نکات مهم در مورد اوقات فراغت جوانان امروزی در جامعه ایرانی

برنامه ریزی برای اوقات فراغت جوانان

اوقات فراغت جوانان مسئله پر اهمیتی است که می توان آن را منشاء شناخت و به رسمیت شناخته شدن دوران جوانی و هویت دانست. استفاده صحیح از اوقات فراغت بر زندگی فرد و هم بر جامعه تأثیر مثبت خواهد داشت و استفاده نادرست از آن باعث بروز مشکلات و خسارات جبران ناپذیری می شود.

در مورد جوانان و نوجوانان استفاده از اوقات فراغت اهمیت زیادی دارد زیرا جوانان قشر آینده سازکشورند و سرنوشت آنها با سرنوشت جامعه گره خورده است. اوقات فراغت در جامعه امروز به دلیل کم شدن ساعات رسمی کار افزایش یافته است و هر فردی، چند ساعت زمان دارد تا از آن طبق نظر و امکانات خود استفاده کند و برای آن برنامه ریزی کند.

توجه داشته باشید که در جوامع صنعتی اوقات فراغت با «ساعات خالی» در جوامع سنتی متفاوت است. گذران صحیح اوقات فراغت سبب افزایش بازدهی کار می شود و مانند هر رشته صنعتی دیگری «صنایع تفریحاتی» برای متنوع تر کردن اوقات فراغت به وجود آمده است.در همین راستا در این بخش از پلاس وی به بررسی عوامل انسانی غیر درونی آسیب های اجتماعی می پردازیم .

اوقات فراغت جوانان در جامعه امروزی

نکات مهم در مورد اوقات فراغت جوانان

موضوعی مهم و تاثیرگذار

نحوه گذران اوقات فراغت دغدغه ای همیشگی در بین جوانان و نوجوانان به دلیل ورود ناگهانی آنان به اجتماع و در نتیجه افزایش احتمال بروز رفتارهای نامتعادل به حساب می آید.نیمی از جمعیت کشورمان جوان هستند که می توان برای سازندگی کشور با برنامه ریزی صحیح از انرژی های فراوان و متراکم آنها استفاده کرد . بی توجهی به انرژی جوانان می تواند انحرافات و آسیب های اجتماعی را در پی داشته باشد.

غنی سازی اوقات فراغت را نباید به برنامه های محدودی خلاصه کرد و بسیار پر اهمیت است. پرکردن بهینه اوقات فراغت باید در دستور کار مجموعه های فرهنگی مانند مدارس و... باشد .ویژگی بارز اوقات فراغت آزادی انتخاب و نوع فعالیت است؛ اما والدین برای پر کردن اوقات فراغت فرزندشان پس از پایان پایه تحصیلی ، بدون توجه به علایق آنها را در کلاس های درسی، هنری، ورزشی، اردو و غیره ثبت نام می کنند که این خود باعث عدم استقبال نوجوانان و جوانان می شود.اگر فراغت زیرسلطه و عقیده افراد دیگری غیر از خود جوانان باشد، دیگر فراغت حساب نمی شود.

جوان در اوقات فراغت باید خود دست به انتخاب هایی برای پر نمودن آن بزند ، در غیر اینصورت در طول تابستان به علت نبود برنامه برای غنی سازی اوقات بیکاری، آمار بزه و رفتارهای ناهنجار اجتماعی در بین قشر جوان افزایش می یابد .

همنشینی با دوستان ناباب به بروز ناهنجاری کمک و باعث می شود که جوانان قید ادامه تحصیل را بزنند و به دنبال کسب درآمدهای کاذب و نامشروع برای خود باشد بنابراین اوقات فراغتی که می توانست موجب پیشرفت و ترقی او باشد، موجب تباهی و سقوط او می شود.

اهمیت برنامه ریزی اوقات فراغت برای نوجوانان و جوانان

عوامل محیطی آسیب های اجتماعی جوانان

دو دسته در ایجاد آسیب های اجتماعی تاثیر گذار هستند که دسته اول :افزایش جمعیت، عدم ثبات و پایداری اجتماعی، بیکاری، تورم و فقر و دسته دوم :خانواده، محیط مدرسه و گروه همسالان است.

