مزایا و معایب تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی

همه چیز درباره جراحی تعویض مفصل زانو یا همان عمل آرتروپلاستی 

عمل جراحی مفصل زانو را آرتروپلاستی می گویند که به از بین بردن درد و بازیابی عملکرد قسمت های آسیب دیده مفصل زانو کمک می کند . در این پروسه قسمت های آسیب دیده اسخوان و غضروف را از ران خارج می کنند و آن را با یک مفصل مصنوعی جابجا می کنند که از فلز، پلاستیک با کیفیت بالا و پلیمر ساخته شده است. برای این که متوجه شوید که این جراحی مناسب شما هست یا خیر ، باید به جراح ارتوپد مراجعه کنید تا سن ، وزن ، سطح فعالیت ، سایز زانو و شکل آن و سلامت کلی شما مورد بررسی قرار بگیرد. 

آرتروپلاستی به معنای ترمیم یک مفصل از طریق جراحی است که از اجزای مصنوعی استفاده می کند. 

زمانی که غضروف خاصی از بدن آسیب می بیند یا از بین می رود ، دردناک می شود و نمی توان آن را تکان داد و در نتیجه ممکن است که استخوان ها به هم سابیده شوند و باعث شکستن یکدیگر شوند که در این موارد ، بیمار درد زیادی را در مفصل زانو احساس می کند و نمی تواند زانوی خود را به خوبی تکان دهد.در این شرایط ، از حالت ایستاده و سه مفصل او عکس گرفته می شود تا مفصل مچ پا و لگن هم بررسی شود، سپس از پهلو عکس زانوی بیمار گرفته می شود. 

دلایل اصلی عمل جراحی مفصل زانو یا آرتروپلاستی 

 پوکی استخوان :

پوکی استخوان به سن فرد بستگی دارد که گاهی اوقات می تواند منجر به پارگی و از بین رفتن مفصل زانو شود . این مورد همچنین ممکن است که روی بیماران بالای 50 سال اثر بگذارد که در جوان ترها نیز اتفاق می افتد . پوکی استخوان به دلیل التهاب ، شکستگی و از بین رفتن تدریجی غضروف مفصل ها رخ می دهد . با از بین رفتن غضروف در طول زمان ، استخوان ها به یکدیگر سایش پیدا می کنند و در نتیجه استخوان ها اغلب ضخیم تر می شوند و درد را ایجاد می کنند. 

آرتروز یا استئوآرتریت :

یکی از عوامل مهم درد زانو در افراد بالای 40 سال آرتروز مفصل زانو است که شایعترین بیماری تخریبی میان مفاصل بدن می باشد. مفاصل در بیماری آرتروز خشک و دردناک می شوند. گاهی مواقع درد وحشتناک آرتروز باعث می شود بیمار از مفصل خود استفاده نکند . به همین دلیل عضلات اطراف مفصل ضعیف می شود و حرکت مفصل را برای بیمار مشکل می کند . غضروف دور مفاصل در این بیماری تحت تاثیر قرار می گیرد.بافت لغزنده این غضروف ها که در انتهای استخوان ها، قرار دارد ، امکان لغزیدن استخوان های مفصل روی هم را فراهم می کند. آرتروز موجب تجزیه و فرسوده شدن لایه بالایی غضروف دور مفاصل می شود. در نتیجه با سائیده شدن استخوانها روی یکدیگر باعث ایجاد درد، ورم و کاهش دامنه حرکتی مفصل می شود. 

 آرتروز استخوان :

این نوع آرتروز در اثر بالارفتن سن و فعالیت زیاد به وجود می آید .اما ممکن است در سنین جوانی هم رخ دهد. در این بیماری غضروف های که استخوان ها رانگه می دارند از بین رفته و باعث ساییدگی زانو شده و ایجاد درد میکند. آسیب به مفاصل بوسیله بیماری آرتروزو یا توسط ضربه ، باعث ایجاد مشکل در فعالیت های بسیار ساده مانند پیاده روی وبالارفتن پله و حتی نشستن یا دراز کشیدن می شود . 

