طرح صیانت از فضای مجازی سرنوشت پر‌فراز‌ونشیبی داشته است. از زمانی‌که این طرح مطرح شد، مخالفت‌های زیادی را در افکار عمومی به‌دنبال داشت و زمانی‌که در اسفند سال گذشته در کمیسیون ویژه صیانت بدون طی‌شدن روال قانونی تصویب شد، انتقاد برخی نمایندگان را برانگیخت و تا وقتی‌که معاونت قوانین مجلس با آن مخالفت کرد، همچنان خبرهایی آمد که این طرح در دستور کار است.
امروز پیوست به‌نقل از دبیر کمیسیون طرح صیانت نوشت: «برخی از مواد طرحی که در کمیسیون مشترک تصویب شد، به شورای عالی فضای مجازی ارتباط داشت و در این شورا تصویب شد. حال کمیسیون موادی که تصویب کرده بود، در‌اختیار هیئت‌رئیسه قرار داده و صحن باید درباره زمان اجرای قانون نظر بدهد.» به‌گفته مهرداد ویس‌کرمی، اگرچه این طرح به صحن می‌رود، صحن فقط درباره اینکه چند سال آزمایشی اجرا شود، تصمیم می‌گیرد.
پیش‌از‌این در نیمه‌های شهریور امسال، خبر ابلاغ مصوبه‌ای در شورای عالی فضای مجازی رسانه‌ای شد که بر‌اساس آن «کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی» تشکیل خواهد شد و کارشناسان آن را تصویب طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی یا به‌اصطلاح طرح صیانت از فضای مجازی دانستند. درواقع طبق این مصوبه، بخشی از طرح تنظیمگری که نسخه نهایی طرح صیانت بود، به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسیده بود. این طرح از تشکیل کمیسیونی برای تنظیمگری خبر می‌داد و این کمیسیون وظیفه سیاست‌گذاری صدور مجوز برای هر‌گونه فعالیت و کسب‌وکار در فضای مجازی شامل محتوا و خدمات و زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات را برعهده داشت.
این موضوع نمایندگان مجلس را به واکنش واداشت و آن‌ها در شهریورماه طرح را تمام‌شده دانستند و گفتند مجلس از رأس امور پایین آمده است. نوری‌قزلجه ۲۳ شهریور گفته بود طرح صیانت به‌تصویب رسیده است؛ زیرا اعضای کمیسیونی که شورای عالی فضای مجازی به آن‌ها اختیار داده است، اگر بخواهند نظر و برنامه‌‌شان را پیاده کنند، می‌توانند همه اهداف مدنظرشان در طرح صیانت را عملیاتی و اجرایی و ابلاغ کنند و دیگر نیازی به تصویب نخواهند داشت.
این موضوعی است که امروز و پس از انتشار خبر تصویب طرحی در کمیسیون مشترک سخن‌گوی کمیسیون صیانت از فضای مجازی در مجلس هم به اعتماد گفته و اعلام کرده است که طرح صیانت خیلی وقت پیش و همان زمان که شورای عالی فضای مجازی تغییرش داد، تصویب شده و ذیل سیاست‌های شورای عالی فضای مجازی کارش را پیش برده است. بااین‌حال، سیاهکلی تأکید کرده است که «طرح مذکور باید در صحن بیاید و مجوز بگیرد.» به‌گفته او، بر‌اساس طرحی که شورای عالی فضای مجازی داده، طرح صیانت کمیسیون تنظیم مقررات را قانونی می‌کند.
از زمانی‌که وزیر ارتباطات درباره طرح صیانت گفته بود چیزی تصویب نشده است که بخواهد اجرایی شود، ماه‌ها می‌گذرد و دیگر اجرای طرح صیانت از فضای مجازی سایه‌ای سنگین بر سر کاربران نیست و چیزی است که به‌طور‌روزمره با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. به‌خصوص پس از شدت‌گرفتن محدودیت‌های اینترنت، گسترش فیلترینگ، کُندی سرعت و کاهش پهنای باند، کاربران خیلی وقت است که ناخواسته صیانت می‌شوند.
وقتی وزیر ارتباطات در مجلس از اولویت شبکه ملی اطلاعات سخن گفت و اعلام کرد که تمام منابع وزارتخانه در‌اختیار این پروژه است، درواقع در حال تأکید بر اجرای ماده الف بند هشتم طرح بود که وزارتخانه را به ایجاد شبکه ملی مورد نیاز کشور موظف کرده است. در تمام این ماه‌ها که از محدودیت‌های اخیر می‌گذرد، مسئولان در پاسخ به نارضایتی مردم مدام از افزایش کیفیت اینترنت داخلی می‌گویند.
طرح‌های حمایتی این وزارتخانه و به‌طور‌کلی دولت از پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌های داخلی و تلاش برای سوق‌دادن کسب‌وکارها به این فضا هم در راستای بخش دیگری از طرح تنظیم مقررات فضای مجازی بود که عنوان «حمایت از ارائه‌دهندگان خدمات فضای مجازی» را داشت.
همچنین، خیلی پیش از محدودیت‌های اخیر و با اجرا‌کردن اجباری قابلیت جست‌وجوی امن، دولت به‌دنبال اجرای بند دیگری از این طرح بود که می‌خواست خدمات متناسب با نیاز کاربران به‌ویژه کودکان نوجوانان و توانیابان را ارائه کند و به این بهانه دسترسی همه کاربران را محدود کرد.
به‌طور‌مشخص این طرح در فصل هفتم درباره دسترسی به فیلترشکن‌ها هم اقداماتی تنظیم کرده بود که بر‌اساس آن وزارت ارتباطات به‌طور‌مستمر به شناسایی و از دسترس خارج‌کردن آن‌ها ملزم شود.
مشخص نیست طرحی که کمیسیون مشترک آن را تصویب کرده، در صحن مجلس چه سرنوشتی خواهد داشت؛ اما با وجود مصوبه شورای عالی فضای مجازی و تجربیاتی که کاربران در ماه‌های گذشته داشته‌اند، شاید دیگر سرنوشت این طرح اهمیتی نداشته باشد. این طرح خیلی وقت است که دارد اجرا می‌شود.
