چگونه زونا و جای زخم آن را در کودکان و بزرگسالان درمان کنیم؟

علت ابتلا به زونا و روش های درمان جای زخم آن

اگر مانند اکثر بزرگسالان دچار آبله مرغان شده اید، ویروس این بیماری احتمالاً هنوز به تعداد زیاد در بدن تان وجود دارد. ویروس واریسلا زوستر می تواند ده ها سال بدون ایجاد علائم به صورت نهفته در بدن باقی بماند. این ویروس در بعضی افراد فعال می شود و در امتداد فیبرهای عصبی تا سطح پوست حرکت می کند. نتیجه ی فعال شدن این ویروس ها بروز راش پوستی دردناک و مشخصی به نام شینگل یا زونا است.

علت ابتلا به بیماری زونا چیست؟

ویروس واریسلا زوستر عامل ابتلا به بیماری آبله مرغان و زونا است. نخستین باری که فرد به این ویروس آلوده می شود، ضایعه های متعددی روی تمام بدن ایجاد می شود که به شدت بیمار را دچار خارش می کند، این بیماری آبله مرغان نام دارد. این ویروس هیچ گاه از بدن خارج نمی شود، بلکه در سلول های عصبی باقی می ماند و ممکن است پس از چند سال فعال شود و این بار فرد را دچار بیماری زونا کند. این ویروس هرپس زوستر نیز نامیده می شود، اما ارتباطی به ویروس عامل ایجاد تبخال های تناسلی ندارد.

این بیماری پوستی در کدام بخش های بدن دیده می شود؟

زخم های زونا به صورت مجموعه ای از تاول های پر از مایع، غالباً به صورت نواری دور یک سمت کمر دیده می شود. یک سمت پیشانی یا دور یک چشم نیز محل هایی هستند که معمولاً درگیر زونا می شود. البته تاول های زونا می تواند در هر نقطه ای از بدن ایجاد شود.

علائم این عارضه پوستی چیست؟

علائم اولیه شینگل یک تا پنج روز قبل از راش حس می شود. این نشانه های هشدار اولیه معمولاً در محلی احساس می شود که راش در آنجا ایجاد خواهد شد. علائم اولیه زونا عبارت است از:

• خارش
• گزگز
• سوزش
• درد

زونا به جز درد موضعی و راش با علائم هشداردهنده ی زیر نیز همراه است:

• تب
• لرز
• سردرد
• ناراحتی معده

تشخیص زونا از عارضه های دیگر

تاول های کوچکی که فقط روی لب یا دور دهان ایجاد می شود، می تواند تبخال (زخم سرد) باشد که تاول تب نیز گفته می شود. این تاول ها زونا نیستند و ویروس هرپس سیمپلکس عامل ایجاد آنها است. تاول های خارش داری که پس از باغبانی، پیاده روی طولانی مدت یا گردش در فضای آزاد ایجاد می شود، عموماً واکنش نشان دادن به سماق، بلوط یا پیچک سمی است. اگر از علت ایجاد راش مطمئن نیستید، به پزشک مراجعه کنید.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند؟

هر فردی که آبله مرغان گرفته است، مستعد ابتلا به زونا است، البته احتمال بروز این بیماری همگام با بالا رفتن سن افزایش می یابد. سالمندان بالای 60 سال 10 برابر بیشتر از کودکان زیر 10 سال در معرض خطر ابتلا به شینگل قرار دارند. دیگر عامل های خطر زونا عبارت است از:

• مصرف بعضی داروهای سرطان
• مصرف داروهای استروئیدی
• پشت سر گذاشتن سوانح یا تحمل فشار و استرس برای مدتی طولانی
• ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن به دلیل ابتلا به بیماری هایی مانند سرطان یا HIV

یک چهارم بزرگسالان که اکثرشان نیز سالم هستند، در مرحله ای از عمر خود دچار زونا می شوند.

این بیماری چه عوارضی به همراه دارد؟

اگر زخم زونا دور چشم یا پیشانی ایجاد شود، احتمال عفونت کردن چشم و نابینایی موقتی یا دائمی وجود دارد. اگر ویروس زونا به گوش حمله کند، ممکن است بیمار با مشکلات تعادلی یا شنوایی روبرو شود. ویروس شینگل در موارد نادر به مغز یا نخاع حمله می کند. چنانچه درمان شینگل به سرعت و در مراحل اولیه بیماری شروع شود، می توان از بروز این عوارض جلوگیری کرد.

