دوران بازنشستگی را چگونه بهتر بگذرانیم؟
تولد، ازدواج، یافتن شغل مناسب و اموری از این دست مهم ترین برهه های زندگی به شمار می روند و هر دوره از زندگی نیز فرصت ها و چالش های خاص خود را دارد. در این بین، بازنشستگی به لحاظ تغییر ساختار زندگی از این قاعده مستثنی نیستدر این دوران نیاز به آماده شدن و مهارت یابی برای آن هم مثل همه دوران ها جدی می شود. در اغلب موارد در این دوران خانه نشینی های مداوم زندگی را به سکون تبدیل کرده، حال آنکه تحرک و شادی تکراری شدن زندگی را کمرنگ می کند.
خیلی از افراد از این دوران رنج می برند و حتی می ترسند بازنشسته شوند اما آیا واقعا دوران بازنشستگی ترسناک و منفور است؟ اگر این طور است پس چرا بعضی از افراد، تازه در این دوران دست به کارهای جدیدی می زنند و شکوفا می شوند؟ جواب این سوال ها این است که شما باید یاد بگیرید دوران بازنشستگی را چطور مفید،دوست داشتنی، لذتبخش و آرامش بخش زندگی کنید.
شما دوران بازنشستگی را چگونه می بینید؟
بازنشستگی از آن دوره های زندگی است که مردم نگاه های مختلفی به آن دارند. از «با زن ها در خانه نشستن!» گرفته تا «همچون پرنده باز که حالا نشسته»؛ باز را که می شناسید ؟ همان پرنده معروف ایرانی ها که دائم می گویند:کبوتر با کبوتر، باز با باز. این یعنی بعضی ها با یک جمله معروف از همان اول خود را خانه نشین می کنند یا به خودشان اسم پرنده ای را می دهند که کمی باید بنشیند تا احتمالا دوباره پرواز کند. پس در نخستین قدم با خودتان فکر کنید بازنشستگی برای شما چه تعریفی دارد؟
یک تعبیر اشتباه از سالمندی
بازنشستگی در تمام کشورها وجود دارد. بدترین نوع تعبیرهای رایج از بازنشستگی که خطر روحی و جسمی برای صاحبش دارد، فکرهایی است که می گویند:دیگر دوران کار و سودمندی ام تمام شد. این گروه چون زندگی را فقط کارکردن می دانند، بازنشستگی را هم کابوس می دانند. برخی دیگر خودشان را با کارشان تعریف می کنند و بازنشستگی را بی هویت بودن یا عاطل و باطل بودن معنا می کنند. آسیب هایی چون پرخاشگری، افسردگی ، ناامیدی، کاهش روابط اجتماعی و خانوادگی، کاهش توان جسمی به دنبال کم شدن فعالیت جسمی و ذهنی برخی از تبعات این تعریف های اشتباه از بازنشستگی است.
آمارها نشان می دهد که افراد هرچه بدون آمادگی به دوران بازنشستگی برسند آن را سخت تر ارزیابی می کنند و در نتیجه دچار سختی ها و فشار روانی بیشتری هم می شوند.
راهکارهای موثر در دوران بازنشستگی
آرزوهای به زمین مانده
قبل از اینکه بازنشستگی شروع شود، می توانید لیستی از آرزوهای به زمین مانده خودتان را تهیه کنید. کارهایی که مدت هاست به خاطر کار مداوم تان از آنها بازمانده اید. ممکن است سفر با خانواده، استراحت بیشتر، راه اندازی یک باغچه، کتابخوانی و راه انداختن یک کسب و کار جدید یا حتی درس خواندن در رشته مورد علاقه تان فکر خوبی برای روزهای بعد از بازنشستگی باشد.یادگیری انواع رشته های هنری، مهارت های فنی و حرفه ای و یا حضور در فعالیت های خیریه و داوطلبانه می تواند بخشی از شروع فعالیت های جدید شما باشد.
نقش خانواده
بعد از سال ها وقتی پدر و مادر در یک خانواده بازنشسته می شوند شرایط خانواده تغییر می کند. گذران بیشتر وقت همسران و فرزندان همانقدر که وابستگی آنها را به هم بیشتر می کند، احتمال ایجاد چالش را هم در خانواده افزایش می دهد. بیشتر شدن بخشی از چالش های خانوادگی در دوران بازنشستگی به خاطر بیشتر شدن زمان با هم بودن افراد است اما بخش دیگر آن می تواند از بی برنامگی همسران برای گذران اوقات خود و در نتیجه خستگی روحی، عصبانیت، دقت بیشتر به امور زندگی و... باشد.
شیرین شدن دوران بازنشستگی برای خانواده نیاز به برنامه ریزی و آگاهی همه اعضای خانواده دارد. هرچه فعالیت، استفاده از ورزش، مشورت خواهی و گفت وگوهای خانوادگی، سرگرمی ها و حتی بازی های دسته جمعی و ایجاد دغدغه های مفید و سازنده برای فرد بازنشسته بیشتر باشد، وضعیت روحی و به تبع آن تعاملات او بهتر خواهد بود. خانواده ای که تا دیروز به خاطر مشغله های کاری والدین از کم بودن تعاملات و با هم بودن مثل سفر، خرید، گفت وگو، کارهای مشترک و....گله مند هستند این بار فرصت خوبی پیدا می کنند تا از با هم بودن لذت ببرند.
یادگیری همیشه تازه است
یادگیری دل را تازه و روحیه را شاداب نگه می دارد. بازنشسته های بسیاری ترجیح می دهند در زمانی که به دست آورده اند، در دوره های دانشگاهی، فنی و حرفه ای، حوزه علمیه و... شرکت کنند. رفتن در این راه، امید به زندگی را به میزان قابل توجهی بالا می برد. شما هم حتما این روش را امتحان کنید. لذت آموختن و کشف کردن در این دوران بسیار شیرین تر و جذاب تر از دورانی است که شما در دوران دانشجویی گذرانده اید.
