چه کسی اولین بار زیارت عاشورا خواند ؟ + سند قدیمی

قدیمی ترین سند زیارت عاشورا و اولین فردی که زیارت عاشورا خواند

زیارت عاشورا یکی از این زیارات توصیه شده است که اکثر افراد با آن آشنا هستند و در هر ایامی بخصوص در روزهای محرم و صفر خوانده می شود و فضایل خواندن آن بیشمار است. در این بخش از دین و مذهب پلاس وی درباره قدیمی ترین سند زیارت عاشورا و اولین فردی که زیارت عاشورا خواند، توضیحاتی داده ایم.

قدیمی ترین سند زیارت عاشورا

در بین کتب حدیثی شیعی دو کتاب که از نظر قدمت مقدم بر خیلی از آثار حدیثی هستند زیارت عاشورا را نقل کرده اند:

1. زیارت عاشورا در کتاب کامل الزیارات:

قدیمی ترین سند زیارت عاشورا در کتاب کامل الزیارات از ابن قولیه قمی است. مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح نقل می کند امام صادق فرمود:از پدرم از پدرش تا امیرالمؤمنین از پیامبر (ص) و پیامبر از جبرئیل و جبرئیل از خداوند متعال نقل می کند که خداوند فرمود:بسم الله الرحمن الرحیم السلام علیک یا اباعبدالله تا آخر زیارت.

محمد بن قولویه از محدثین شیعه که متوفای 368 هجری است و فاصله اش با سال 255 هجری که حضرت حجت (عج) به دنیا آمده اند کم است و با صحابی امامان دهم و یازدهم علیهماالسلام همعصر بوده است.

کامل الزیارات جزو قدیمی ترین منابع زیارت عاشوراست و قبل از وی کسی متن زیارت عاشورا را نقل نکرده است و آنجا حارب ذکر شده و نُسخ دیگر کامل الزیارات هم تماماً حارب ذکر کرده اند و نسخ بدل نداشت.

ابن قولویه در کامل الزیارات نقل می کند که کسی به نام علقمه ابن محمد حضرمی روز عاشورا خدمت امام (ع) در مدینه می رسد و از امام (ع) می پرسد زیارت عاشورا یعنی رفتن در کنار مقبره و جایی که بدن مدفون است ما که دور هستیم چه کنیم؟ امام باقر (ع) می فرمایند:خیر معنی زیارت چنین نیست و از دور نیز ممکن است و می فرمایند حتی کسی که راهش دور است می تواند دو رکعت نماز بخواند و بعد رو کند به کربلای معلا و بعد این زیارت را خوانده و امام حسین (ع) را خطاب قرار دهد.و سپس امام زیارت را خواندند و به علقمه حضرمی آموزش دادند.

امام باقر (ع) فرمودند:

هر کس امام حسین (ع) را از دور و نزدیک زیارت کند ثوابش یک هزار حج و عمره و یک هزار بار جهاد در راه خدا است بعد فرمودند این پاداش حتی فراتر از این نیز هست و گاهی گفته می شود هزار هزار.

2. زیارت عاشورا در کتاب مصباح المتهجد:

از دیگر زیارات عاشورا قدیمی از زیارت عاشورا در کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی می توان نام برد. شیخ طوسی چندین تالیف بنام دارد و چندین کتاب درباره ادعیه دارد که معروف ترین آنها "مصباح المتهجد" است که در آن زیارت عاشورا را نقل می کند به همان شکلی که ابن قولویه نقل کرده است با این تفاوت که نخستین راوی محمدابن اسماعیل ابن بزیع است که از شخصی به نام صالح ابن عقبه نقل می کند و او از پدرش و پدرش از امام باقر (ع).

زیارت عاشورا از چه کسی نقل شده است؟

متن زیارت در بین اهل بیت علیهم السلام بوده است و این حدیث قدسی از امام باقر علیه السلام نقل شده است. ایشان فرمود پدرم، او از پدرش او از جد ما از پیامبر (ص) و از جبرئیل و جبرئیل از خداوند متعال نقل کردند که خداوند فرمود:السلام علیک یا أبا عبدالله.

چه کسی اولین بار زیارت عاشورا خواند؟

امام حسین ( ع) در روز عاشورا دو بار زیارت عاشورا را قرائت کردند. ایشان یک بار ابتدا تا انتهای زیارت را بین نماز ظهر و عصر روز عاشورا خواندند و یک بار تکه ای از زیارت عاشورا از صبح عاشورا تا غروب عاشورا خواندند یعنی تمام فرازهای زیارت عاشورا جز فرازی که الان سجده دارد، خوانده شد.

روایت صفوان در مورد زیارت عاشورا این است که این زیارت از طریق معصومین به امام باقر(ع) رسید و جبرئیل امین این زیارت را از طریق خداوند متعال برای پیامبر(ص) قرائت نمود.

آیا سجده زیارت عاشورا واجب است؟

در فراز انتهایی زیارت عاشورا هیچ کلمه سجده ای ذکر نشده است و سجده مستحب است، اما چرا بدون ذکر کلمه سجده، ما سجده می کنیم؟

به این علت این فراز سجده دار شد که امام حسین (ع ) از صبح روز عاشورا بنا به مناسبتی فرازی از زیارت را می خواندند اما فراز سجده را نخواندند تا زمانی که ملعون لعین بالای سر حضرت آمد تا سر مبارک ایشان را از تن جدا کند.

به نقل از کتاب معدن البکاء فی مقتل سید الشهداء (آقا بزرگ تهرانی‌، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 21، ص 220 ـ 221) آمده است:
شمر خواست سر امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را از گلو جدا کند، ولی شمشیرش نبرید، امام حسین ـ علیه‌السلام ـ فرمود:«وای بر تو! آیا می‌پنداری شمشیر تو جایی را که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بر آن فراوان‌ بوسه زد می‌برد»؟! شمر (برآشفت و) آن‌ حضرت ـ علیه‌السلام ـ را به رو افکند و سر مطهرش را از قفا جدا کرد. (گروهی از نویسندگان، موسوعة الامام الحسین(علیه‌السلام)، ج ‌4، ص 596)

 وارد شده است، زمانی که پیشانی امام روی خاک افتاد حضرت این فراز انتهایی را شروع کرد و فرمود:«اللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکرِینَ»