فناوری ایران در سال ۱۴۰۱؛ جان کندن برای متصل ماندن به جهان

قطعا شما به‌عنوان کاربران اینترنت بهتر از ما تمام اتفاقات حوزه فناوری در سالی که گذشت را به خاطر دارید. با این حال، یک جا مرور کردن و به ثبت رساندن تمام فراز و نشیب‌های یک سال سخت شاید تصویر دقیق‌تری از آن‌چه بر ما گذشته است، ارائه دهد. سال سخت، سال تلخ، سالی در تلاش برای ماندن و اتصال داشتن با جهان.

• فروردین:

سال ۱۴۰۰ با درخواست اپراتورها برای افزایش تعرفه اینترنت در سال ۱۴۰۱ به پایان رسیده بود. اتفاقی که در اولین ماه سال ۱۴۰۱ رخ داد. روز هجدهم فروردین بود که اعلام شد بسته‌های اینترنت در برخی اپراتورها گران شده است؛ برآوردها نشان می‌داد اینترنت ثابت تا ۶۰ درصد و اینترنت همراه تا ۲۵ درصد افزایش قیمت داشته است.

«نرخ چهار درصدی حقوق گمرکی در صدر بند (د) ماده (۱) قانون امور گمرکی برای کالاهای اساسی، دارو، تجهیزات و ملزومات مصرفی پزشکی و همچنین نهاده‌های کشاورزی و دامی به یک درصد تقلیل می‌یابد.» بر اساس این تصمیم جدید، رئیس اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران اعلام کرد که این مصوبه باعث می‌شود قیمت لپ‌تاپ ۵ تا ۶ درصد افزایش پیدا کند. هرچند البته قیمت لپ‌تاپ در سالی که گذشت به دلیل افزایش نرخ تورم و بالا رفتن قیمت ارز افزایش بسیار بیشتری را تجربه کرد.

روز ۲۲ فروردین ۱۴۰۱ با اعلام یکی از نمایندگان مجلس، طرح صیانت که بررسی آن پیش‌تر به کمیسیون مشترک واگذار شده بود، از دستور کار این کمیسیون خارج شد. با این تصمیم مقرر شد طرح صیانت بار دیگر در صحن علنی مجلس بررسی و پیگیری شود.

• اردیبهشت:

اردیبهشت ۱۴۰۱ با خبرهایی درباره پیگیری موضوع ممنوعیت واردات آیفون از سوی نمایندگان مجلس آغاز شد. موضوعی که از همان ابتدا با مخالفت مردم، فعالان صنعت موبایل و انجمن واردکنندگان موبایل قرار گرفت.

نمایندگان مجلس با این استدلال که «در شرایطی که درگیر جنگ اقتصادی هستیم، واردات کالای لوکس ازجمله آيفون منطقی نیست»، از طریق وزارت صمت پیگیر ممنوع کردن واردات گوشی‌های شرکت اپل شدند. موضوعی که چند روز بعد از اعلام این خبر هم باعث افزایش قیمت ۱۰ درصدی این گوشی‌ها در بازار شد و هم مورد مخالفت بسیاری از کارشناسان قرار گرفت؛ چراکه آن‌ها اعتقاد داشتند ممنوع کردن واردات رسمی این کالا میزان قاچاق آن را افزایش داده و فساد و انحصار ایجاد می‌کند.

۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱، وزارت صمت اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی را به دو اتحادیه کسب‌و‌کارهای مجازی توزیعی و اتحادیه کسب‌و‌کارهای مجازی خدماتی تفکیک کرد. تصمیمی بسیار بحث‌برانگیز که موافقان و مخالفان بسیاری داشت؛ برخی این اقدام وزارت صمت را قانونی و عده زیادی آن را غیر قانونی می‌دانستند. البته این اتفاق شروع جنجال‌های اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی در سال ۱۴۰۱ بود. سایر اتفاقات مربوط به این اتحادیه را در ادامه مرور می‌کنیم.

در نیمه اردیبهشت ماه بود که دبیرخانه هیئت عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی کشور، در اطلاعیه‌ای انتخابات اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی کشور را، که قرار بود روز ۱۹ اردیبهشت برگزار شود، لغو کرد. هیئت نظارت دلیل لغو را مغایر بودن موضوع تفکیک اتحادیه با قانون نظام صنفی و بهبود محیط کسب‌وکار اعلام کرد.

