چرا لقب حضرت ابوالفضل العباس باب الحوائج است؟

چرا حضرت ابوالفضل را باب الحوائج می خوانند؟

حضرت ابوالفضل العباس(ع)دومین شخصیت بزرگ و تاثیر گذار در واقعه کربلا بود که اسطوره ی وفاداری و سرباز دلاور امام حسین(ع) در میدان جنگ نام گرفت. احترام زیاد حضرت ابوالفضل به امام حسین(ع) به طوری بود که رابطه آنها را مانند ارتباط پیامبر اکرم(ص) و حضرت امیرالمومنین توصیف می کنند. یکی از بهترین مصادیق آیه شریفه «والشمس وضحاها والقمر اذا تلاها»(سوره الشمس؛ آیه 1 و 2)، حضرت سید الشهدا و برادر بزرگوارشان قمر بنی هاشم (ع) می باشند. وجود مقدس امام حسین(ع)خورشید ولایت است و قمر بنی هاشم ماه تابانی است که به دنبال این خورشید می رود.

حضرت ابوالفضل(ع) در دوران زندگی امام حسن(ع) همواره در کنار برادر خود به مددکاری مردم و رفع حاجات آنها می پرداخت. چنانچه در بخش دین و مذهب نمناک بارها گفتیم این روال در دوران امامت امام حسین(ع) نیز ادامه یافت تا آنجا که هر گاه مردم به نزد این دو امام بزرگوار می آمدند، حضرت ابوالفضل مامور اجرای دستور امام می شد. 

جایگاه حضرت ابوالفضل (ع ) نزد امام حسین (ع) 

حضرت ابوالفضل العباس(ع) جایگاه ویژه ای در نزد امام حسین (ع) داشتند به طوری که در منابع مذهبی ذکر شده است که :

«همان گونه که پدرش حضرت علی(ع) جایگاه بلندی نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله داشت و هرگاه مشکلی روی می ‏داد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ابتدا آن را با علی علیه السلام در میان می گذاشت.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

«اَنَا مَدِینَةُ العِلمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا فَمَن اَرَادَ مَدِینَةَ فَلْیَأْتِ البَابَ؛ من شهر دانش هستم و علی علیه السلام دروازه ورود به آن است. پس هرکس خواهان ورود به شهر دانش است، باید نخست سراغ درِ آن را بگیرد.»

حضرت عباس علیه السلام نیز درب ورود به شهر حسینی علیه السلام بود. 

عباس(ع) نیز چنین حالتی نسبت به امام حسین(ع) داشت. امام حسین(ع) با پیشامد هر مشکلی آن را با برادرش در میان گذاشته و از او می‏ خواست که آن مشکل را برطرف نماید.» 

این مسئله سبب شد تا به ایشان لقب باب الحوائج به معنای «برآورنده نیازها» داده شود، البته به نظر می‏ رسد این لقب بعدها در نتیجه توسل ‏ها و کرامت‏ های آن حضرت به ایشان داده شده است.

حضرت ابوالفضل به شدت به امام حسین(ع) وابستگی داشت و همواره خود را خدمت گزار ایشان می دانست و برای اجرای فرامین برادر خود همیشه پیشقدم بود. 

از علامه فقید طباطبایی؛ نویسنده تفسیر بزرگ المیزان در این باره نقل شده است که فرمود:«مرحوم سید السّالکین و برهان العارفین، آقا سید علی قاضی فرمود:

در هنگام کشف بر من روشن و آشکار شد که وجود مقدس اباعبداللّه الحسین علیه السلام مظهر رحمت کلیّه الهیه است و باب و پیش‏کار آن حضرت، سقای کربلا، سرحلقه ارباب وفا، آقا باب الحوائج الی اللّه، ابوالفضل العباس صلوات اللّه و سلامه علیه است. 

راز لقب باب الحوائجی حضرت عباس (ع) 

باب به معنای در و حوائج جمع حاجت است. باب الحوائج یعنی درهای حاجت؛ یعنی هر که حاجتی دارد، می تواند از این طریق حاجتش را بگیرد. حضرت ابوالفضل العباس (ع) به جهت این که در درگاه خدا مقرب است، باب الحوائج خوانده می شود، چون می توان با توسل به آن حضرت، حاجت خویش را گرفت.

