وبسرورها در فعالیت وب‌سایت‌ها و نمایش آن‌ها به بازدیدکنندگان نقش مهمی ایفا می‌کنند. وبسرورها برای دسترسی بازدیدکنندگان به محتوای وب‌سایت و تعیین سرعت بارگذاری وب‌سایت‌ها اهمیت ضروری هستند. در این مقاله، قصد داریم درباره‌ی وبسرور و کاربرد و انواع آن صحبت کنیم.
وبسرور چیست و چگونه کار می‌کند؟
محتوای وب‌سایت با کمک وبسرور ذخیره و تحویل داده می‌شود. همه‌ی تصویرها، متن‌ها، ویدئوها و داده‌هایی که در وب‌سایت‌های مختلف به آن‌ها دسترسی دارید، با کمک وبسرور ارائه می‌شوند. هر زمان که کاربر روی لینکی کلیک یا برای دانلود فایلی اقدام کند، وبسرور داده‌ها را از وب‌سایت فراخوانی می‌کند. برای درک بهتر این موضوع، اجازه دهید نگاهی به تعریف وبسرور بیندازیم.
تعریف وبسرور
وبسرور شامل سخت‌افزار و نرم‌افزاری است که با استفاده از پروتکل انتقال ابرمتن (HTTP) و پروتکل‌های دیگر، به درخواست‌های شبکه‌ی جهانی وب پاسخ می‌دهد. این درخواست‌ها را کاربران ارائه می‌دهند.
اصلی‌ترین وظیفه‌ی وبسرور نمایش محتوای وب‌سایت به کاربرانی است که برای مشاهده‌ی آن درخواست داده‌اند. این فرایند شامل ذخیره‌سازی و پردازش و تحویل داده است. تبادل داده‌ها بین دستگاه‌ها ازطریق سخت‌افزار وبسرور آسان می‌شود. بخش نرم‌افزاری این فناوری نیز دسترسی کاربران به فایل‌های میزبانی‌شده را کنترل می‌کند. همه‌ی سیستم‌هایی که میزبان وب‌سایت‌ها هستند، باید از نرم‌افزار وبسرور استفاده کنند.
کاربرد وبسرور چیست؟
برای درک بهتر وب سرور، باید از عملکردهای مختلف آن اطلاع داشته باشیم. به‌طور‌کلی، کاربردهای وبسرور ازاین‌قرارند:
- ذخیره‌سازی و پیکربندی همه‌ی داده‌های وب‌سایت: این کار برای محافظت از داده‌ها دربرابر کاربران غیرمجاز انجام می‌شود.
- فعال‌کردن دسترسی به وب‌سایت‌های میزبانی‌شده: این مورد شامل دردسترس‌بودن خدمات سرور پایگاه داده‌ی پشتیبان و... است.
- هنگامی‌که مشتریان بالقوه در سرتاسر جهان تلاش می‌کنند به وب‌سایت شما دسترسی پیدا کنند، وبسرور مطابق درخواست‌ها به آنان خدمات ارائه می‌دهد. چنین بازدیدکنندگانی به‌عنوان کاربران نهایی و درخواست‌های آن‌ها به‌عنوان درخواست‌های کاربر نهایی شناخته می‌شوند.
- وبسرور در کنترل پهنای باند نیز مؤثر است و سعی می‌کند ترافیک اضافهی شبکه را کاهش دهد. بدین‌ترتیب، ترافیک کلی شبکه ازطریق وبسرورها تنظیم می‌شود. این ویژگی به جلوگیری از ایجاد خرابی‌ها کمک می‌کند؛ مشکلاتی که معمولاً به‌دلیل ترافیک اضافهی وب ایجاد می‌شوند.
- وبسرور امکان ساخت صفحات وب پویا با زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب مثل PHP و Perl و Python را فراهم می‌کند.
وبسرورها خود عضوی از بسته‌ی اینترنت و اینترانت بزرگ‌تر هستند که می‌توانند این کاربردها را داشته باشند:
- ارسال و دریافت ایمیل
- دانلود درخواست‌ها برای فایل‌های پروتکل انتقال فایل (FTP)
- ساخت و انتشار صفحات وب
برنامه‌نویسی سمت سرور نیز در بسیاری از سرورهای وب پشتیبانی می‌شود. درواقع، وبسرورها از اسکریپت‌هایی استفاده می‌کنند که می‌تواند به شخصی‌سازی پاسخ درخواست‌های کاربران کمک کند. ماشین سرور برای اجرای برنامه‌نویسی سمت سرور استفاده می‌شود. این فریند از زبان‌های برنامه‌نویسی مختلفی مثل PHP و ASP بهره می‌برد. علاوه‌براین، امکان ساخت اسناد HTML به‌صورت پویا ازطریق زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور مثل PHP وجود دارد.
وبسرور چگونه کار می‌کند؟
ابتدا کاربران ازطریق مرورگر وب درخواست HTTP را برای مشاهده‌ی وب‌سایت یا دسترسی به داده‌های آنلاین میزبانی‌شده روی سرور ارسال می‌کنند. سرور این درخواست را دریافت و فایل را پیدا می‌کند و سپس با استفاده از HTTP، آن را روی مرورگر می‌فرستد. در‌ادامه، نگاهی کلی به این فرایند خواهیم انداخت:
- کاربر URL مدنظر خود را در نوار آدرس مرورگر خود وارد می‌کند.