روز جمعه ۱۶ اردیبهشت بسیاری از کاربران خوزستانی از قطعی اینترنت در این استان خبر دادند. خوزستانی‌های ساکن در شهرهای اهواز، ایذه، سوسنگرد، حمیدیه و آبادان اعلام کردند روی اپراتورهای موبایل از جمله ایرانسل، همراه اول، رایتل با قطعی مواجه بوده‌اند.

کلادفلر، یکی از بزرگ‌ترین سرویس‌های CDN در جهان نیز روز جمعه با انتشار تصویری از قطعی کامل اینترنت در خوزستان خبر داد. این در حالی است که وزیر کشور در پاسخ به پیگیری‌های خبرنگاران درباره این موضوع اعلام کرد «هیچ ناامنی در اهواز نیست و اینترنت نیز قطع نشده است.»

اواخر اردیبهشت امسال بازار موبایل افزایش قیمت قابل توجهی را تجربه کرد. گوشی‌های برندهای اپل، سامسونگ و شیائومی نسبت به اواخر سال ۱۴۰۰، ۲۰ تا ۵۰ درصد گران شدند. در این میان گوشی‌های آیفون بیشترین میزان افزایش قیمت را داشتند. فروشندگان موبایل افزایش دائمی نرخ ارز را اصلی‌ترین عامل بالا رفتن قیمت‌ها اعلام کردند.

روز بیست‌وچهارم اردیبهشت ماه کاربران اینترنت مبین‌نت با افت سرعت قطعی مواجه شدند. مبین‌نت حملات سایبری را علت این اتفاق اعلام کرد. این شرکت در اطلاعیه‌ای که در حساب توئیتری خود منتشر کرد، گفت در روز ۲۴ اردیبهشت از ساعت ۱۷ عصر اینترنت این شرکت به دلیل حمله سایبری گسترده با اختلال مواجه شده و منشأ این حمله‌ها خارجی بوده که در نهایت مشکلات پیش‌آمده در ساعت ۱۸:۴۵ برطرف شده است.

۲۶ اردیبهشت بود که انجمن واردکنندگان موبایل اعلام کرد که واردکنندگان برای ثبت سفارش گوشی آیفون با محدودیت‌هایی مواجه شده‌اند و امکان ثبت سفارش این گوشی را نداشته‌اند. اتفاقی که باعث شد بسیاری از واردکنندگان پیش‌بینی کنند گام‌های اولیه برای ممنوعیت همیشگی آیفون برداشته شده است.

سخنگوی این انجمن دو روز بعد از اعلام این خبر علت احتمالی توقف ثبت سفارش واردات آیفون را عدم تأمین ارز برای واردات گوشی‌های پرچم‌دار و بررسی بازخورد واردکنندگان و مصرف‌کنندگان اعلام کرد.

• خرداد:

دومین روز خرداد ۱۴۰۱ بود که نامه‌ای از رضا فاطمی امین، وزیر صمت، منتشر شد که در تاریخ ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ خطاب به رئیس‌جمهور نوشته شده بود. در این نامه دلیل اصلی عزم مسئولان برای اعمال این ممنوعیت ارزبری یک میلیارد دلاری واردات آیفون در سال ۱۴۰۰ عنوان شده بود. همچنین وزیر صمت از رئیسی درخواست کرده بود با ممنوع شدن واردات آیفون منابع ارزی آن به واردات خودرو تخصیص داده شود تا خودروهای بیشتری به کشور بیاید.

در همین روز البته مدیرکل دفتر صادرات و واردات وزارت صمت اعلام کرد واردات آیفون هیچ محدودیتی ندارد و گمرک هم از ادامه پیدا کردن واردات مسافری و تجاری این گوشی‌ها خبر داد. هرچند هنوز امکان ثبت سفارش جدید وجود نداشت اما مسئولان وزارت صمت اعلام کردند که ثبت سفارش هم تا چند روز آینده از سر گرفته می‌شود.