خداوند متعال در قرآن می فرماید:

"اولیای خداوند با اذن و رضایت پروردگار می توانند مشکل گشا و باب الحوائج مردم باشند". (بقره، آیه 255؛ انبیاء ،آیه 28) 

شاید علت این این که چنین لقب و مقامی به حضرت ابوالفضل داده شده است، به خاطر ایثار و فداکاری ایشان باشد، چون عبد صالح و مطیع خدا است، با پیروی از فرامین الهی دنیا را به آخرت خود فروخت و به چنین جایگاهی دست پیدا کرد. 

در راستای مقام بلند ابوالفضل العباس(ع) است که از او به عنوان عبد صالح یاد شده است:

" السلام علیک ایّها العبد الصالح المطیع لله و لرسوله و لأمیرالمؤمنین".(مفاتیح الجنان، ص435)

البته عنوان باب الحوائج اختصاص به حضرت عباس(ع) ندارد، بلکه همه معصومان(ع) و برخی از اولیا باب الحوائج هستند؛ زیرا آنان در اثر تقوا و عبودیت، لیاقت این مقام را کسب کرده اند، ولی آنچه در عرف شهرت یافته، آن است که تنها به بعضی عنوان باب الحوائج اطلاق شده که حضرت عباس (ع) نیز در زمره آنان است.

القاب دیگر حضرت ابوالفضل العباس 

از القاب دیگر حضرت ابوالفضل(ع) می توان «سقا» و «صاحب اللواء» را نام برد. برخی معتقدند که «باب الحوائج» مشهورترین لقب حضرت عباس میان مردم است. بسیاری از مردم معتقدند که در صورت توسل به حضرت عباس، خداوند حاجت آنها را برآورده می کند.(بهشتی، قهرمان علقمه، 1374ش، ص48؛ شریف قرشی، زندگانی حضرت عباس، 1386ش، ص36-37) 

حضرت ابوالفضل(ع) در روز عاشورا 

در روز عاشورا یاران اندک امام حسین(ع) مردانه در برابر دشمنان ایستادگی کردند و در برابر سپاه سی هزار نفری دشمن تا اندازه ای رشادت کردند که جنگ تا عصر روز عاشورا ادامه پیدا کرد. حضرت ابوالفضل (ع) در این آزمون سربلند بیرون آمد. ایشان دارای القاب بسیاری هستند که باب الحوائج یکی از آنها می باشد.

مرحوم آقای برقعی می گفت:

این که ایشان به مقام باب الحوائجی رسیده اند، به خاطر این نیست که چون دست یا پای ایشان را قطع کردند و یا چشمشان را تیر باران کردند، بلکه علت آن، امر دیگری است، امتحانی که ایشان پس دادند، هیچ یک از شهدای کربلا این امتحان را پس نداد. حضرت ابوالفضل علیه السلام تشنه بودند و وارد شریعه فرات شدند و موج های فرات را دیدند؛ انسان تشنه ای که سه روز آب نخورده و مشکش را پر از آب کرده است، کفی از آب فرات را برداشتند، در این لحظه ایشان یاد تشنگی برادر نبودند، این کف آب را بالا آوردند و هنوز تشنگی برادر را به خاطر نیاوردند، همین که آب را نزدیک لب ها آوردند و مماس لب های تشنه شد، این جا بود که یاد تشنگی برادر کرد؛ «فتذکر عطش اخیه الحسین». (بحارالانوار، 45/41) 

غیر از چشم بیدار خدا، کسی حضرت عباس علیه السلام را نمی دید و اگر حضرت عباس علیه السلام از شریعه، آب می خوردند کسی خبر نداشت، لکن برای رضای خدا، با نهایت خلوص، آب را روی آب ریختند. قمر بنی هاشم در کوران حوادث، آزمون های سختی داد و با سربلندی به شهادت رسید.