داروهای پرمصرف وعوارض و مضرات مصرف طولانی مدت آنها
داروهای پرمصرف، بهعنوان ابزار مهم در درمان بیماریها و کنترل علائم بیماریهای مختلف، در حیات انسانی نقش حیاتی ایفا میکنند. بهرغم فواید بسیاری که داروها دارند، اما همواره باید به عوارض جانبی آنها نیز توجه داشت. هر دارو، علاوه بر اثرات درمانی، ممکن است عوارض ناخواسته و غیرمنتظرهای را به همراه داشته باشد که میتواند برای سلامتی بیمار تأثیر منفی داشته باشد.
اکثر افراد بالای 55 سال، به یکی از بیماری های دیابت، فشار خون، کلسترول، افسردگی، آلزایمر، آرتروز و بیماری های قلبی مبتلا می باشد و ناچارا داروهای این بیماری ها را صرف میکند. تمام این دارو ها عوارض جانبی خطرناکی دارند که در این بخش از سلامت پلاس وی به آنها اشاره شده است.
عوارض داروهای پرمصرف فشار خون
عوارض داروهای فشار خون ممکن است با توجه به نوع دارو و واکنش هر فرد به آنها، متفاوت باشند. در ادامه، به برخی از عوارض معمول داروهای فشار خون اشاره میکنیم:
احتمال ایجاد مشکلات کلیوی
برخی داروهای فشار خون ممکن است روی کلیهها تأثیر بگذارند و عملکرد آنها را متاثر کنند. این ممکن است باعث ایجاد مشکلات ادراری، افزایش پتاسیم خون (هاپرکالمی) و کاهش عملکرد کلیه شود.
علائم و نشانههای عصبی
مصرف برخی داروهای فشار خون میتواند به مشکلات عصبی منجر شود. مثلاً تهوع، اضطراب، خستگی غیرمعمول، تاری دید، اشکال در خواب، تغییرات خلق و خو و سردرد.
عوارض گوارشی
برخی داروهای فشار خون ممکن است مشکلات معده و روده را تحریک کنند و موجب نفخ، دل درد، دلپیچه، اسهال یا یبوست شوند.
التهاب کبد
برخی داروهای فشار خون میتوانند باعث ایجاد التهاب در کبد شوند که معمولاً با نشانههایی مانند کاهش اشتها، تهوع، افزایش آنزیمهای کبدی و زردی پوست همراه است.
عوارض آلرژیک
مصرف برخی داروهای فشار خون ممکن است باعث ایجاد واکنشهای آلرژیک شدید شود که معمولاً به صورت خارش، قرمزی، تورم صورت و لبها، سختی در تنفس و ضربان قلب سریع همراه است.
توجه داشته باشید که این لیست تنها به عنوان یک مثال از عوارض ممکن داروهای فشار خون آورده شده است و ممکن است عوارض دیگری نیز وجود داشته باشد.
عوارض داروهای آلزایمر و زوال عقل
برخی از داروهای مورد استفاده برای کنترل آلزایمر ممکن است عوارض داشته باشند. به عنوان مثال:
اختلالات قلبی
برخی داروها ممکن است تأثیری بر ضربان قلب داشته باشند و باعث ایجاد تغییرات در ضربان قلب شوند. این مسئله ممکن است برای بیمارانی که قلب ضعیف دارند یا سابقه بیماری قلبی دارند، اهمیت داشته باشد.
عوارض اسکلتی-عضلانی
برخی داروها ممکن است منجر به ضعف عضلات و درد عضلانی شوند.
عوارض نورولوژیک
برخی داروها میتوانند تأثیرات نورولوژیک داشته باشند، مانند سرگیجهها و افزایش خطر ایجاد سقوط.
عوارض دستگاه تنفسی
برخی از داروها ممکن است بر روی دستگاه تنفسی تأثیر داشته باشند و مشکلاتی مانند تنگی نفس و سرفه ایجاد کنند.
تأثیر بر پوست
برخی داروها ممکن است به علت تغییرات نوروترانسمیترها و عملکرد آنها، بر پوست تأثیر بگذارند و مشکلاتی مانند خارش و قرمزی پوست را ایجاد کنند.
تأثیر بر پروستات
برخی از داروها ممکن است بر روی پروستات تأثیر داشته باشند و مشکلات ادراری را تحریک کنند.
تأثیر بر سیستم ایمنی
برخی داروها ممکن است باعث کاهش سیستم ایمنی شوند و خطر ابتلا به عفونتها را افزایش دهند.
عوارض داروهای پرمصرف دیابت
داروهای دیابت به منظور کنترل میزان قند خون در بیماران دیابتی استفاده میشوند. این داروها ممکن است متناسب با نوع دیابت (نوع 1 یا نوع 2) و وضعیت سلامتی هر فرد متفاوت باشند. برخی از عوارض معمول داروهای دیابت عبارتند از:
هپاتوتوکسیسیتی (سمیت به کبد)
برخی داروهای دیابت ممکن است بر کبد تأثیر بگذارند و آنزیمهای کبدی را افزایش دهند. این مسئله به ویژه در افرادی که قبلاً مشکلات کبدی داشتهاند یا دارای بیماری کبدی هستند، مهم است.
هیپوگلیسمی (کاهش میزان قند خون)
مصرف برخی داروهای دیابت ممکن است منجر به کاهش شدید میزان قند خون شود که باعث سرگیجه، عصبیت، تعریق و حتی افتادن بیمار شود.
افت وزن
برخی از داروهای دیابت ممکن است به دلیل کاهش قند خون و افزایش احتمال استفراغ، منجر به افت وزن بیمار شوند.
مشکلات گوارشی
برخی از داروهای دیابت ممکن است مشکلات معده و روده را تحریک کنند و منجر به تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست شوند.
عوارض آلرژیک
در برخی افراد، مصرف داروهای دیابت ممکن است واکنشهای آلرژیکی شدید نظیر طپش قلب، خارش، قرمزی پوست و تنگی نفس ایجاد کند.
اثرات بر کلیه
برخی داروهای دیابت ممکن است بر عملکرد کلیهها تأثیر بگذارند و در برخی افراد باعث افزایش پتاسیم خون (هاپرکالمی) شوند.
اثرات بر قلب
برخی داروهای دیابت ممکن است بر روی قلب تأثیر داشته باشند و در برخی افراد باعث افزایش ضربان قلب شوند.
عوارض داروهای پرمصرف آرتریت و آرتروز
آرتریت یک بیماری التهابی مفاصل است که میتواند تأثیری بر روی حرکت و کیفیت زندگی افراد داشته باشد. برای کنترل آرتریت، از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضدروماتیسمی و مهارکنندههای بیولوژیکی استفاده میشود. این داروها ممکن است باعث عوارضی شوند که به برخی از آنها اشاره میشود:
مشکلات گوارشی
داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) ممکن است به غش و زخم معده و روده، خونریزی معدهای و افزایش خطر بروز عوارض گوارشی منجر شوند.
اثرات کلیوی
برخی داروهای ضدروماتیسمی و مهارکنندههای بیولوژیکی ممکن است بر کلیهها تأثیر داشته باشند و باعث افزایش نقص عملکرد کلیهها شوند.
اختلالات ایمنی
داروهای مهارکنندههای بیولوژیکی ممکن است باعث کاهش سیستم ایمنی شوند و خطر ابتلا به عفونتها را افزایش دهند.
عوارض پوستی
برخی داروها ممکن است باعث آسیب به پوست شوند و مشکلاتی نظیر خارش، قرمزی پوست و تغییر رنگ پوست ایجاد کنند.
اثرات بر سیستم قلبی
برخی داروها ممکن است بر روی سیستم قلبی تأثیر داشته باشند و در برخی افراد باعث افزایش ضربان قلب یا ایجاد مشکلات قلبی شوند.
عوارض مرتبط با تزریق دارو
برخی داروهای مهارکنندههای بیولوژیکی به صورت تزریقی استفاده میشوند و ممکن است باعث عوارض محل تزریق شوند مانند درد، تورم و التهاب در محل تزریق.
عوارض داروهای افسردگی
عوارض داروهای افسردگی ممکن است با توجه به نوع دارو و واکنش هر فرد به آنها، متفاوت باشند. برخی از عوارض معمول داروهای افسردگی عبارتند از:
عوارض گوارشی
ممکن است مصرف این داروها باعث مشکلات معده و روده شود که شامل تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست میشوند.
