برنامهنویسی مهارتی است که با آن میتوانید با کامپیوترها ارتباط برقرار کنید و برنامههایی ایجاد کنید که مشکلات را حل کنند، وظایفی را به طور خودکار انجام دهند یا باعث سرگرمی کاربران شوند. برنامهنویسی نه تنها برای مهندسان نرمافزار مفید است، بلکه برای هر کسی که میخواهد با فناوری و استفاده بهینه از آن بیشتر آشنا شود نیز امری کاربردی است.
برنامهنویسی چیست؟
برنامهنویسی فرآیند طراحی و ایجاد مجموعهای از دستورالعملهاست که یک کامپیوتر میتواند برای انجام یک کار خاص از آنها پیروی کند. این دستورالعملها برنامه یا نرمافزار نامیده میشوند. یک برنامه میتواند هر چیزی باشد، از یک برنامه ماشینحساب ساده تا یک بازی ویدیویی پیچیده. برنامهها همچنین میتوانند روی دستگاههای مختلفی مانند تلفنهای هوشمند، لپتاپها، سرورها یا رباتها اجرا شوند.
برای ایجاد برنامهها باید از زبانهای برنامهنویسی استفاده کنید. زبان برنامهنویسی سیستمی از نمادها و قوانین است که به شما امکان میدهد کدی (دستوری) را بنویسید که کامپیوتر بتواند آن را بفهمد و اجرا کند.
کدنویسی چیست؟
کدنویسی یکی از جنبههای اصلی برنامهنویسی است اما همه چیز نه! برنامهنویسی شامل بخشهای دیگری از جمله تست و اشکالزدایی کد برای یافتن و رفع خطاها، حفظ و بروزرسانی آن برای بهبود در عملکرد و امنیت است. در واقع کدنویسی مانند نوشتن دستور آشپزی برای غذا و برنامهنویسی مانند پختن غذا با استفاده از دستور نوشتهشده است.
مزایای یادگیری برنامهنویسی
- درک بهتر تکنولوژی؛ از آن جایی که به ثمر رساندن یک پروژه دیجیتال نیازمند غوطهور شدن در دنیای تکنولوژی است، برنامهنویسی به شما کمک میکند تا از پیشرفتهای فعلی و آتی فناوریهای دیجیتال مطلع شوید.
- افزایش قدرت حل مسئله؛ با یادگیری کدنویسی، میتوانید مهارتهای حل مسئله خود را با استفاده از قدرت تفکر تحلیلی افزایش دهید. به عنوان مثال، اگر هنگام کدنویسی با خطایی مواجه شدید، میتوانید از دانش برنامهنویسی خود برای حل این مشکل استفاده کنید.
- کار کردن از هر جایی؛ بسیاری از مشاغل برنامهنویسی و توسعه نرمافزار، گزینههای مختلف دورکاری را ارائه میدهند. بنابراین اگر برنامهنویسی یاد بگیرید، میتوانید انعطافپذیری شغلی خود را افزایش دهید.
- افزایش پتانسیل در زمینه کسب درآمد؛ اگر یک زبان برنامهنویسی را انتخاب کنید که کارفرمایان و شرکتها ارزش زیادی برای آن قائل هستند، میتوانید پتانسیل درآمد خود را به میزان قابلتوجهی افزایش دهید. همانطور که به یادگیری و کسب تجربه ادامه میدهید، ممکن است کارفرمایان برای تطبیق با مهارتهای رو به رشد شما، پیشنهاد ترفیع یا افزایش دستمزد نیز ارائه دهند.
حالا که با مفهوم برنامهنویسی و مزایای آن آشنا شدید، میتوانید برای یادگیری زبان برنامهنویسی مورد نظر خود اقدام کنید و برای آشنایی بیشتر بهتر است سری به مقاله بهترین زبانهای برنامهنویسی برای یادگیری نیز بزنید. از این گذشته، برنامهنویسان همیشه جز افراد مطرح در هر جامعهای بودند و پیشرفتهای اساسی زندگی بشر نیز به دست همین افراد رقم خورده است. افرادی مانند ایلان ماسک و بیل گیتس که جز پولدارترین انسانهای روی زمین هستند، زندگی خود را در مرحله اول مدیون تلاش و هوش بالا و در مرحله دوم مدیون برنامهنویسی هستند.