علل خانوادگی

نخستین نهاد اجتماعی برای برطرف کردن نیازهای ریشه ای و حیاتی انسان خانواده است زیرا همه افراد پس از تولد تحت تأثیر افکار، عقاید و رفتار اعضای خانواده خود قرار دارندپس خانواده اولین نهادی است که بر روند رفتار تاثیر گذار است. نواقص و کمبودهای خانوادگی بر فرد تاثیر منفی دارد و او را در معرض نامتعادل شدن قرار می دهد.

آموزش و پرورش

عواملی که در سازگار شدن و جامعه پذیری نوجوانان و جوانان موثر است ،کیفیت آموزش و موفقیت یا عدم موفقیت در تحصیل و دوره های آموزشی می باشد. دانش آموزمنظم در مدرسه و موفق در مراحل آموزشی ، آسیب پذیری کمتری خواهد داشت.

تاثیر آموزش و پرروش در آسیب های اجتماعی جوانان

همسالان

یکی دیگر از عواملی که موجب آسیب های اجتماعی می شوند معاشرت با دوستان ناباب است . گرایش به دوستان ناباب که نتیجه آن می تواند روی آوردن به کارهای خلاف باشد به این علت است که برخی خانواده ها از فرزندان خود غافل شده و زمینه را برای گرایش به دوست ناباب فراهم می کنند . آسیب پذیری نوجوانان بد سرپرست، بی سرپرست و در برخی موارد تک سرپرست بیشتر از سایر نوجوانهاست.

تغییر پایگاه عاطفی از خانواده به سوی همسالان سبب می شود که این افراد برای پذیرش توسط دوستانشان تن به خواسته های آنها بدهند.فشار همسالان و داشتن دوستان ناباب سبب می شود که افراد به بزهکاری روی آورند و در این مورد افراد حرف شنوی بیشتری از دوستان خود دارند تا والدینشان.

بحران هویت جوانان

نهاد خانواده در گذشته کارکرد موثرتری نسبت به امروز داشت . امروزه متاسفانه زبان گفت وگو و تفاهم بین نوجوانان و والدین ضعیف شده و بین آنها پل ارتباطی به دلیل تفاوت های جدی بین دو نسل قدیم و جدید وجود ندارد.ریشه بحران هویت اجتماعی در جوانان را باید در دوران نوجوانی که دوران هویت یابی افراد است، جست وجو کرد.

زمانی که در دوره بلوغ نوجوانان تغییرات جسمی می کنند، در جست وجوی هویت خود نیز هستند؛ در این زمان باید خانواده و آموزش و پرورش نقش خود را به درستی ایفا کرده و برای هویت بخشی به نوجوان و جوان بستر مناسبی را آماده کنند تا آنها دچار بحران هویت نشوند.

پیشگیری از بحران هویت جوانان

نابرابری های اجتماعی

یکی از عللی که باعث ایجاد سرخوردگی و ناکامی در جوانان و نوجوانان شده است و به خشم آنها منجر می شود این است که فرصت های تحصیلی، اشتغال، ازدواج، امکانات رفاهی و تفریحی و. . . به دلیل محدودیت در منابع، ناتوانی در اجرای یک مدیریت فراگیر، نبود توزیع عادلانه و کارآمد به صورت مساوی در اختیار همه جوانان قرار نگرفته و در جامعه نیازهای برخی از جوانان بی پاسخ مانده است.

این جوانان که در اجتماع با این سرخوردگی ها روبرو هستند، برای تخلیه خشم و انرژی های مخرب ناشی از شکست و ناکامی جایی ندارند. جوانی که نتواند خشم خود را تخلیه کند، مجبوراست آن را به درون خود بریزد.

فرهنگ

یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر شخصیت فرد فرهنگ است زیرا فرد پس از کودکی در مسیر جریانات فرهنگی قرار می گیرد و نفوذ فرهنگ جامعه موجب ایجاد تغییر در شخصیت و ایجاد رفتارهای بهنجار و نابهنجار می شود.نوجوان باید با آداب و سنت های مذهبی و اخلاقی آشنا شود و آنها را بپذیرد.

از عواملی که سبب پریشانی و اضطراب فرد شده و در او ایجاد عقده های روانی و تضادهای درونی می کند و فرد را از مسیر طبیعی کنش و واکنش خارج می کند ، شرایط پرتنش و نامناسب و احساس محرومیت های گوناگون است .