اختلالات خواب
برخی افراد ممکن است به دلیل مصرف داروهای افسردگی دچار اختلالات خواب شوند، از جمله بیداری در شب، خواب آسان و یا خواب طولانیمدت.
افزایش وزن
برخی داروهای افسردگی ممکن است باعث افزایش وزن شوند که این مسئله میتواند به افزایش عوارض مرتبط با چاقی منجر شود.
عوارض عصبی
برخی از داروهای افسردگی ممکن است به دلیل تأثیر بر عملکرد نوروترانسمیترها اثرات ناخواسته نظیر سردرد، اضطراب، خستگی و ضعف عضلانی داشته باشند.
تأثیر بر سیستم قلبی
برخی داروهای افسردگی ممکن است بر روی سیستم قلبی تأثیر داشته باشند و در برخی افراد باعث افزایش ضربان قلب شوند.
عوارض آلرژیک
مصرف برخی از داروهای افسردگی ممکن است باعث واکنشهای آلرژیکی شدید شود که میتواند شامل خارش، قرمزی پوست، تنگی نفس و تورم صورت و لبها باشد.
عوارض قرص های خواب آور
قرصهای خواب آور یا داروهای آنتیاستنشن مصرف میشوند تا به کمک ایجاد خواب عمیق و کاهش مشکلات خواب کمک کنند. این داروها ممکن است در برخی افراد مفید باشند، اما باید توجه داشت که مصرف طولانیمدت و بیرویه این داروها میتواند عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد. برخی از عوارض قرصهای خواب آور عبارتند از:
اعتیاد و وابستگی:
قرصهای خواب آور اغلب برای مصرف کوتاه مدت توصیه میشوند، زیرا مصرف طولانیمدت این داروها میتواند منجر به اعتیاد و اعتماد به این داروها شود. افراد ممکن است بدون قرار دادن توصیه پزشک، به مصرف این داروها ادامه دهند.
اثرات روانشناختی
قرصهای خواب آور ممکن است به علت تأثیراتشان بر روی مغز و سیستم عصبی، اثرات روانشناختی مانند افزایش افسردگی، تهیچشمی و اختلالات حافظه ایجاد کنند.
اختلالات گوارشی
مصرف قرصهای خواب آور ممکن است باعث مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست شود.
تغییرات رفتاری و عصبی
برخی از افراد ممکن است به دلیل مصرف این داروها دچار تغییرات رفتاری و عصبی شوند، از جمله عصبانیت زیاد، تحریک، ترس و نگرانی.
تأثیر بر عملکرد رانندگی و تمرکز
مصرف قرصهای خواب آور ممکن است باعث کاهش تمرکز، مهارتهای شناختی و کارایی در رانندگی شود که میتواند خطرناک باشد.
داروهای کاهش دهنده کلسترول
داروهای کاهش دهنده کلسترول، معمولاً به عنوان "آبپاشان لیپیدی" نیز شناخته میشوند و به منظور کاهش سطح کلسترول خون برای کنترل هایپرکلسترولمی استفاده میشوند. این داروها به تنهایی یا به ترکیب با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی مصرف میشوند. برخی از عوارض معمول داروهای کاهش دهنده کلسترول عبارتند از:
عوارض گوارشی
مصرف برخی از داروهای کاهش دهنده کلسترول ممکن است به آبپاشان گوارشی نظیر تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست منجر شود.
عوارض عضلانی
داروهای کاهش دهنده کلسترول ممکن است باعث ضعف عضلانی، درد عضلی، تورم عضلانی و در موارد نادر، رشد خطرات از بیماری عضلانی ممکناند.
اثرات بر کبد
برخی از داروهای کاهش دهنده کلسترول ممکن است به کبد آسیب برسانند و نتایج آزمایشات کبدی نرمال را به مشکل بیندازند.
افزایش خطر ابتلا به دیابت
برخی از داروهای کاهش دهنده کلسترول ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 شوند.
عوارض پوستی
برخی از افراد ممکن است به دلیل مصرف داروهای کاهش دهنده کلسترول، مشکلات پوستی نظیر خارش، قرمزی پوست یا آکنه داشته باشند.
اختلالات ایمنی
مصرف برخی از داروهای کاهش دهنده کلسترول ممکن است باعث کاهش سیستم ایمنی شود و خطر ابتلا به عفونتها را افزایش دهد.