نهم خرداد، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حکمی رسول جلیلی، عضو شورای عالی فضای مجازی؛ محمد خوانساری، رئیس سازمان فناوری اطلاعات؛ شهاب جوانمردی، مدیرعامل هلدینگ فناپ؛ حسین میرزاپور، دستیار وزیر ارتباطات در امور راهبردی و بین‌الملل و حسین نعمتی، مدیرعامل سابق پست را به‌عنوان اعضای جدید کمیسیون سازمان تنظیم و مقررات ارتباطات رادیویی منصوب کرد. نکته قابل توجه در خصوص این انتصابات حضور کم‌رنگ بخش خصوصی در میان اعضای جدید کمیسیون سازمان تنظیم مقررات بود.

ضوابط پذیرش شرکت‌های فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال که توسط هیئت‌مدیره سازمان بورس به تصویب رسیده بود، ابلاغ شد. به موجب این ابلاغیه امکان پذیرش سهام این دسته از شرکت‌ها در بورس تهران فراهم شد تا سال ۱۴۰۱ مسیر بورسی شدن این کسب‌وکارها هموار شود.

امسال سال درگیری و اختلاف میان ساترا با پلتفرم‌های نمایش خانگی هم بود. این اختلافات که از قبل هم وجود داشت، اوایل خرداد با انتقاد رئیس ساترا از عملکرد VODها و احتمال لغو مجوز برخی پلتفرم‌ها بار دیگر مطرح شد. البته رئیس ساترا دهم خرداد ماه به پلاس وی گفت که هنوز تصمیمی برای لغو مجوز پلتفرم‌های VOD از جمله فیلیمو و نماوا گرفته نشده است.

انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدئویی آنلاین اما در واکنش به خبرهای منتشرشده درمورد لغو مجوز فیلیمو و نماوا اعلام کرد که ساترا به‌دلیل وابستگی به صداوسیما با شبکه نمایش خانگی بی‌طرفانه رفتار نمی‌کند. در اطلاعیه این انجمن این طور نوشته شده بود: «این حوزه به رگولاتوری مستقل نیاز دارد؛ رگولاتوری که با تعامل سازنده و به دور از تضاد منافع، از رشد و پیشرفت این صنعت مسرور و خشنود باشد و نه غمگین و افسرده.»

ظهر روز ۱۲ خرداد در سایت شهرداری تهران و برخی سامانه‌های زیرمجموعه آن اختلالاتی رخ داد و این سامانه‌ها را برای چند روز از دسترس خارج کرد. سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران (فاوای شهرداری) در اطلاعیه‌ای با اشاره به حمله سایبری به این سایت‌ها اعلام کرد اختلال عمدی در صفحه داخلی سامانه اینترانتی (داخلی) شهرداری تهران، برای دقایقی این سامانه را با انتشار تصویری موهن از دسترس خارج کرده بود. خدمات بسیاری از سامانه‌های شهرداری تهران تا حدود دو هفته پس از این حمله هم‌چنان در دسترس نبود.

هشتاد روز پس از این حمله، نامه‌ای به امضای محمدرضا زارعلی، مدیر‌کل سابق امور مالی شهرداری تهران، در رسانه‌ها منتشر شد که در آن نوشته شده بود به حراست شهرداری اطلاع داده شده که به برخی از نیروهای شهرداری پیام «سیستم شما توسط فرد دیگری در‌دسترس است» ارسال شده است. انتشار این نامه این گمانه‌زنی را ایجاد کرد که مدیران شهرداری پیش‌ از حمله از این ماجرا اطلاع داشته‌اند.

برگزاری بیست‌وششمین دوره نمایشگاه الکامپ یکی از اتفاقاتی بود که امسال بارها مطرح شد و در نهایت به جایی نرسید. هجدهم خرداد اعلام شد که قرار است دوره جدید این نمایشگاه، پس از نزدیک به سه سال تعویق به دلیل شیوع ویروس کرونا، ۱۱ مرداد تا ۱۴ مرداد ۱۴۰۱ برگزار شود. این اتفاق البته رخ نداد و تاریخ‌های دیگری هم برای برگزاری اعلام شد اما تا پایان سال هم این نمایشگاه برگزار نشد.