در ادامه لیستی از پردرآمدترین زبانهای برنامهنویسی و میزان دریافتی از آنها در کشورهای مختلف آورده شده است که شاید با شناخت آنها، تصمیم جدیدی برای زندگی خود بگیرید.
پردرآمدترین زبانهای برنامهنویسی
چندین زبان برنامهنویسی وجود دارد که توسعهدهندگان، مهندسان و برنامهنویسان در کار خود از آنها استفاده میکنند. یادگیری زبان برنامهنویسی باید متناسب با سطح مهارت، تخصص و تجربه شما باشد زیرا یادگیری زبان مناسب میتواند تا حد زیادی روی زندگی شما تأثیر بگذارد. در اینجا ما به شما در شناخت ۷ زبان برنامهنویسی پردرآمد کمک میکنیم. توجه داشته باشید که لیست یادشده باتوجه به میزان محبوبیت یا درآمد ایجاد نشده است!
جاوا
جاوا زبانی شیءگرا، کلاسمحور، سطح بالا و بسیار محبوب برای مشاغل توسعه نرمافزار محسوب میشود، اگرچه نام آن شبیه زبان جاوا اسکریپت است اما در عمل وجه اشتراکهای کمی با آن دارد. شما میتوانید از جاوا برای ساخت برنامههای کاربردی وب (وب اپلیکیشن)، توسعه بکاند و ساخت APIهای عمومی و تخصصی استفاده کنید.
توازن عملکرد و پیچیدگی جاوا، آن را به گزینهای عالی برای برنامههای کاربردی تحت وب تبدیل میکند، بهخصوص اگر میخواهید کدی که نوشتهاید، برای دستکاری دادههای سنگین یا ریاضیات پیچیده انجام شود. همچنین بسیاری از توسعهدهندگان از زبان جاوا در جهت ایجاد برنامههای مختلف برای دستگاههای تلفن همراه بهره میگیرند.
کدهای جاوا بر روی ماشین مجازی جاوا (JVM) اجرا میشوند که به شما اجازه میدهد از کد خود در پلتفرمهای مختلف استفاده کنید. به همین دلیل ضربالمثل معروفی بین برنامهنویسان جاوا وجود دارد که میگوید «یک بار بنویس، همه جا استفاده کن.» اگرچه جاوا اولین زبانی بود که بر روی JVM کار کرد، اما اکنون بسیاری از زبانهای دیگر مانند Scala یا Kotlin نیز از این روش برای اجرای کدهای خود استفاده میکنند.
سیشارپ (#C)
سیشارپ زبان برنامهنویسی سطح بالا، شیءگرا، نوآورانه، منبعباز (Open-Source) و چند پلتفرمی است که به طور گسترده برای ساخت انواع برنامههای کاربردی استفاده میشود. سیشاپ از محبوبترین زبانها در گیتهاب و یکی از پرطرفدارترینها در نظرسنجی برگذار شده میان توسعهدهندگان Stack Overflow است.
- یادگیری و استفاده از سیشارپ آسان است؛ اگر تجربه کار با جاوا اسکریپت، جاوا یا سی پلاس پلاس را دارید، سی شارپ نیز برایتان زبان آشنایی به نظر خواهد رسید. این زبان دارای مجموعهای غنی از کتابخانهها و ابزارهایی است که به شما کمک میکند کد خود را سریعتر و راحتتر بنویسید.
- سی شارپ در حال تکامل و بهبود است؛ زبان سیشارپ به طور مداوم با ویژگیها و پیشرفتهای جدید بروز میشود که آن را قدرتمندتر و گویاتر از قبل میکند.
