چگونه از بدن خود در برابر سرماخوردگی مراقبت کنیم
فرقی نمی کند تابستان است یا زمستان. مدام با عطسه، سرفه، آبریزش بینی، گرفتگی بینی و گلودرد، درد عضلات، خستگی، سردرد و بی اشتهایی دست و پنجه نرم می کند.
به محض خودنمایی هر یک از حالت های مذکور، خوددرمانی را آغاز می کند و دیگر خود را بی نیاز از مراجعه به پزشک و اطلاع از دلایل ابتلا به سرماخوردگی های مکرر می داند. غافل از آن که همین بیماری به ظاهر ساده تا چه اندازه بدن را برای ابتلا به سایر بیماری های عفونی مستعد می کند. به همین دلیل لازم است نسبت به دلایل این سرماخوردگی های پی در پی اطلاعات دقیق تری کسب کند.
یک ایمونولوژیست، ضعف در سیستم ایمنی بدن را اصلی ترین عامل سرماخوردگی و ابتلا به بیماری عفونی عنوان می کند و درباره ضرورت توجه به وضعیت ایمنی بدن و راه های مراقبت از آن در مقابل سرماخوردگی به نکات قابل توجهی اشاره می کند.
راههای مراقبت از بدن
استاندارد سرماخوردگی
سیستم ایمنی دیوار محافظی است که از بدن در برابر تهاجم عوامل بیماری زا مراقبت می کند.این سیستم از بافت لنفاوی یعنی غدد لنفاوی، لوزه ها، مغز استخوان، غده تیموس و بخشی از طحال تشکیل شده است.سرمنشا ابتلا به عفونت های مکرر می تواند دو مسأله باشد.یکی وجود مشکلات مربوط به نقص ایمنی بدن به شکل اولیه یا ثانویه و دیگر عوامل محیطی.
وقتی تعداد دفعات سرماخوردگی زیاد و بیش از حد استانداردها می شود، احتمال وجود مشکلات ژنتیکی پررنگ می شود و گویای آن می تواند باشد که استعداد عفونت در ذخیره ژنتیکی فرد وجود دارد و عوامل محیطی در خودنمایی این استعداد نقش موثری ایفا می کنند.فردی که بیش از دو بار در سال دچارعفونت سینوسی (سینوزیت)، بیش از دو بار در سال دچار عفونت های ریوی (پنومونی) و چهار بار در سال یا بیشتر دچار عفونت های گوش میانی می شود، ابتلا به سرماخوردگی در این فرد دیگر یک موضوع عادی نیست و حتما باید تحت نظر پزشک متخصص و بررسی بالینی ایمونولوژیک قرار گیرد.
ضرورت تقویت سیستم ایمنی
بیماری نقص ایمنی اولیه در حالت خفیف با نشانه هایی همچون سرماخوردگی و اسهال بروز می کند که در صورت بی توجهی نسبت به این عفونت ها و شدت پیدا کردن آن در بدن، گاهی می تواند به مرگ فرد منجر شود.
بیماری های عفونی و ویروسی مانند هپاتیت، ایدز، انواع سرطان و کاهش سطح ایمونوگلوبولین های خون همه روی سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارد، به همین دلیل به آنها بیماری های نقص ایمنی ثانویه گفته می شود.
با توجه به تاثیر عوامل محیطی در بروز و تشدید بیماری ها، با مراقبت از بدن در برابر سرماخوردگی بخصوص در افرادی که دچار نقص ایمنی اولیه وثانویه هستند، بحث پیشگیری مهم تر از درمان است. زمانی که فرد تغذیه مناسب نداشته باشد و مراقبت های بهداشتی را رعایت نکند، ریسک ابتلا به سرماخوردگی در او نیز افزایش می یابد.
ضمن آن که استرس های شدید و افسردگی روی سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارد و باعث کاهش مقاومت بدن در برابر ویروس ها و باکتری های بیماری زا می شود.بنابراین مراقبت از شرایط روحی نیز به اندازه سایر موارد حائز اهمیت است.
مقاوم کردن بدن در برابر سرماخوردگی
نقش مرکبات قبل و بعد از سرماخوردگی
یکی از توصیه های ثابت در زمان سرماخوردگی، افزایش مصرف مرکبات بخصوص مرکبات حاوی ویتامین c است، در صورتی که استفاده از مرکبات در درمان سرماخوردگی تاثیر چندانی ندارد و مهم ترین نقش آنها مربوط به زمان پیشگیری و تقویت سیستم ایمنی بدن است.