بعد از ابلاغ ضوابط حضور استارتاپ‌ها در بورس، روز ۲۴ خرداد سهام تپ‌سی در بورس عرضه اولیه شد. این عرضه در بازار دوم فرابورس رخ داد و در ۵۰ دقیقه اول عرضه ۵۸ میلیون سهم آن فروش رفت. بنابراین، ۵۸ میلیون و ۶۰۰ سهم تپسی به قیمت ۹۳۹ تومان عرضه شد و در کمتر از یک ساعت، عملیات مچینگ عرضه و تقاضا انجام شد.

نتایج آخرین نظرسنجی ایسپا منتشر شد و پژوهش این مرکز درباره میزان استفاده از رسانه‌های اجتماعی در ایران نشان داد واتساپ با ۷۱ درصد کاربر، پرمخاطب‌ترین رسانه اجتماعی در ایران است. اینستاگرام با ۴۹٫۴ درصد استفاده، در رتبه دوم قرار داشته و تلگرام نیز با ۳۱٫۶ درصد استفاده سومین رسانه اجتماعی محبوب کاربران ایرانی‌ها معرفی شد. واتساپ و اینستاگرام تقریبا سه ماه بعد از انتشار این آمار فیلتر و از دسترس کاربران خارج شدند.

آخرین روز خرداد ماه، با انتشار بیانیه‌ای از سوی انجمن فین‌تک درگیری فعالان حوزه اینشورتک با بیمه مرکزی آغاز شد. البته این درگیری از روزی درگرفته بود که بیمه مرکزی از راه‌اندازی سامانه آمیتیس خبر داده بود. انجمن فین‌تک با غیرقانونی خواندن این اقدام، راه‌اندازی این سامانه را موجب نابودی استارتاپ‌های بیمه دانست. در روزهای بعدی امسال اخبار فراوانی از این اقدام به گوش رسید و اختلافات استارتاپ‌های بیمه‌ای با بیمه مرکزی ادامه پیدا کرد.

• تیر:

از اواخر خرداد ماه مواردی از اختلال و قطعی در سرویس‌های VPN مشاهده شده بود که مورد اعتراض کاربران قرار گرفت. اوایل تیر ماه تحلیل‌های کارشناسان از این اتفاق نشان داد دستکاری روی DNSها و سرویس‌های رمزنگاری‌‌شده (TLS) انجام شده که فیلترشکن‌ها هم از آن استفاده می‌کنند و همین مساله باعث کند شدن سرعت VPNها حین استفاده از آن‌ها می‌شود.

به گفته کارشناسان، شواهد فنی نشان می‌داد که سیستم فیلترینگ دچار تغییراتی شده بود. این تغییرات یا در نتیجه به‌روزرسانی تجهیزات فیلترینگ به وجود آمده بود یا سناریو‌های جدیدی برای سیستم فیلترینگ کشور در حال پیاده‌سازی بود تا فیلترینگ را تشدید کند.

ششم تیر ماه اعلام شد که سایت سه کارخانه فولادی کشور در خوزستان، اصفهان و هرمزگان مورد حمله سایبری قرار گرفته با اختلالاتی مواجه شده است. مدیرعامل شرکت صنایع فولاد خوزستان این خبر را تأیید کرد اما توضیح داد که این حمله هیچ خسارتی به مجموعه فولاد خوزستان وارد نکرده است. پس از حمله سایبری به شهرداری تهران، این دومین حمله سایبری مهم به کشور بود.

روزهای ابتدایی تابستان شاهد اختلالات اینترنتی، افت سرعت و کاهش کیفیت اینترنت در سراسر کشور بودیم. این وضعیت باعث شد کارزاری با عنوان «اعتراض عملی به اختلالات گسترده در اینترنت» در سایت کارزار به راه بیفتد تا کاربران اینترنت با امضای آن اعتراضشان به این وضعیت را اعلام کنند.

بعد از بروز اختلالات در اینترنت این گمانه‌زنی‌ها انجام شد که مسئولین کشور قصد فیلتر کردن پلتفرم‌های خارجی مانند اینستاگرام و واتساپ را دارند. یکی از نمایندگان مجلس هم با بیان این موضوع به این احتمال دامن زد. وزیر ارتباطات اما در روز هفتم تیر ماه فیلتر شدن این پلتفرم را شایعه خواند و تصریح کرد: «فیلترینگ دراختیار وزارت ارتباطات نیست؛ اما هیچ تصمیمی در هیچ بخشی از کشور در این مورد اتخاذ نشده است.»