از عواملی که روحیه افراد را کاهش می دهد و روند اجتماعی شدن آنها را مختل می کند ، تغییرات و تحولات فرهنگی، اجتماعی و پیشرفت فناوری است . اگر یک الگوی انحرافی در سطح جامعه انتشار یابد و فرهنگ جامعه شود، می تواند در وجود افراد جوان، درونی شده و به شکل هنجار درآید.

اعتقادات مذهبی و فرهنگ اخلاق مدار در جامعه در سلامت رفتارهای انسان و روابط افراد نقش زیادی دارند و مانع کج روی می شود و وجود فرهنگ مبتذل و غیراخلاقی، عامل مهمی در گمراهی فرد می باشد.

عوامل تاثیر گذار بر شخصیت و رفتار جوانان

رسانه ها

سومین نهاد موثر بر رشد شخصیتی افراد رسانه های گروهی هستند که نقش عمده ای در رساندن آگاهی به نوجوانان دارد .وسایل ارتباط جمعی پیشرفت و توسعه زیادی داشته است ، که با وجود مزایای بسیار، معایبی نیزدارد .

رسانه ها با نشان دادن صحنه های قبیح و نامتعارف و تصاویر خشونت آمیز و به تصویر کشیدن ترفندهای مجرمانه در فیلم ها در بازی های رایانه ای مهیج و محرک و مطبوعات، شبکه های تلویزیون و اینترنت بر استفاده کنندگان، خصوصا قشر کم سن و سال و جوان تأثیر منفی گذاشته و گرایش آنها به ارتکاب اعمال ناهنجار را افزایش می دهد.

تلویزیون برای اطلاع رسانی و فرهنگ سازی قادر است شرایطی را برای مخاطبان فراهم کند تا نیازهایشان را دوباره ببینند و درگیر کاری شوند که از آن همواره فرار می کرده اند. تلویزیون می تواند نگاه جوانان و نوجوانان را به فراغت عوض کند .

اوقات فراغت جوانان و آسیب های اجتماعی

در صورتی که نوجوانان بعد از تعطیلی کلاس های درسی و فارغ شدن از امتحانات اوقات فراغت بدون برنامه داشته باشند ، موقعیت آسیب زایی برای آنان فراهم می شود .برخی از جوانان و نوجوانان پس از تمام شدن هر پایه تحصیلشان از فضای آموزشی رها می شوند و با فضای برنامه های مفید غیردرسی بیگانه اند.

ایام فراغت از تحصیل جوانان و نوجوانان باید غنی سازی صورت گیرد تا از وقوع آسیب های اجتماعی جلوگیری شود. به همین جهت باید تفریحات سالم و امکانات لازم برای گذراندن و غنی سازی اوقات فراغت برای نوجوانان و جوانان صورت گیرد .

برای تخلیه هیجان و وقت گذرانی گرایش به ارتباطات مجازی بسیار نامناسب است . دنیای واقعی جایی برای تخلیه این هیجانات ندارد.اگر افراد وقت خود را برای روابط مجازی صرف کنند، در محیط کار و خانواده از تعامل آنان با دیگران کاسته می شود. روابط مجازی موجب انحرافات افراد را در برابرآسیب پذیری فردافزایش می دهد. اگر ارتباط تعاملی مستقیم باشد، آسیب های اجتماعی کمتر می شود.

پرکردن اوقات فراغت جوانان با فضاهای مجازی

کاربرد اوقات فراغت جوانان

اوقات فراغت موضوعی چندبعدی است که با مسائل اقتصادی و فرهنگی در ارتباط مستقیم می باشد. رفع خستگی ، تفریح و سرگرمی و ایجاد امکان برای بالابردن سطح معلومات، مشارکت آزاد اجتماعی و پرورش استعدادها ٣ نقش عمده را برای اوقات فراغت دارند.

از کاربردهای اوقات فراغت تجدید قوا، گریز از ملال انگیز بودن زندگی روزمره، فرار از کارهای تکراری تحمیلی، ترمیم مشکلات عصبی ناشی از زندگی ماشینی، به دست آوردن نشاط و سرزندگی، ارضای صحیح و مناسب تمایلات پرخاشجویانه افراد و تقویت عواطف است .