 آرتروزهای ناشی از ضایعه :

یکی از بیماری های مهم و جدی زانو ، آرتروز های ناشی از ضایعه است. با گذشت زمان شکستگی استخوان های اطراف زانو و کشیدگی لیگامنت ها موجب آسیب غضروف های زانو میشود. در نتیجه با درد زانو، عملکرد آن را کاهش میدهد. 

 رماتیسم :

رماتیسم نیز یک بیماری التهابی است که در آن غشای اطراف زانو ضخیم و ملتهب می شود و این التهاب مزمن به غضروف آسیب می زند و در نتیجه سوزش و سفتی را به وجود می آورد. 

 آسیب دیدگی :

این نوع درد به دلیل جراحت و آسیب شدید به زانو اتفاق می افتد . زمانی که استخوان های اطراف زانو می شکنند یا رباط بین آن ها پاره می شوند ، این اتفاق روی غضروف زانو تاثیرگذار خواهد بود . 

 آرتریت روماتوئید :

چنانچه در بخش سلامت پلاس وی می خوانید در آرتریت روماتویید در اثر رشد و التهاب لایه سینوویال مایع زیادی ترشح میشود. به تدریج التهاب لایه سینوویال منجر به از بین رفتن و صدمه دیدن غضروف مفصلی زانو می شود که باعث درد و محدودیت حرکتی در مفصل زانو می شود. 

چه کسانی به جراحی مفصل زانو نیاز دارند ؟ 

این جراحی برای افرادی با شرایط زیر مناسب می باشد: 

•  افرادی که درد و یا سفتی شدیدی را در زانو احساس می کنند که این درد ، آن ها را از انجام دادن فعالیت های روزانه مثل قدم زدن ، بالا رفتن از پله ها ، سوار شدن و پیاده شدن از ماشین ، بالا رفتن از صندلی و ... باز می دارد.
•  درد معمولی اما مداوم زانو که ممکن است هنگام خواب و استراحت کردن نیز حس شود . التهاب مزمن زانو و ورم در این موارد بعد از مصرف دارو و استراحت برطرف نخواهد شد .
•  دفرمه یا بد شکل شدن زانو که کاملا از ظاهر آن مشخص است که گاه منجر به پرانتزی و یا ضربدری شدن پاها می شود .
•  افسردگی که نتیجه ناتوانی برای انجام دادن فعالیت های روزانه در اثر زانو درد ایجاد می شود.
•  موثر نبودن گزینه های درمانی دیگر به غیر از جراحی در افراد مبتلا به درد مفصل زانو. 

انواع جراحی های جابجایی مفصل زانو  

جابجایی مفصل زانو می تواند کلی و یا جانبی باشد. 

 جابجایی کلی مفصل زانو یا TKR :

در این جراحی هر دو سمت مفصل زانو جابجا می شود . این پروسه کاملا رایج می باشد . این جراحی حدودا بین 1 الی 3 ساعت طول می کشد و بعد از آن ، درد کم تر می شود اما ممکن است که بافت زخم در اطراف محل جراحی باعث شود که فرد نتواند زانویش را به راحتی خم کند و یا حرکت دهد. 

 جابجایی جانبی مفصل زانو یا PKR :

این نوع جابجایی فقط در یک طرف مفصل زانو اتفاق می افتد . استخوان کمتری خارج می شود و بنابراین برش جراحی کمتر است و مدت زمان آن نیز کوتاه تر از جراحی جابجایی کلی می باشد. 

جراحی جانبی مناسب کسانی است که فقط یک قسمت از زانوی آن ها آسیب دیده است . انجام حرکات و تمرینات اصلاحی نیز دقیقا بعد از جراحی آغاز می شود و از دست دادن خون نیز در این جراحی کمتر است ، در نتیجه خطر ابتلا به عفونت و لخته خون نیز کاهش پیدا می کند. 