وزارت ارتباطات همچنین موضوع اختلال در اینترنت و وضعیت نامناسب شبکه را تکذیب کرده و رئیس وقت مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت ارتباطات عامل مطرح شدن مساله اختلالات اینترنتی را شرکت‌های فروشنده VPN دانست: «یک سری شرکت که حالا معتقد به ایجاد اختلال عمدی روی اینترنت هستند، کسانی‌اند که VPN می‌فروشند و فروش VPN قانونی نیست. ما ملزم نیستیم کار غیرقانونی گروهی را پوشش دهیم و کاری کنیم که گروهی کار غیرقانونی انجام دهند.»

کشمکش‌ها میان فعالان صنعت بیمه به‌ویژه اینشورتک‌ها و بیمه مرکزی ادامه پیدا کرد تا این که روز دهم تیر ماه کارگروه اقتصاد دیجیتال در نامه‌ای خواهان توقف فعال‌سازی سامانه آمیتیس توسط بیمه مرکزی شد. ورود این کارگروه به موضوع فعالیت سوییچ بیمه آمیتیس به نظر برخی فعالان حوزه اینشورتک و فین‌تک اتفاق مثبتی بود. اتفاقی که در نهایت به سود استارتاپ‌های فعال در حوزه بیمه آنلاین تمام شد.

سیزدهم تیر ماه رسانه‌ها خبر فیلتر شدن توییچ، پرمخاطب‌ترین سرویس استریم بازی دنیا، را منتشر کردند. همچنین در همین روزها و همزمان با بروز اختلالات در اینترنت گزارش‌هایی از سوی کاربران درباره فیلترینگ دیسکور و کاهش سرعت در اینستاگرام به گوش می‌رسید.

مشکلات شبکه اینترنت کشور در تیر ماه ۱۴۰۱ تمامی نداشت! سیزدهم تیر ماه و به دنبال گزارش کاربران ایرانی خارج از کشور مشخص شد که دسترسی این افراد به برخی سامانه‌های بانکی کشور قطع شده است. پیگیری‌ها نشان داد بانک مرکزی در جدید‌ترین تصمیم خود برای جلوگیری از حملات سایبری، دستور به قطع دسترسی ایرانیان به برخی سامانه‌های بانکی خارج از کشور داده است.» در واقع، خدمات بانک‌هایی از جمله پاسارگاد سامان، سپه، ملی قطع شده و برای مدتی این بانک‌ها قادر به سرویس‌دهی به کاربران خارج‌نشین خود نبودند.

نیمه تیر ماه در حاشیه نشست هیئت دولت بود که وزیر ارتباطات از اختصاص بسته اینترنتی چهار ماهه و دائمی رایگان برای سه دهک پایین جامعه خبر داد. زارع‌پور اعلام کرد «کسانی که یارانه ۴۰۰ هزار تومانی دریافت می‌کنند می‌توانند ازطریق درگاه ملی خدمات دولت این اینترنت را دریافت کنند.» این بسته اینترنتی یک بسته ۱۰ گیگابایتی بود که هر چهار ماه یک بار قابلیت تمدید داشت.

۲۰ تیر ۱۴۰۱ محدودیت جدیدی در دسترسی کاربران به اینترنت به وجود آمد. کاربران از هدایت جست‌وجوهای خود با IP ایران برای سایت گوگل به فضایی سانسورشده یعنی حالت جست‌وجوی امن (SafeSearch) خبر دادند. اتفاقی که ازطریق ربودن دامنه (‌DNS Hijacking) رخ می‌دهد.

کارشناسان می‌گفتند DNS Hijacking در ایران بی‌سابقه نیست اما به نظر می‌رسید از روز بیستم تیر ماه این محدودیت در بعضی از شرکت‌های سرویس‌دهنده‌ی اینترنت (ISP) به‌خصوص ایرانسل و آسیاتک و زیرمجموعه‌هایش در خود دامنه‌ی گوگل اعمال شده و کاربرانی که در پی جست‌وجو به سایت گوگل مراجعه می‌کردند به دامنه‌‌های محدودشده می‌رسیدند.

