نقش حضرت علی اکبر(ع) در عاشورا + محل دفن او

قبر حضرت علی اکبر(ع) در کجا قرار دارد؟

حضرت علی اکبر(ع) در روز 10 محرم سال 61 هجری قمری در رکاب پدر بزرگوار خود امام حسین (ع) به شهادت رسید. حضرت علی اکبر(ع) از امام سجاد(ع) بزرگتر بود و ظاهر و رفتاری بسیار شبیه به پیامبر(ص) داشت، به طوری که معاویه دشمن اهل بیت (ع) ایشان را شایسته ترین فرد برای خلافت می دانست. افرادیکه بدن مطهر شهدا را دفن می کرند با توجه به اینکه از شدت علاقه امام به این فرزند بزرگوارشان اطلاع داشتند، قبر وی را کنار قبر امام حسین (ع) و در زیر پای او قرار دادند. به هنگام ساخت ضریح نیز در آن قسمتی که علی اکبر دفن شده دو گوشه برای ایشان به عنوان ضریح اضافه کردند. به همین دلیل مرقد و حرم اباعبدالله الحسین(ع) شش گوشه دارد.

حضرت علی اکبر(ع) در عاشورا

حضرت علی اکبر(ع) در 11 شعبان سال 33 هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. مادر بزرگوار وی لیلا دختر ابی مره است. حضرت علی اکبر (ع) در حالی که 25 سال سن داشت اولین نفر از بنی هاشم بود که در روز عاشورا پس از آن که از پدرش اجازه مبارزه گرفت، به سپاه کوفه حمله کرد. در حالی که حضرت علی اکبر (ع) بر سپاه دشن حمله ور بود. مرة بن منقذ راه را بر او گرفت و با نیزه ای او را از اسب بر زمین انداخت، سپس دشمنان در اطراف او جمع شدند و با شمشیر ایشان را به شهادت رساندند. سر بریده او را به همراه سرهای کشته شدگان به شام، مرکز خلافت یزید برده شده و در قبرستان باب الصغیر به خاک سپرده شد.

مرحوم شیخ مفید در بخش از کتاب خود، با ذکر نام 17 نفر از شهدای بنی هاشم درروز عاشورا نوشته است:«آنان پایین پای آن حضرت در یک قبر (گودی بزرگ) دفن شدند و هیچ اثری از قبر آنان نیست و فقط زائران با اشاره به زمین در طرف پای امام ـ علیه السّلام ـ آنان را زیارت می کنند و علی بن الحسین ـ علیهم السّلام ـ (علی اکبر) از جملة آنان است. برخی گفته اند:محل دفن علی اکبر نسبت به قبر امام حسین ـ علیه السّلام ـ نزدیک ترین محل است.» ( الارشاد، ج11، ص 125)

پس از بازگشت عمر بن سعد از کربلا، جماعتی از بنی اسد که در غاضریه سکونت داشتند، آمدند و بر پیکر امام حسین (ع) و یارانش نماز گزاردند. آن حضرت را همان جایی که الان قبر اوست دفن کردند و علی ابن الحسین (علی اکبر) (ع) را در پایین پای پدر به خاک سپردند؛ سپس برای دیگر شهیدان از اهل بیت و اصحاب، حفره ای کندند و همه آنان را در آن حفره به صورت دسته جمعی دفن کردند. عباس بن علی (ع) را در راه غاضریه، در همان محلی که به شهادت رسید و اکنون قبر اوست به خاک سپردند. (کتاب الارشادات، ج11، ص 114)

سپس به بنی اسد دستور داد تا دو حفره آماده کنند. در یکی از آنها بنی هاشم و در دیگری سایر شهیدان را به خاک سپردند. نزدیک ترین شهیدان به امام حسین (ع) فرزندش علی اکبر (ع) است

در بعضی از روایات آمده است:«امام سجاد (ع) (با قدرت امامت و ولایت) به کربلا آمد و بنی اسد را سرگردان یافت؛ زیرا میان سرها و بدن ها جدایی افتاده بود و آنها راهی برای شناخت نداشتند. امام زین العابدین (ع) از تصمیم خود برای دفن شهیدان خبر داد. آنگاه به جانب جسم پدر رفت، با وی معانقه کرد و با صدای بلند گریست؛ سپس به سویی رفت و با کنار زدن مقداری کمی خاک قبری آماده ظاهر شد، به تنهایی پدر را در قبر گذاشت و فرمود:با من کسی هست که مرا کمک کند.