خطرات و عوارض جانبی 

جراحی جابجایی مفصل با خطراتی نیز همراه است که شامل موارد زیر می باشد: 

•  عفونت
•  لخته شدن خون در رگ های پا
•  حمله قلبی
•  آسیب دیدگی عصب
•  واکنش های آلرژیک
•  شکستگی مفصل مصنوعی

علائم عفونت نیز شامل موارد زیر است:

•  تب بالای 100 درجه فارنهایت یا 37.8 درجه سانتیگراد
•  لرز کردن
•  ترشحات در قسمت جراحی
•  افزایش قرمزی ، درد و التهاب در قسمت جراحی زانو 

زمانی که فرد بعد از جراحی دچار عفونت شود ، باید در طی عمل جراحی دیگری بخش مصنوعی مفصل را خارج کرد و با مصرف آنتی بیوتیک ها باکتری ها را کشت . بعد از این که عفونت پاکسازی شد ، یک جراحی دیگر برای قرار دادن دوباره مفصل مصنوعی زانو ترتیب داده می شود. 

از بین بردن مفصل مصنوعی زانو 

یکی دیگر از خطرات موجود ، آسیب مفصل مصنوعی می باشد که حتی ممکن است برای قوی ترین مفصل های مصنوعی نیز اتفاق بیافتد . خطر آسیب مفصل هنگام فشار به مفصل و بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت های پرفشار افزایش پیدا می کند. 

قبل از پروسه جراحی 

این جراحی نیاز به بیهوشی دارد . حال فرقی ندارد که بی هوشی شما عمومی و یا موضعی باشد که گاهی اوقات انتخاب آن بر عهده خودتان است . قبل ، بعد و هنگام جراحی نیز به شما آنتی بیوتیک تزریق می کنند تا از عفونت جلوگیری شود و همچنین ممکن است که عصب زانوی شما را نیز بی حس کنند که این بی حسی به تدریج در طول پروسه جراحی از بین می رود. 

در طول پروسه جراحی 

زانوی شما را در پوزیشن خمیده قرار می دهند تا در معرض تمام سطوح مفصل قرار بگیرد . جراح بعد از برشی حدود طول 15 الی 25 سانتی متر، کشگک زانو را جابجا می کند و سطح آسیب دیده مفصل را برش می دهد و سپس تکه های مفصل مصنوعی را به زانو می چسباند . قبل از بخیه زدن ، زانو را خم می کند و می چرخانه و آن را برای عملکرد صحیح تست می کند . این جراحی تقریبا دو ساعت طول می کشد. 

بعد از جراحی آرتروپلاستی 

بعد از جراحی نیز به مدت یک الی دو ساعت شما را به اتاق ریکاوری می برند، سپس شما را وارد بخش می کنند که بتوانید چند روزی را در آنجا بمانید . داروهای تجویز شده توسط پزشک نیز در کنترل درد به شما کمک می کند. 

زمانی که در بیمارستان هستید ، شما را تشویق می کنند تا قوزک پا و کف پا را تکان دهید تا جریان خون در ماهیچه ها افزایش یابد و لختی خون و ورم اتفاق نیافتد و همچنین از داروهای رقیق کننده خون و کمپرس های پا نیز برای شما استفاده می کنند و همچنین تمرینات تنفسی را نیز برای شما تجویز می کنند که به تدریج سطح فعالیت شما افزایش یابد. 

درمانگر روز بعد از جراحی ، چگونگی تمرین دادن زانوی جدید را به شما نشان می دهد . بعد از این که بیمارستان را ترک کردید نیز درمان هایی را برای خانه تجویز می کند. 

مراقبت های پس از جراحی 

منند هر عمل جراحی ، بیمار باید از آلوده شدن زخم جلوگیر کند . به همین دلیل بهتر است زخم را سه روز یکبار پانسمان کرد. بیمار در زمان استحمام ، روی بخیه ها لیف و صابون بزند و پس از حمام،محل زخم را با سشوار خشک کرده و دوباره آن را پانسمان کند . 

در صورت اجازه پزشک ، بیمار باید بدون عصا و واکر راه برود و اگر فیزیوتراپی تجویز شده باشد آن را انجام دهد. 

