز خشونت می شود، شرایط اجتماعی مانند فشارهای روانی و تنش های حاصل از آن یا بحران های اقتصادی- اجتماعی است.
اقتصاد و ساختارهای اقتصادی
عامل اقتصادی که درحال حاضر از علل مهم خشونت و پرخاشگری در خانواده است. انتظارات زنان و مردان از اشتغال نقش شوهر به عنوان یک تأمین کننده، اهمیت موفقیت های شغلی و رضایت خاطر از درآمد خانواده می تواند بر بروز خشونت تاثیرگذار باشد.
اگر سطح توقعات خانواده با سطح درآمد همخوانی نداشته باشد، اگر مرد خانواده کم درآمد باشد، اگر مرد خانواده بیکار باشد، میزان خشونت میان زن و شوهر افزایش می یابد. بیکاری جزو نخستین و مهم ترین آسیب های اجتماعی کشور است که خود عامل اصلی پرخاشگری محسوب می شود.والدینی که برای تأمین مخارج خود بعضا در دو شیفت کار می کنند و هرگز نمی توانند آرام و خونسرد، مهربان و صمیمی باشند.
آداب ورسوم و سنت ها
آداب ورسوم و سنت ها یکی دیگر از عوامل بروز خشونت هستند. بسیاری از این سنت ها بر علیه خانم ها هستند و مرد خانواده خود را مالک همسرش می داند. پیروی کورکورانه از این سنت ها و کمبود اطلاعات و آموزش در نواحی بسیاری که چنین عملکردهایی در آنها حکمفرماست و عدم برخورد حکومت با این اعمال رایج و سنتی سلامتی زنان و کودکان را به خطر می اندازد.
اختلافات فرهنگی و اجتماعی نسل ها
اختلافات فرهنگی و اجتماعی نسل ها بیش از گذشته تشدید شده است؛ انتظارات طرفین نامشخص و نظام هنجاری والدین با فرزندان متمایز است. اختلافات فرهنگی و اجتماعی نسل ها باعث می شود ، والدین و فرزندان هریک اعتقادات و تفکرات فردی خود را برتر تلقی کنند و این ضدیت با خشونت و پرخاشگری همراه شود.
مشکلات نقش ها
امروزه انتظار افراد خانواده از نقش یکدیگر به دلیل عواملی مانند تحصیلات، گسترش ارتباطات، رسانه های گروهی و... تغییر کرده است. اگر در خانواده طرفین نتوانند انتظارات همدیگر را برآورده سازند، ناسازگاری پدید می آید. افراد در برابر این ناسازگاری ها یا انتظارات خود را سرکوب می کنند یا با توسل به شیوه های مختلف در مورد برآورده ساختن انتظارات خود بر می آیند یا تا حدودی از انتظارات خود کاسته و به تفاهم دست می یابند و یا با زور و خشونت دیگری را مجبور به برآورده ساختن انتظارات خود می کنند.
راه های پایان دادن به خشونت و دعوای خانوادگی
- داشتن انتظارات بالا، ناتوانی در کنترل خشم، پیش کشیدن مشکلات قبلی، استرس شغلی و مالی، خستگی، نگرانی و... می تواند در بالا گرفتن دعوای خانوادگی نقش داشته باشند پس برای حل کردن دعوای خانوادگی، عامل بروز آن را پیدا کنید و به احساسات خود توجه کنید.
- مهارت های مدیریت هیجان را یاد بگیرید و زمانی که عصبانی هستید، درباره مشکلات و ناراحتی ها صحبت نکنید.
- ابراز علاقه در خانواده یک پیوند عاطفی عمیق ایجاد می کند ، شرایط دیگران را بهتر درک کرده و در صورت لزوم از خودگذشتگی بیشتری نسبت به یکدیگر نشان دهید.
- با بی اعتنایی به صحبت های هم یا پرخاشگری، باعث تحریک بیشتر یکدیگر می شوید پس به فکر بهبود روابط و تعاملات خودتان باشید.
- از سرزنش، تحقیر و سرکوفت زدن بپرهیزید.
- به حساسیت های یکدیگر توجه داشته باشید و دنبال سو استفاده از نقطه ضعف های هم نباشید.
- با یکدیگر صحبت کنید و علت ناراحتی دیگر اعضای خانواده را جویا شوید.
- همه اعضای خانواده باید نظر خود را بیان کنند پس به صحبت ها و ناراحتی های یکدیگر بدون پیش داوری و با دقت گوش دهید.
- نظر خود را با حفظ آرامش و احترام بیان کنید.
- بپذیرید که افراد مختلف دیدگاه های متفاوتی دارندو گاهی باید خودتان را تغییر دهید.
- یادگیری مهارت های زندگی به شما کمک می کند تا رفتارهای مثبتی در زندگی نشان دهید و رویارویی بهتری با مسائل مختلف داشته و بتوانید به فشارها و تنش های زندگی سازگاری بیشتری نشان دهید.
- برای بهبود روابط خود به جلسه خانواده درمانی مراجعه کنید.