این اتفاق مشکلات فراوانی برای کاربران به وجود آورد و به شدت مورد انتقاد آن‌ها و همچنین کارشناسان قرار گرفت و یک کارزار در اعتراض به فعال‌سازی اجباری Safe Search گوگل به راه‌ انداخت.

بیست‌ونهم تیر ماه بود که وزیر ارتباطات فعال‌سازی safe search را تایید کرد و در توضیح علت آن گفت: «دسترسی به محتواهای غیراخلاقی و خشونت بسیار شدید در جمهوری اسلامی ایران جزو خطوط قرمز است و در خیلی از کشورهای دیگر هم دسترسی به این‌ موضوعات محدود شده است.»

۲۵ تیر تصویر نامه‌ای در رسانه‌ها منتشر شد که از سوی رئیس ساترا خطاب به رئیس سازمان صداوسیما نوشته شده بود. در این نامه مصوبات شورای فضای مجازی صداوسیما برای انجام برخوردهای بازدارنده در مقابل تخلفات پلتفرم‌های نمایش خانگی ذکر شده بود.

در این نامه که در ۱۲ بند نوشته شده، ساترا از نهادهای مختلف از جمله دادستانی کل کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت علمی ریاست‌جمهوری، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت صمت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و... خواسته بود تا در همکاری با این نهاد با تخلفات پلتفرم‌های نمایش خانگی مقابله کنند. از لغو اینماد تا تعلیق فیلیمو و نماوا از جمله اقداماتی بود که برای مقابله با VODها در نظر گرفته شده بود.

به دنبال این خبر، فیلیمو به این اقدام واکنش نشان داد و انسداد ایجادشده در فعالیت VODها را محصول عملکرد بی‌ضابطه ساترا خواند. سعید مقیسه، رئیس سازمان ساترا، هم در پاسخ گفت که این سازمان «در اجرای قوانین بالادستی تعارف ندارد.» این درگیری‌ها تا چند روز بعد ادامه پیدا کرد و مدیرعامل فیلیمو در انتقاد تند به ساترا، این سازمان را برای تنظیم‌گری در این حوزه نامناسب خواند؛ چراکه شکوری مقدم اعتقاد داشت «تنظیم‌گر ما نباید رقیب و ذینفع باشد.»

موضوع دسترسی آزاد و بدون محدودیت به اینترنت برای برخی افراد یا اقشار موضوع جدیدی نیست. از سال‌ها قبل گروه‌های خاصی مانند خبرنگاران می‌توانستند در صورت اعلام نیاز از اینترنتی با محدودیت‌های کمتر استفاده کنند. ۲۶ تیر ماه اما یکی از نمایندگان مجلس از برداشته شدن فیلترینگ برای یک گروه جدید خبر داد.

حجت‌الاسلام حسینی‌‌کیا، عضو ناظر مجلس در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای، در جمع خبرنگاران اعلام کرد که قرار است پس از فاز آزمایشی اینترنت بدون فیلتر برای اساتید کل دانشگاه‌های کشور، این گروه در داخل دانشگاه‌ها از این امکان استفاده کنند. تا پایان سال که محدودیت‌ها بیشتر شد نیاز به چنین اینترنتی در اقشار دیگری از مردم و حتی مسئولین کشور هم احساس شد.

• مرداد:

چند روز بعد از فعال شدن قابلیت safe search در گوگل، خبر رسید که مرورگر روسی یاندکس در ایران رفع فیلتر شده است. یک روز قبل از برداشته شدن فیلترینگ این موتور جست‌وجو بود که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از توسعه‌ی همکاری ایران و روسیه در حوزه‌ی ارتباطات و فناوری اطلاعات خبر داد.

چند روز پس از درگیری‌های فیلیمو و ساترا نگرانی کاربران پلتفرم‌های نمایش خانگی بابت لغو مجوز و محدودیت فعالیتشان، مدیران نماوا و ساترا خبر از استقبال حاکمیت از فعالیت‌های رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر دادند، درصورتی‌که این رسانه‌ها از قوانین ساترا تمکین کنند. به این ترتیب، نماوا با ساترا همکاری کرد اما رقیبش، یعنی فیلیمو، پس از انتقادات مدیرعاملش از ساترا با این سازمان اعلام همکاری نکرد.