فیزیوتراپی بعد از جراحی 

فیزیوتراپی فواید بسیاری برای بیماران دارد ، زیرا برخی از بیماران بعد اپاز عمل نمی دانند که انجام کدامیک از فعالیت ها برای آنها مناسب است .فیزیوتراپ آنها را راهنمایی می کند. 

دستگاههای فیزیوتراپی نظیر اولتراسوند، لیزر و ماشین سی پی ام که این ماشین زیر زانوی مریض قرار می گیرد ، بدون فعالیت بیمار ، زانو با درجات تنظیم شده توسط پزشک ،خم و راست می شود. 

مزایای عمل تعویض زانو

مهمترین مزایای این عمل این است که درد بیمار از بین می رود و شکل پرانتزی و ضربدری پاها رفع می شود . اغلب بیمارانی که از درد زانو رنج می برند ، توانایی نشستن و راه رفتن را به درستی ندارند و بعد از این عمل به خوبی می توانند فعالیت های خود را انجام دهند . توانایی انجام فعالیت های شخصی و روزانه از دیگر مزیت های این عمل است. صداهای تولید شده از زان به هنگامراه رفتن و در رفتگی زانوها برطرف می شود 

مضرات عمل تعویض زانو 

یکی از دلایل اضافه وزن ، عدم تحرک و راه رفتن است.مفصل کار گذاشته در درون زانو ، تنها می تواند تا 110 کیلو وزن را تحمل کند، به همین دلیل از بیماران خواسته می شود که وزن خود را کم کرده و پایین نگه دارند تا بعد از عمل ، مفصل در نرود و پس زده نشود . 

در واقع معایب عمل همین دررفتگی، پس زدن و یا عفونت است، در صوت تشخیص عفونت ، مفصل توسط پزشک خارج شده و متخصص عفونی به بیمار آنتی بیوتیک مربوطه را تجویز می کند تا عفونت برطرف شود . 

دلیل موفقیت آمیز نبودن برخی از عمل های تعویض زانو 

جراحی تعویض زانو، عمل بزرگی است که نیاز به رعایت نکاتی دارد . اغلب افرادی که این جراحی را انجام می دهند بای در زمان عمل از داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین و آسپرین استفاده نمایند تا بعد از عمل خون بیمار لخته نشود. یکی از علل رایج مرگ و میر بعد از عمل تعویض مفصل زانو تشکیل لخته خونی است که در صورت حرکت به سمت قلب یا مغز منجر به سکته قلبی یا مغزی می شود و اگر به ریه برود موجب آمبولی ریه و مرگ می شود. البته در جراحی های دیگر نیز ممکن است این اتفاقات رخ بدهد. 

هزینه تعویض مفصل زانو 

در عمل تعویض مفصل زانو نیاز به مفصل پلاستیکی است که قیمت و هزینه مفصل پلاستیکی زانو را پزشک متخصص تعیین می کند . هزینه بیمارستان نیز بر حسب بستری شدن بیمار در بخش آی سی یو و یا سی سی یو به هزینه های بستری شدن اضافه می شود . در بیمارستان های دولتی این هزینه اضافی را بیمار متقبل نمی شود . 

نتایج جراحی 

برای بسیاری از افراد جراحی مفصل زانو باعث از بین بردن درد ، بهبود حرکت و کیفیت بهتر زندگی می شود و بیشتر این مفصل ها تا 15 سال دوام می آورند. 

سه تا شش هفته بعد از جراحی نیز می توانید به تدریج به انجام فعالیت های روزانه خود مثل خرید کردن برگردید . رانندگی کردن نیز بعد از سه هفته در صورت توانایی کامل برای خم کردن زانو یا سوار ماشین شدن ، مناسب است . البته در صورتی که تسلط کافی روی نگه داشتن ماهیچه ها را نیز داشته باشید. 

بعد از ریکاوری نیز بهتر است پیاده روی ، شنا ، دوچرخه سواری و گلف انجام دهید . البته از انجام فعالیت های سنگین مثل تنیس ، اسکی و طناب زدن و پرش ها دوری کنید و با پزشک خود در مورد محدودیت ها صحبت کنید.