بعد از هموار کردن قبر، روی آن نوشت:هذا قبر الحسین بن علی بن ابی طالب الّذی قتلوه عطشاناً غریباً؛ این قبر حسین بن علی بن ابی طالب است، آن حسینی که او را با لب تشنه و غریبانه کشتند. پس از فراغت از دفن پدر به سراغ عمویش عباس (ع) رفت و آن بزرگوار را نیز به تنهایی به خاک سپرد. سپس به بنی اسد دستور داد تا دو حفره آماده کنند. در یکی از آنها بنی هاشم و در دیگری سایر شهیدان را به خاک سپردند. نزدیک ترین شهیدان به امام حسین (ع) فرزندش علی اکبر (ع) است؛» ( مقتل الحسین (ع)، عبدالرزاق الموسوی، ص320)

امام صادق (ع) در این باره به عبدالله بن حمّاد بصری فرموده است:

«امام حسین (ع) را غریبانه کشتند. بر او می گرید کسی که او را زیارت کند، غمگین می شود و کسی که نمی تواند او را زیارت کند دلش می سوزد برای کسی که قبر پسرش را در پایین پایش مشاهده کند.» (کامل الزیارات،قمی، چاپ اول، ص537)

در زیارت ناحیۀ مقدسه هم چنین می خوانیم:

«هرگاه خواستی شهداء را زیارت کنی، پایین پای امام حسین (ع) که قبر علی بن حسین (ع) آنجا است، بایست.»

عبدالرّزاق حسنی ضریح امام حسین (ع) را در زمان خود چنین توصیف کرده است:

«ضریح امام حسین (ع) عبارت است از:یک بلندی (صندوق مانند) چوبی که به عاج زینت شده و روی آن دو مشبک (سوراخ پنجر مانند) قرار دارد، مشبک داخلی از فولاد گران قیمت و مشبک خارجی از نقره روشن سفید است... به مشبک خارجی مشبک دیگری بدون این که مانعی بین آن دو باشد، متصل است و فقط از هر طرف به اندازه یک متر کوتاه تر از مشبک خارجی متعلق به امام حسین (ع) است. زیر آن مشبّک قبر علی بن الحسین (ع) است که همراه پدر در یک روز شهید شده و در کنار پدر دفن گردیده است.» (موسوعه العتبات المقدسه، قسم کربلا، جزء 8، ص 182)

گرچه بعضی از مطالب در کیفیت به خاک سپاری امام حسین (ع) و اینکه چه کسی امام حسین (ع) را دفن کرده، در این نقل ها متفاوت است. گاهی «کنار پاها» و گاهی «سمت پاها» آمده که هر دو به یک معناست. اینکه محل دفن علی بن حسین (ع) از دیگر شهدا به پیکر امام حسین (ع) نزدیک تر است و از مجموع آنها یک نکته قابل استفاده است که به عنوان نتیجه ارائه می گردد و آن اینکه:قبر علی اکبر (ع) در پایین پای امام حسین (ع) قرار دارد.

بنابراین می توان ادعا کرد که ضریح کوچکی که بر ضریح حضرت سیدالشهدا (ع) متصل است و در طرف پایین پای آن حضرت قرار دارد و از مجموع دو ضریح، یک ضریح شش گوشه درست شده، به احترام علی اکبر (ع) و به نام آن حضرت است.همچنین محل دفن نوزاد شش ماهه اباعبدالله الحسین(ع) یعنی علی اصغر(ع) نیز روی سینه پیکر مطهر امام حسین (ع) باشد.