- سیشارپ زبانی منبعباز و چند پلتفرمی؛ #C توسط مایکروسافت و انجمن NET. در گیتهاب توسعه و نگهداری میشود. شما نیز میتوانید در توسعه آن سهیم باشید و به صورت رایگان از آن استفاده کنید. همچنین میتوانید کدهای آن را بر روی هر پلتفرمی مانند ویندوز، لینوکس، macOS، iOS، اندروید و غیره اجرا کنید.
- سیشارپ همهکاره و مقیاسپذیر است؛ سیشارپ را می توان برای ساخت هر نوع برنامهای، از برنامههای موبایل گرفته تا برنامههای وب، برنامههای دسکتاپ و بازیها و میکروسرویسها استفاده کرد. همچنین این زبان از تعامل خوبی با زبانها و فناوریهای دیگر مانند HTML، CSS، JavaScript، SQL، XML، JSON برخوردار است.
جاوا اسکریپت
جاوا اسکریپت توسط برندان ایچ در سال ۱۹۹۵ به عنوان زبانی برای مرورگر Netscape Navigator ایجاد شد. از آن زمان، جاوا اسکریپت به زبانی قدرتمند و همهکاره تبدیل شده است که از چندین مدل برنامهنویسی مانند شیءگرا، عملکردی و رویدادمحور پشتیبانی میکند.
جاوا اسکریپت زبانی تفسیری است، به این معنی که قبل از اجرا نیازی به کامپایل ندارد، یعنی کد جاوا اسکریپت به سرعت توسط موتور جاوا اسکریپت (برنامهای که میتواند کد جاوا اسکریپت را اجرا کند) ترجمه میشود. موتورهای جاوا اسکریپتی مختلفی مانند V8 (استفاده شده در کروم و Node.js)، SpiderMonkey (استفاده شده در فایرفاکس) و چاکرا (استفاده شده توسط Edge) وجود دارد.
یکی دیگر از ویژگیهای جاوا اسکریپت پویا بودن آن است، به این معنی که میتواند رفتار خود را در زمان اجرا تغییر دهد. به عنوان مثال، جاوا اسکریپت به طور پیشفرض اجازه ایجاد و اصلاح اشیا، توابع و متغیرها را میدهد آن هم بدون اعلام نوع یا ساختار آنها. این ویژگی به جاوا اسکریپت انعطافپذیری و قدرت بیانی زیادی میدهد اما برای جلوگیری از بروز خطاها و باگها، هنوز هم به برنامهنویسی دقیقی نیاز دارد.
زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت در دو سمت کلاینت (Client) و سرور (Server) یعنی فرانتاند و بکاند کاربرد دارد اما اکثر توسعهدهندگان از آن به عنوان زبانی قدرتمند برای برنامهنویسی فرانتاند استفاده میکنند. تعامل این زبان با عناصر اسکریپتی مانند HTML و CSS بسیار قوی بوده و با استفاده از آنها میتوان صفحاتی غنی و کاربردی در بستر اینترنت ایجاد کرد.
پایتون
یادگیری زبان پایتون به دلیل نزدیکی آن با زبان محاوره، بسیار آسانتر از هر زبان دیگری است اما این آسانی به معنی کم بودن قابلیتهای این زبان نیست. شما با پایتون تقریبا میتوانید هر ایدهای را پیادهسازی کنید؛ از ساخت وبسایت و انواع بازی گرفته تا ایجاد هوش مصنوعیهای پیشرفته. همچنین شرکتهای بزرگی مانند فیسبوک و گوگل یا شرکتهای داخلی مانند کافهبازار از زبان پایتون برای نوشتن بخشی از الگوریتمهای اصلی خود استفاده کردهاند.
دلیل محبوبیت بالای پایتون رایگان و منبع باز بودن و دارا بودن کتابخانههای بسیار زیاد است. تقریبا برای هرچیزی در پایتون یک کتابخانه وجود دارد که با فراخوانی آن میتوانید از دستورات از پیش تعریف شده آن استفاده کنید. یکی دیگر از ویژگیهای بارز پایتون شیءگرا بودن آن است که با نوشتنهای کدهای شیءگرایی میتوانید به راحتی برنامه خود را به اینترنت اشیا متصل کنید.