فعالیت های بدنی را قطع نکنید.
فعالیت های جسمانی موجب تقویت فعالیت روانی می شود و لذا در سراسر زندگی از اهمیت زیادی برخوردار است و اگر در دوره جوانی فعالیت بدنی را آغاز کنید و به آن پایبند باشید، در دوران پیری فواید بیشتری را از آن به دست خواهید آورد. لذا از فواید ورزش کردن می توان به تناسب اندام، انعطاف پذیری بیشتر، بهبود وضعیت تعادل، سر حال بودن و .... اشاره کرد. سعی کنید با حفظ سلامتی در یک سطح متعادل و معقول، از زندگی سالمندی خود، حداکثر استفاده و لذت را ببرید.
کاهش دلهره و نگرانی که مادر تمام بیماری هاست.
برای حل این نگرانی ابتدا بایستی منابع ایجاد کننده آن را پیدا کرد. برای مثال صحبت کردن راجع به نگرانی یا درمانگر یا حتی بیان مسائل دلهره آور با یک دوست یا همنشین می تواند به کاهش دلهره و نگرانی منجر شود. حتی با کارهایی همچون قدم زدن، بازی های ورزشی و سرگرمی های مناسب، فعالیت های جسمانی ورزشی می تواند به کسب آرامش کمک کند.
ارتباط معنوی
اگر مسائل معنوی و روحانی به شما احساس خوبی می دهد سعی کنید ارتباط خود را با این موضوع حفظ کنید. هرگونه عقاید معنوی یا مذهبی که دارید سعی کنید تقویت کنید. اینها ممکن است که به تخفیف تنهایی، افسردگی، اضطراب در سالمندی کمک کند و یا حتی عامل دفاعی در برابر مشکلات و بیماری روانی از جمله آلزایمر باشند. کسانی که اعتقادات مذهبی و معنوی قوی دارندمعمولاً به تبع آن احساس حمایت و راحتی بیشتری می کنند.
به رفت و آمد ها ادامه دهید.
داشتن روابط محکم با خانواده و دوستان همیشه حایز اهمیت بوده و است با افزایش سن این روابط اهمیت دوچندانی پیدا می کند. مطالعات نشان می دهد که اگر روابط اجتماعی شما ضعیف باشد خطر مرگ در شما تا چهار برابر فردی خواهد بود که اطرافش پر از کسانی است که به او مهر می ورزند و او هم به آنها مهر می ورزد. در واقع داشتن دوستان و خانواده های قابل اتکا یکی مهمترین شاخص های طول عمر و سلامت روان است. به انجام فعالیت های داوطلبانه در یک مدرسه، کتابخانه یا موسسات خیریه بپردازید.
نوه ها را به پارک ببرید.
شما می توانید به آنها پیشنهاد بدهید که چند روز در هفته از بچه های آنها نگه داری کنید. با آنها به پارک بروید؛ با این کار هم لحظات خوب و خوشی را با بچه ها بوده اید هم نوه عزیزتان را شاد کرده اید علاوه بر اینکه حتما مثل تمام دوران زندگی تان، کمک بسیار بزرگی برای فرزندان خود بوده اید.
نگاه مثبت داشته باشید.
وقتی با یک نقطه نظر مثبت و با تقویت هیجانات مثبت به موضوعات نگاه شود حل مسئله و تحمل مشکلات آسان تر می شود. برای حفظ سلامتی به خوبی های دنیا فکر کنید و با فعالیت ها و افرادی که شما را خوشحال می کنند، وقت بگذرانید.
روابط اجتماعی را حفظ کنید.
حمایتی که از روابط اجتماعی با دوستان، خانواده و همکاران ایجاد می شود به حفظ سلامت روانی کمک می کند. مطالعات نشان داده است در کسانی که با اعضای خانواده، خویشاوندان و همچنین گروه های اجتماعی ارتباط خوبی دارند، علائم آلزایمر دیرتر از کسانی که گوشه گیر و کم ارتباط هستند تظاهر می کند. بنابر این توصیه می شود که در سالمندان این ارتباط را حفظ کنند و فعالیت های داوطلبانه اجتماعی و شرکت در گروه های مختلف به این موضوع کمک کننده است.
مغزتان را ورزش دهید.
زمانی که فکر می کنید عقل و خرد کافی در خود اندوخته اید،ذهن شما بنای ناسازگاری می گذارد و به تعبیری شما را به بازی می گیرد. مثلاً یادتان نمی آید ماشین تان را کجا پارک کرده اید و .... البته کمی از فراموشی ها در سالمندی طبیعی است. فراموش نکنید شما دارای تجارب و اندوخته های فراوان ذهنی هستید، بخاطر داشته باشید که مغز شما مانند یک عضله است برای اینکه آن را قوی نگه دارید باید از آن استفاده کنید. راه سالم نگه داشتن ذهن، مطالعه دایمی است لذا در کنسرت ها، سخنرانی ها، نمایش های تئاتر و سینما شرکت کنید.
زنان شاغل در قیاس با مردان به دلیل مسوولیت های خانه داری در کنار شغل، هنگام بازنشستگی واکنش مساعد تری نسبت به مردان دارند. مردان در دوران بازنشستگی، بهای روانشناختی بیشتری می پردازند که ممکن است این دوران گذرا را به تجربه ای پر تنش و نا امید کننده تبدیل کند و موجب پرخاشگری، افسردگی، کسالت، بیخوابی و بی حوصلگی همراه با عدم تمرکز و توجه در آنان شود.