- مرورگر آدرس IP نام دامنه را شناسایی می‌کند و این کار مرورگر وب را به سرور وب انتقال می‌دهد.
- مرورگر با استفاده از HTTP، فایل مدنظر را از سرور وب درخواست می‌کند.
- وبسرور فایل درخواستی را ازطریق HTTP ارسال می‌کند. درصورتی‌که فایل وجود نداشته باشد، پیام خطای مناسب آن ارسال خواهد شد.
- مرورگر صفحه‌ی وب را نمایش می‌دهد.
شایان ذکر است وبسرور می‌تواند چندین دامنه را هم‌زمان میزبانی کند.
وبسرور دربرابر اپلیکیشن سرور
برای درک بهتر تفاوت بین وبسرور و اپلیکیشن سرور، جدول زیر را مرور کنید:
انواع وبسرور
انواع مختلفی از وبسرورها وجود دارند که هرکدام برای اهداف خاصی طراحی شده‌اند. در‌ادامه، به برخی از وب‌سرورهای مهم و پرکاربرد اشاره می‌کنیم.
Apache
پروژه‌ی وب سرور Apache در سال ۱۹۹۶ راه‌اندازی شد و درحال‌حاضر، بنیاد آپاچی وظیفه‌ی نگه‌داری آن را برعهده دارد. Apache یکی از وب‌سرورهای محبوب جهان است که به‌‌رایگان ارائه می‌شوند. این پروژه یکی از نمونه‌های برتر وبسرور است که با سیستم‌عامل‌هایی مثل لینوکس و ویندوز و مک سازگاری دارد.
IIS
وبسرور IIS به شرکت مایکروسافت تعلق دارد. این پروژه با سیستم‌عامل ویندوز سرور ارائه می‌شود و آن را ازطریق رابط کاربری گرافیکی می‌توان پیکربندی کرد.
NGINX
NGINX کار خود را از سال ۲۰۰۲ آغاز کرد. وظیفه‌ی توسعه‌ی این پروژه نیز برعهده‌ی Igor Sysoev است. امروزه، از این بستر به‌عنوان سرور پروکسی نیز استفاده می‌کنند و مثل Apache می‌توان از آن به‌عنوان سرور وب نیز بهره گرفت. این وبسرور به‌نحوی طراحی شده است تا بتواند بدون مشکل به صدها اتصال هم‌زمان پاسخ دهد.
Apache Tomcat
Apache Tomcat نیز و‌ب‌سروری رایگان است که به‌طور‌خاص برای ارائه‌ی سرویس‌های مبتنی‌بر جاوا طراحی شده است. این پروژه به‌عنوان یکی از سرورهای محبوب جاوا شناخته می‌شود و می‌تواند با درگاه ۸۰۸۰ کار کند. از دیگر ویژگی‌های این وبسرور می‌توان به پشتیبانی از PHP ،Python ،Perl ،ASP.NET و... اشاره کرد.
LightTPD
LightTPD در سال ۲۰۰۳ آغاز به کار کرد. این وبسرور به حافظه و پردازنده و فضای ذخیره‌سازی بسیار کمی نیاز دارد. دوربین‌های تحت‌وب، روترهای اینترنتی و... از این پروژه به‌عنوان وبسرور اصلی خود استفاده می‌کنند.
LiteSpeed
LiteSpeed یکی دیگر از وب‌سرورهای محبوب است. درحال‌حاضر، این پروژه چهارمین وبسرور پرکاربرد جهان است و طبق آمارها، تا سال ۲۰۲۱ حدود ۱۰ درصد از کل وب‌سایت‌های جهان از آن بهره می‌برند. از مزیت‌های این وبسرور می‌توان به سرعت بسیار زیاد و استفاده‌ی اندک از منابع سخت‌افزاری اشاره کرد.
وبسرور استاتیک درمقابل وبسرور دینامیک
وبسرورها می‌توانند محتوای استاتیک و پویا (دینامیک) را ارائه دهند. محتوای استاتیک همان‌طور‌که از نامش برمی‌آید، ثابت است و متغیر نیست؛ اما محتوای پویا می‌تواند دائماً تغییر کند. وبسرور استاتیک از کامپیوتر به‌همراه نرم‌افزار HTTP استفاده می‌کند. هنگامی‌که سرور پرونده‌های میزبانی‌شده را به مرورگر ارسال می‌کند، هیچ تغییری در آن‌ها اعمال نخواهد شد.
درمقابل، وبسرور دینامیک یا پویا از کامپیوتر و نرم‌افزارهای دیگری مثل پایگاه‌های داده و سرور برنامه بهره می‌برد. سرور برنامه می‌تواند داده‌ها را قبل از ارسال به مرورگر به‌روزرسانی کند. همچنین، می‌تواند با پردازش درخواست پایگاه داده، محتوای مدنظر را تولید کند. این ویژگی باعث افزایش انعطاف‌پذیری سرور پویا خواهد شد؛ اما روند کاری آن را نیز پیچیده‌تر می‌کند.