موضوع دیگر، بازار کار پررونق این زبان همهجانبه است. با یک جستجوی ساده در اینترنت، پیشنهادهای مختلف کاری را دریافت میکنید که لازمه همهی آنها، دانستن زبان پایتون است. شغلهایی مانند مهندس علم داده، توسعهدهنده بکاند، توسعهدهنده هوش مصنوعی یا پروژههایی مانند ساخت اپلیکیشن موبایل، ساخت چتبات یا فعالیت به عنوان برنامهنویس در دنیای ارزهای دیجیتال، همه و همه تنها بخشهایی از دنیای بزرگ زبان پایتون هستند.
سی پلاس پلاس (++C)
++C نیز زبانی سطح بالاست که به طور گسترده در توسعه نرمافزارهای کاربردی، سیستمعاملها و سایر برنامههای کامپیوتری استفاده میشود. این زبان پس از معرفی در سال ۱۹۸۳ میلادی، به یکی از محبوبترین زبانهای برنامهنویسی در جهان تبدیل شد. پشتیبانی ++C از برنامهنویسی شیگرا (OOP)، به برنامهنویسان اجازه میدهد تا با استفاده از کلاسها (بخشی از برنامهنویسی شیگرا) کدهایی با قابلیت استفاده مجدد بسازند.
از دیگر ویژگیهای مهم ++C پشتیبانی آن از برنامهنویسی سطح پایین است که به توسعهدهندگان این امکان را میدهد تا به طور مستقیم به منابع سختافزاری دسترسی داشته باشند و آنها را دستکاری کنند. این فرایند در توسعه برنامههایی که به عملکرد بالا و پردازش قوی احتیاج دارند، بازدهی فوقالعادهای دارد مانند بازیهای ویدیویی یا شبیهسازیهای علمی.
++C علیرغم مزایای فراوانی که دارد، میتواند یک زبان چالشبرانگیز برای یادگیری باشد، به ویژه برای افرادی که قصد دارند برنامهنویسی را با این زبان شروع کنند! زیرا به درک کاملی از مفاهیم برنامهنویسی مانند متغیرها، حلقهها و توابع و داشتن دانش کافی در موضوعات پیشرفتهتر مانند اشارهگرها و مدیریت حافظه نیاز دارد اما در مقابل، منابع فراوانی نیز برای شروع یادگیری این زبان در سراسر اینترنت در دسترس هست.
PHP
PHP زبان برنامهنویسی سمت سرور است که به طور گسترده برای توسعه وب استفاده میشود. این زبان در سال ۱۹۹۴ توسط Rasmus Lerdorf خلق شد و از آن زمان به یکی از محبوبترین زبانها برای ساخت وبسایتهای پویا و برنامههای وب تبدیل شده است.
PHP زبانی بسیار متنوع است. میتوان از آن برای طیف گستردهای از وظایف توسعه وب، از ساخت وبسایتهای ساده گرفته تا برنامههای کاربردی پیچیده استفاده کرد. این زبان میتواند با پایگاههای داده (دیتابیسها) تعامل داشته باشد، ورودیهای کاربر را مدیریت و در لحظه محتواهای پویایی تولید کند. همچنین میتوانید آن را روی هر سیستمعاملی مانند ویندوز، لینوکس و مک اجرا کنید.
شاید اسم سیستمهای مدیریت محتوا (CMS) مانند وردپرس را شنیده باشید که بیشترین استفاده را در ساخت سایتهای فروشگاهی دارند. علاوهبر وردپرس، بخشهای اصلی CMSهای دیگری مانند مجنتو یا ووکامرس نیز با زبان PHP نوشته شدهاند که نشاندهنده محبوبیت بالای این زبان برنامهنویسی است.