صبح روز سوم مرداد از ساعت ۸:۳۶ تا ۸:۴۵ اینترنت ثابت کشور قطع شد. کاربران فقط می‌توانستند به سایت‌هایی دسترسی داشته باشند که در داخل کشور میزبانی می‌شدند. گفته می‌شد این اختلال در اینترنت به دلیل قطعی برق در شرکت ارتباطات زیرساخت به وجود آمده است. پس از این قطعی اختلال شدیدی در ارتباط‌های VPN حتی برای اتصال‌های داخلی به وجود آمد. به گفته وزیر ارتباطات، مشکل قدیمی بودن و فرسودگی کابل‌های برق داخلی مرکز مخابراتی انقلاب باعث قطعی اینترنت شده بود.

بعدازظهر شنبه ۸ مرداد اتصال برخی از مشترکان همراه‌ اول به اینترنت با اختلال مواجه شد. همراه‌ اول قطع‌شدن فیبر نوری استان خراسان رضوی را عامل این اختلال اعلام کرد. از ابتدای تابستان روند قطعی و اختلال آغاز شده بود و هم‌چنان هم ادامه داشت.

ظهر روز ۱۰ مرداد اینترنت بخشی از کشور با اختلال شدید مواجه شد. نت‌بلاکس قطعی اینترنت در خطوط اینترنت ثابت و ایرانسل و شرکت ارتباطات زیرساخت را تأیید کرد و تمام داده‌های رادار ابرآروان هم نشان از اختلال شدید در شبکه داشت، همچنین سرورهای این شرکت از دسترس خارج شده‌ بودند. این اختلال علاوه بر ایجاد مشکل در دسترسی به اینترنت، حتی تماس در خطوط تلفن همراه اپراتور ایرانسل را هم مختل کرده بود. در نهایت، دلیل این اختلال آتش‌سوزی در یکی از حوضچه‌های مخابراتی اعلام شد.

مشکلات اینشورتک‌ها با مسئله راه‌اندازی سوییچ آمیتیس در جلسه کمیسیون راهبری اقتصاد دیجیتال بررسی شده و روز دهم مرداد ماه اعلام شد که کارگروه اقتصاد دیجیتال عهده‌دار تصمیم‌گیری درباره فعالیت این سامانه شده است.

مرداد ماه بود که یک هیئت از مقامات روسیه به ایران آمدند تا درباره همکاری با ایران در حوزه اقتصاد دیجیتال تصمیم‌گیری کنند. در این جلسات مقامات کشور و فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال با نمایندگان روسی دیدار کردند و همچنین تفاهم‌نامه‌های همکاری میان آن‌ها امضا شد.

چهاردهم مرداد ماه بود که حساب توییتری 3ackd0or ادعا کرد ازطریق حفره امنیتی به سرویس‌های اسنپ‌فود سازمانی، qzsc.ir و pishro.com نفوذ کرده است. اسنپ‌فود این حمله را تایید کرد اما بر خلاف ادعای گروه هکری، اعلام کرد که در این حمله هیچ دیتایی از کاربران از دست نرفته و اطلاعات ایمن مانده است.

ماهواره‌ خیام صبح روز ۱۸ مرداد در ساعت ۱۰ و ۲۲ دقیقه از پایگاه فضایی بایکونور پرتاب شد. یک روز پس از پرتاب این ماهواره سنجش از راه دور به فضا، رئیس سازمان فضایی ایران اعلام کرد که این ماهواره با مشارکت روسیه ساخته شده است.

پیش‌نویس پیشنهادی «لایحه/طرح انتظام‌بخشی نمایش ویدئویی برخط» با هدف تنظیم و بهبود مناسبات موجود در حوزه VODها توسط انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدئویی برخط تدوین و منتشر شد که در متن آن به نکاتی درباره شورای بازبینی محتوا، وظایف و چشم‌اندازها پرداخته شده بود. البته مشکلات VODها به‌ویژه درگیری‌هایشان با ساترا در ماه‌های بعد هم ادامه پیدا کرد.