هر چه سیستم دفاعی بدن از لحاظ کمیت و کیفیت با کمک تغذیه مناسب، خواب و استراحت کافی و رعایت بهداشت محیطی تقویت شود، به همان میزان فرد از ابتلا به سرماخوردگی که نوعی بیماری عفونی (متفاوت از ویروس آنفلوآنزا و عفونت ریه) است، در امان خواهد بود.
تاثیرشست وشوی دست ها در مقابله با سرماخوردگی
اغلب افراد بخصوص در محیط های عمومی در استفاده از وسایل بهداشتی مشترک مانند حوله اجتناب می کنند. هر چند ممکن است در داخل خانه حوله میان اعضای خانواده مشترک باشد که به گفته برخی از متخصصان استفاده از حوله مشترک تا زمانی که همه اعضای خانواده سالم هستند، اشکالی ندارد، اما یکی از مسائل بهداشتی که تقریبا عموم افراد نسبت به رعایت آن کم توجهی و سهل انگاری می کنند، شست وشوی مکرر دست ها با آب و صابون است. با توجه به فرهنگ ارتباطی ایرانی ها و دست دادن یا روبوسی کردن آنها به هنگام آشنایی با افراد جدید یا ملاقات با دوستان و آشنایان، افراد بیشتر در معرض انتقال ویروس سرماخوردگی به یکدیگر قرار می گیرند.
به همین دلیل موثرترین و اولین کاری که بعد از دیدار با افراد مبتلا به سرما خوردگی لازم است انجام شود، شستن دست ها قبل از تماس آنها با صورت یا دهان است.
بسیار مهم است که افراد بعد از حضور در خانه، حتما با شستن دست ها آن هم بر اساس استانداردهای تعریف شده مانع انتقال انواع میکروب وویروس به خود واعضای خانواده شوند. استفاده از ژل های ضدعفونی کننده موجود در داروخانه ها در مواقعی که به آب و صابون دسترسی ندارید، با توجه به وجود مواد ضدعفونی کننده و الکل در محافظت از فرد در برابر ویروس ها و میکروب ها موثر است.
خوددرمانی ممنوع
اگر جزو افرادی هستید که اعتقادی به پیشگیری و مراقبت از خود در برابر افراد سرماخورده ندارید و با خیال راحت با افراد بیمار روبوسی می کنید و دست می دهید، لازم است درباره میزان ارزشی که برای سلامت خود قائل هستید، مجددا تعمق کنید.
چون اگر بدن شما دچار نقص ایمنی اولیه یا ثانویه باشد یا ایمنی بدن بر اثر تغذیه نامناسب و استرس کم شده باشد، احتمال حضور ویروس سرماخوردگی را در بدنتان ضعیف ندانید.
نقطه مقابل این افراد، کسانی هستند که با یک عطسه یا آبریزش بینی دچار هراس ابتلا به سرماخوردگی می شوند و سریع شروع به خوددرمانی و مصرف دارو می کنند. در صورتی که نشانه سرماخوردگی وجود مجموعه ای از علائم ( عطسه، سرفه، سوزش مخاط بینی، خلط حلق، سردرد) است و فقط با مشاهده یکی از این علائم نمی توان گفت دوران سرماخوردگی
آغاز شده است.
افزایش آگاهی عمومی درباره موضوعات مربوط به سلامت موجب شده تا اغلب افراد نسبت به تفاوت های سرماخورگی و آنفلوآنزا آگاه شوند. این موضوع باعث شده تا عده ای نسبت به درمان سرماخوردگی سهل انگاری کنند و با این گمان که سرماخوردگی یک بیماری ویروسی نیست آن را یک بیماری ساده تلقی کنند. درصورتی که ممکن است منشأ سرماخوردگی فرد علاوه بر ویروس،باکتریایی نیز باشد و اتفاقا بر اساس همین عامل فرد دچار تب شدید می شود.سرماخوردگی و آنفلوآنزا جزو بیماری های ویروسی است که با وجود تفاوت ویروس ها اما علائم مشابه دارد.