اس کیو ال (SQL)
زبان SQL که زبانی سالخورده در دنیای برنامهنویسی محسوب میشود، در سال ۱۹۷۰ توسط IBM توسعه یافت و هدف اصلی آن سر و کله زدن با پایگاههای داده (دیتابیسها) است. یادگیری این زبان به راحتی زبانهایی مانند پایتون یا جاوا اسکریپت نیست اما کاربرد آن به طبع از زبانهای دیگر بیشتر است.
ارتباط SQL با زبانهای دیگر، از ویژگیهای منحصربهفرد آن است. هنگامی که شما با این زبان دیتابیسی ایجاد میکنید، به راحتی میتوانید در کدهای خود که با زبانهای دیگر نوشته شدهاند، با زبان SQL ارتباط برقرار کرده و اطلاعات موجود در دیتابیس خود را مدیریت کنید. پل ارتباطی میان دو زبان، تنها کتابخانهایست که توسط برنامهنویسان توسعه داده شده است.
SQL زبانی قدرتمند است که به طور گسترده در مدیریت و دستکاری پایگاههای داده رابطهای استفاده میشود. در حالی که یادگیری آن می تواند چالش برانگیز باشد، مزایای تسلط بر این زبان بسیار زیاد است؛ از جمله توانایی بازیابی و ویرایش دادهها، اطمینان از یکپارچگی و امنیت دادهها و خودکارسازی وظایف. با منابع مناسب و تمایل به یادگیری، هر کسی میتواند SQL را فرا گرفته و از مزایای فراوان آن بهرهمند شود.
حوزههای پولساز برنامهنویسی
خوشبختانه یا متاسفانه با گذشت زمان، جهان اطراف ما روز به روز با تکنولوژی بیشتر خو گرفت و همین اتفاق باعث به وجود آمدن شغلهای زیادی با درامدهای عالی در دنیای فناوریهای دیجیتال شد. بیایید نگاهی به این شغلها بیاندازیم:
۱. توسعه وب
با افزایش تقاضا برای وبسایتها و برنامههای کاربردی وب، توسعه وب به حوزهای پرسود در برنامهنویسی تبدیل شده است. توسعهدهندگان میتوانند با استفاده از زبانهای HTML، CSS، جاوا اسکریپت و کتابخانههایی مانند React، Angular و Vue، وبسایتها، پلتفرمهای تجارت الکترونیک و سایر برنامههای کاربردی مبتنی بر وب ایجاد کنند.
۲. توسعه اپلیکیشن موبایل
با ظهور گوشیهای هوشمند و تبلتها، توسعه اپلیکیشن موبایل به یکی از حوزههای محبوب دنیای برنامهنویسی تبدیل شده است. توسعهدهندگان میتوانند با استفاده از زبانهایی مانند سوئیفت، جاوا و کاتلین، اپلیکیشنهای موبایلی برای سیستمعاملهای iOS و اندروید ایجاد کنند.
۳. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
با رواج بیشتر هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در صنایع مختلف، تقاضا برای توسعهدهندگانی که میتوانند سیستمهای هوشمند ایجاد کنند در حال افزایش است. برنامهنویسان میتوانند از زبانهایی مانند پایتون و جاوا برای ساخت مدلهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین استفاده کنند.
۴. توسعه بازیهای رایانهای
صنعت بازی یک صنعت چند میلیارد دلاری در حال رشد است. بازیسازان میتوانند از زبانهایی مانند سی، سی پلاس پلاس و جاوا برای ساخت بازی در پلتفرمهای مختلفی مانند رایانههای شخصی، کنسولها و دستگاههای تلفن همراه استفاده کنند.
۵. امنیت سایبری
با افزایش تهدید حملات سایبری، تقاضا برای متخصصان امنیت سایبری در حال افزایش است. توسعهدهندگان میتوانند با یادگیری زبانهایی مانند سی پلاس پلاس، پایتون و جاوا در امنیت سایبری تخصص پیدا کنند تا سیستمها و برنامههای کاربردی ایمنی ایجاد کنند.
