لجبازی و افسردگی کودکان
یکی از اختلال های دوران کودکی، اضطراب و افسردگی ست که اگر به موقع، تشخیص داده شود، قابل درمان می باشد.افسردگی کودکان اغلب به دلیل بی توجهی ،تنبیه جسمی و کودک آزاری و ... رخ می دهد .
تشخیص افسردگی کودکان به خصوص در سنین زیر 3 سال کمی مشکل است زیرا با دوره های بدقلقی و لجبازی آنان اشتباه گرفته می شود. به طور طبیعی کودک از 15 ماهگی تا 5/3 سالگی رفتارهای لجبازانه و قشقرق هایی برای رسیدن به خواسته هایش دارد که شامل پا کوبیدن، سر کوبیدن، جیغ و داد کردن و… است. بروز این رفتارها در این سن کاملا طبیعی است، نه نشان دهنده افسردگی.
به همین دلیل تشخیص علائم افسردگی معمولا از حدود 3 سالگی به بعد راحتتر است.
با لجبازی کودک چطور باید رفتار کرد که از نظر روانی لطمه ای به او وارد نشود؟
مهم ترین کار، مطالعه و افزایش آگاهی والدین از خصوصیات و ویژگی های روان شناختی کودکان در دوره های مختلف سنی است که میتواند در کنترل رفتارهای آنها موثر باشد. مثلا پرت کردن حواس کودک از خواسته هایی که می تواند او را به سمت لجبازی سوق دهد، یکی از راه های کنترل لجبازی او است.
در واقع مادر باید همواره در فکر پیشگیری از بروز لجبازی و قشقرق باشد زیرا مدیریت رفتار کودک وقتی در فاز قشقرق می افتد، بسیار دشوارتر است. گاهی هم لازم است به خواسته کودک «نه» گفته شود. در این صورت والدین باید جدیت لازم را در رفتار خود داشته باشند و با مشاهده لجبازی کودک مستاصل نشوند، کوتاه نیایند و نگران افسرده شدن او نباشند زیرا همان طور که اشاره شد، این رفتارها در سنین نوپایی کاملا طبیعی است.
البته مشابه این رفتار را در دوره نوجوانی هم تا حدی طبیعی می دانیم چون طبق تعریف کنوانسیون کودک، دوره کودکی تا سن 18 سالگی است.
آیا عصبانیت کودک هم میتواند نشانه افسردگی باشد؟
بله، اما اگر این علائم از حدود 4-5/3 سالگی به بعد مداوم و حداقل 2 تا 3 هفته در کودک وجود داشته باشد، به افسردگی اش شک می کنیم.
علائم افسردگی کودکان
یکی از علائم مهم افسردگی کودکان، تحریک پذیری و عصبانیت آنهاست. مثلا می بینید کودکی که تا چندی قبل خوش اخلاق بوده و مشکلی نداشته، حالا علاوه بر اینکه غمگین است خیلی زود عصبانی می شود و واکنش نشان می دهد.بسیاری از کودکان بی دلیل گریه میکنند. آیا این علامت هم نشانه افسردگی است؟
کودک در طول دوره افسردگی حساس تر و زودرنج تر می شود، سریع تر بغض می کند و گریه کردن هایش افزایش می یابد اما هر گریه ای نشانه افسردگی نیست.
در افسردگی گاهی حتی کودک برای موارد بسیار بی اهمیت تا یکی دو ساعت گریه می کند و این در کنار سایر علامت های افسردگی می تواند خانواده را به افسرده بودن فرزند مشکوک کند. به عبارتی در دوران افسردگی، کودک دچار افت کیفی در زندگی می شود، کمتر سراغ دوستانش می رود، در بازی های گروهی شرکت نمی کند و از زندگی اش لذت نمی برد. والدین نباید گریه کردن بچه ها را به افسردگی ارتباط دهند چون در بیشتر موارد این طور نیست.پس به راحتی نمی توان مشکلات رفتاری کودک را از افسردگی افتراق داد؟
خیلی هم سخت نیست چون مشکلات رفتاری کودک معمولا کیفیت زندگی او را مختل نمی کند. کودک بازی میکند، میخندد، با دوستانش ارتباط برقرار میکند و… ولی افسردگی اختلالی است که روی کیفیت و زندگی طبیعی کودک اثر چشمگیری می گذارد. در این زمان است که والدین باید به ابتلای فرزندشان به افسردگی شک کنند و او را نزد روان پزشک ببرند.
والدین تا چه اندازه در بروز افسردگی کودکشان نقش دارند؟
در صورتی که کودک در محیط خانواده مورد بی توجهی و غفلت، کودک آزاری جسمی، تنبیه سخت و… قرار بگیرد، قطعا در معرض ابتلا به افسردگی قرار خواهدگرفت. احتمال ابتلا به افسردگی در کودکانی که یکی از والدین آنها افسرده است، 2 برابر و در کودکانی که هر 2 والد آنها افسردگی را در زندگی تجربه کرده اند، 4 برابر بیشتر از سایر کودکان است. علاوه بر ژنتیک، عوامل هورمونی، استرس های روزمره زندگی، فشار والدین و… هم می تواند در ایجاد و بروز افسردگی کودک نقش داشته باشد.