نهادهای اجتماعی و اوقات فراغت جوانان

خانواده نقش بسیار مهمی در گذران اوقات فراغت دارد زیرا هر فرد ساعات زیادی را در خانه را صرف استراحت، غذا خوردن، رفع خستگی، گفت وگو با دیگر اعضای خانواده، مطالعه، بازی و ... می کند.خانواده با دیگر واحدها و نهادها در تماس است و از آنها تاثیر می پذیرد و به آنها تأثیر نیز می گذارد.

مثلا شرایط شغلی افراد خانواده بر نحوه گذراندن اوقات فراغت اثر گذار است و اگر افراد خانواده پس از گذراندن یک روز کاری سخت و فشرده به خانه بیایند ، نمی توانند فراد خلاق، فعال و پر از احساس در خانه باشند.

گذراندن اوقات فراغت جوانان با خانواده

نقش نهادهای اجتماعی در پرکردن اوقات فراغت جوانان

مدرسه:

پرورش مهارت های شاگردان برای گذران اوقات فراغت از نقش های مهمی است که برای نهادهای آموزشی و پرورشی در جوامع پیشرفته در نظر گرفته شده است.دانشگاه ها نیز می توانند افراد را به آموزش مهارت های هنری، تفریحی و علمی تشویق کنند.

در مرحله فراغت از تحصیل توجه به تناسب این مهارت ها با شرایط و امکانات افراد ضروری است.دانشگاه ها می توانند از طریق انجمن های دانشجویی فعالیت های فوق برنامه را وسیع تر اجرا نمایند.

مراکز مذهبی:

اعتقادات مذهبی افراد و قداست امور دینی و وابستگی عاطفی افراد به این امور، در ارتباط با نحوه گذراندن اوقات فراغت نقش مهمی را دارد. این مراکز می توانند ازطریق نفوذ معنوی خود بر فکر و ذهن جوانان، آنان را یاری کنند تا بتوانند اوقات فراغت را صحیح و مناسب بگذرانند.

دولت:

دولت ها با توجه به اختیارات و امکانات وسیع در اختیار دارند در برنامه ریزی برای بهبود گذران اوقات فراغت و غنی تر کردن نحوه گذران اوقات فراغت نقش ویژه ای دارند.

برنامه ریزی نهادهای اجتماعی برای اوقات فراغت جوانان

جمع بندی و چاره اندیشی برای اوقات فراغت جوانان

آسیب های اجتماعی در جامعه با افزایش اوقات فراغت برنامه ریزی نشده و تعطیلات غیر هدفمند، افزایش می یابد بنابراین برنامه ریزی برای افزایش بهره وری اوقات فراغت بسیار پر اهمیت است.

جوانان از پدران و مادران خود در مورد چگونگی گذران اوقات فراغت، خواست ها ی متفاوت دارند. برخی از والدین این خواسته ها را درک نمی کنند که این عدم درک ناشی از تفاوت های سنی و مقتضیات آن است.

جوانان به غیر از داشتن نیازهای زیستی اولیه، ثانویه ای مانند احتیاج به محبت، نیاز به معناجویی برای زندگی، نیاز به تعلق خاطر به گروه جمع متجانس با خود، نیاز به امنیت، نیاز به احساس ارزشمندی و موفقیت، نیاز به نوآوری، نیاز به همدلی و همدردی، نیاز به احساس کمال و تعالی و پیشرفت، نیاز به پذیرفته شدن توسط گروه هم سن و سال و نیاز به شناخت ارزش های اخلاقی دارند که آنها را در شرایط روانی، رفتاری، فکری، تصوری و عاطفی خاصی قرار می دهد.

گاهی ممکن است جوانان تحت فشار کشش های درونی قرار گیرند نتواند خود را کنترل کنند و به سوی رفتارهای ناهنجار و آسیب های اجتماعی کشیده شوند.بنابراین لازم است تقویت بازدارندگی درونی با برنامه هایی مانند تقویت تصویرسازی مثبت از خویش، بیدارکردن وجدان های آگاه و نشان دادن راه های صحیح برای رسیدن به هدف انجام شود.برای ارتقای اجتماعی جوانان توجه به عوامل ساختاری بیرونی ، پیوستگی جوانان با مدرسه، خانواده و جامعه لازم است.