بیست‌وسوم مرداد ماه کاربران با IP ایران برای دسترسی به اینستاگرام مشکلاتی داشتند. این اختلال به صورتی بود که کاربران با تغییر IP به کمک VPNها می‌توانستند به اینستاگرام دسترسی داشته باشند، در غیر این صورت با مشکلاتی مواجه می‌شدند و تصاویر برایشان بارگذاری نمی‌شد. دو روز بعد، شرکت ارتباطات زیرساخت بروز اختلال در پلتفرم‌های بین‌المللی را تایید و اعلام کرد این اختلال برطرف شده است.

مجموع اختلالاتی که در مرداد ماه برای اینترنت و مشخصا برای اینستاگرام به وجود آمد باعث شد درآمد کسب‌وکارهای فعال در این پلتفرم ۱۰ تا ۵۰ درصد کاهش فروش را تجربه کنند. این موضوع بسیاری از این کسب‌وکارهای خرد و خانگی را نگران از دست رفتن شغل و سرمایه‌شان کرده بود.

۲۶ مرداد ماه، تقریبا یک سال پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، وزارت ارتباطات گزارش عملکرد یک ساله خود را منتشر کرد. این گزارش که عموما ذکر دستاوردهای این وزارتخانه را شامل می‌شد مورد نقد بسیاری از کارشناسان و اصحاب رسانه قرار گرفت. برخی این گزارش را کلی و غیر شفاف می‌دانستند و عده‌ای هم اعتقاد داشتند وزارت ارتباطات مواردی را به نام دستاوردهای خود در این گزارش سالانه ذکر کرده است که اتفاقا مورد نقد و اعتراض مردم و کاربران بوده است.

• شهریور:

با گذشت سه ماه از مطرح شدن موضوع راه‌اندازی سوییچ بیمه آمیتیس و ماجراهایی که پس از آن به وجود آمده بود، این موضوع هم‌چنان حل‌نشده باقی مانده بود و شهریور ماه و پس از ورود کارگروه اقتصاد دیجیتال به موضوع، بیمه مرکزی قول انجام اصلاحات در آیین‌نامه‌های مربوط به این طرح را داد.

سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی پیشتر در شورای عالی فضای مجازی کشور مصوب شده بود که نیمه شهریور در قالب اینترنت ویژه کودکان اجرایی شد. آدرس اینترنتی 456.ir به‌عنوان اینترنت کودک معرفی شد که در آن امکان جست‌وجو در وب برای کودک در سه فضای «ذره‌بین»، «ویکی‌پدیا» و «عکس و ویدئو» تعریف شده است.

روز پانزدهم شهریور مصوبه‌ای با عنوان «شرح وظایف، اختیارات و ترکیب اعضای کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور» توسط شورای عالی فضای مجازی برای اجرا ابلاغ شد که براساس آن «کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی» تشکیل خواهد شد. این مصوبه بخشی از طرح صیانت خوانده می‌شد که به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسید و انتقادات فراوانی را به دنبال داشت.

بیست‌ویکم شهریور ماه گزارش سال ۱۴۰۰ تجارت الکترونیکی کشور منتشر شد که در آن هرچند رشد ۱۳ درصدی میزان تجارت الکترونیکی در سال ۱۴۰۰ اعلام شده بود اما این میزان رشد نسبت به سال ۱۳۹۹ افت چشمگیری پیدا کرده بود. در حالی که میزان رشد در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۶۰ بود، این میزان در سال ۱۴۰۰ کاهش فاحشی پیدا کرده بود. موضوعی که هم سیاست‌های غلط در این حوزه را نشان می‌داد و هم برای آینده این حوزه نگران‌کننده بود.

از روز سی‌ام شهریور ماه عصر تازه و نیمه‌تاریکی در اینترنت کشور آغاز شد. اعتراضات و التهاب‌های جامعه که بعد از مرگ مهسا امینی در کشور به وجود آمده بود، باعث تغییرات گسترده‌ای در وضعیت اینترنت کشور شد. از حمله‌های سایبری گرفته تا قطعی‌های سراسری، فیلترینگ و... مجموع اتفاقاتی بود که از پایان شهریور ماه آغاز شد و برخی از آن‌ها هنوز هم پابرجا هستند.

روز ۳۰ شهریور گروه هکری انانیموس (ناشناس) از هک کردن وب‌سایت‌های دولت، صداوسیما و درگاه ملی دولت هوشمند خبر داد. این گروه در روزهای دیگر هم به حملات سایبری خود ادامه داد.