۶. توسعه بلاکچین
فناوری بلاکچین در صنایع مختلفی از جمله مالی، مراقبتهای بهداشتی و مدیریت زنجیره تامین رواج بیشتری پیدا کرده است. زبانهایی مانند Solidity برای ایجاد برنامههای غیرمتمرکز (dApps) در پلتفرمهای بلاکچین مانند اتریوم کاربردهایی زیادی دارند.
۷. رایانش ابری
رایانش ابری با فراهم کردن دسترسی بر اساس تقاضا به منابع محاسباتی، شیوه فعالیت کسب و کارها را متحول کرده است. علاقهمندان میتوانند با یادگیری زبانهایی مانند پایتون، جاوا و روبی در محاسبات ابری تخصص پیدا کنند تا برنامههای کاربردی، مقیاسپذیر و قابل اعتمادی ایجاد کنند.
پرتقاضاترین زبانهای برنامهنویسی
- جاوا اسکریپت: جاوا اسکریپت محبوبترین زبان برنامهنویسی برای توسعه وب محسوب میشود که دارای جامعهای بزرگ، کتابخانهها و چارچوب های زیادی است.
- پایتون: پایتون یک زبان همهکاره است که در زمینههای مختلف از جمله هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، علم داده و توسعه وب استفاده میشود.
- جاوا: جاوا یک زبان پرکاربرد برای برنامههای کاربردی سازمانی، توسعه برنامه اندروید و بازی است.
- سی شارپ: سی شارپ زبانی است که برای توسعه برنامههای کاربردی ویندوز، بازیها و موتور بازیسازی Unity استفاده میشود.
- PHP: PHP یک زبان محبوب برای توسعه وب، به ویژه برای برنامهنویسی سمت سرور است.
- سوئیفت: سوئیفت زبان اصلی برای توسعه اپلیکیشنهای iOS است.
- سی پلاس پلاس: سی پلاس پلاس زبان قدرتمندی است که برای توسعه سیستمعاملها، بازیها و برنامههای کاربردی با کارایی بالا استفاده میشود.
- روبی: روبی یک زبان پویا برای توسعه وب، به ویژه با فریم وورک Ruby on Rails است.
- TypeScript: TypeScript ابر مجموعهای از جاوا اسکریپت است که تایپ استاتیک و سایر ویژگیها را برای بهبود کیفیت و قابلیت نگهداری در خود جای داده است.
- کاتلین: کاتلین زبانی مدرن است که برای توسعه اپلیکیشنهای اندروید و برنامهنویسی سمت سرور استفاده میشود.
بهترین زبانهای برنامهنویسی در ایران
امروزه که بازار فروشگاههای اینترنتی در ایران بسیار داغ است، زبانهایی بیشترین تقاضا را در ایران دارند که مربوط به حوزه برنامهنویسی وب و ساخت اپلیکیشن موبایل باشند. حوزههای هوش مصنوعی یا ساخت بازیهای ویدیویی نیز در مراحل بعدی قرار میگیرند اما آن طور که باید و شاید به آنها توجه نشده است. بنابراین اگر میخواهید هرچه زودتر در این رشته به بازدهی برسید، میتوانید با زبانهای جاوا اسکریپت، جاوا، پایتون یا PHP شروع کنید.
نتیجهگیری
علم برنامهنویسی، علمی چالشبرانگیز، نیازمند خلاقیت و تلاش بسیار است و صرفا دیدن چند ویدیو آموزشی شما را برنامهنویس نمیکند اما کمی علاقه و پافشاری در این مسیر، آیندهای متفاوت را برایتان رقم خواهد زد. در انتخاب زبان برنامهنویسی نیز باید دقت داشته باشید که در ادامه مسیر از سختیهای آن زبان خسته نشوید، پس بهتر است از زبانی آسان مانند پایتون یا جاوا اسکریپت برای شروع برنامهنویسی استفاده کنید. هنگامی که شما یک زبان را فرا میگیرید، یادگیری زبانهای دیگر بسیار آسانتر خواهد بود.