راه های تشخیص

پزشکان معمولاً می توانند زونا را با نگاه کردن به ضایعه های پوستی تشخیص دهند. اگر علائم شینگل را دارید، حتی اگر فکر می کنید که آبله مرغان نگرفته اید، حتماً به پزشک مراجعه کنید، چون بسیاری از آبله مرغان های دوران کودکی آن قدر خفیف اند که والدین متوجه بیماری نمی شوند، بااین حال ویروس در بدن باقی می ماند و پس از مدتی فعال می شود. برای جلوگیری از بروز عوارض باید درمان را به محض بروز زونا شروع کرد.

درمان قطعی بیماری زونا

پزشکان برای درمان سریع این بیماری روش های زیر را به بیماران توصیه می کنند. 

داروهای ضد ویروسی

هرچند زونا قابل معالجه نیست، اما داروهای ضدویروسی حملات ویروس را متوقف می کند. درمان سریع زونا را کوتاه تر و خفیف تر می کند و احتمال نورالژی پس از زونا را به نصف تقلیل می دهد. پزشکان توصیه می کنند که داروهای ضدویروسی تجویزی، مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر یا فامسیکلوویر با مشاهده نخستین نشانه های راش زونا مصرف شود.

تسکین دادن راش زونا

مسکن های بدون نسخه و لوسیون های ضدخارشی مانند کالامین درد و خارش راش زونا را کمتر می کند. اگر درد شدید باشد یا راش در نزدیکی گوش یا چشم متمرکز باشد، به سرعت به پزشک مراجعه کنید. داروهای دیگری مانند کورتیکواستروئید نیز برای کاهش التهاب تجویز می شود.

روش های دیگر

حمام با پودر جو دوسر یا حمام کلوئیدی روشی قدیمی برای تسکین خارش آبله مرغان و زونا است. برای این که تاول ها زودتر خشک شود، لیف حمام مرطوب و خنک  را روی راش بگذارید، البته روی پوست نباید لوسیون کالامین یا پماد دیگری وجود داشته باشد. اگر پزشک اجازه داده است، در دوران بهبود فعال باشید. ورزش ملایم یا فعالیت های مورد علاقه حواس تان را پرت می کند.

راه های درمان جای زخم زونا

پزشکان متخصص با کمک روش هایی می توانند جای اسکار ناشی از بیماری پوستی زونا را تا حد زیادی برطرف نمایند. برخی از بهترین راه های درمان و رفع جای زخم زونا عبارت اند از تزریق ژل ، میکرودرم ابریژن، لیزرتراپی و جراحی پوست. (برگرفته از سایت دکتر یادگاری)

پرسش و پاسخ

برخی از سوالات رایج درباره بیماری زونا (شینگل) عبارت اند از:  

تزریق واکسن زونا به چه کسانی توصیه می شود؟

پزشکان توصیه می کنند که بزرگسالان سالم 50 سال به بالا، واکسن زونا، شینگریکس را دریافت کنند، شینگریکس نسبت به زوستاواکس محافظت بیشتری را ارائه می دهد. این واکسن در دو نوبت با فاصله ی دو تا شش ماهه تزریق می شود. البته زوستاواکس هنوز برای سالمندان بالای 60 سال تزریق می شود.

تزریق واکسن زونا برای چه افرادی مناسب نیست؟

تزریق واکسن زونا در شرایط زیر توصیه نمی شود:

• نشان دادن واکنش آلرژیک شدید، مانند آنافیلاکسی، به مواد موجود در واکسن یا به تزریق های قبلی شینگریکس
• چنانچه فرد در حال حاضر مبتلا به زونا باشد.
• تزریق واکسن زونا باید به بعد از دوران بارداری یا شیردهی موکول شود، چون اطلاعات کافی درباره ایمنی این تزریق برای مادران باردار یا شیرده وجود ندارد.
• منفی بودن آزمایش وارسیلا، البته افرادی که متقاضی دریافت واکسن زونا هستند، معمولاً نتیجه ی آزمایش شان مثبت است، چون اکثر بزرگسالان بالای 50 سال به این ویروس آلوده شده اند. البته انجام دادن این آزمایش قبل از تزریق واکسن ضروری نیست.

آیا زونا مسری است؟

بله،  اما شیوه ی سرایت زونا با آنچه شما فکر می کنید، تفاوت دارد. راش زونا موجب شروع زونا در فرد دیگری نمی شود، اما باعث آبله مرغان در کودکان می شود. همچنین افرادی که تا به حال آبله مرغان نگرفته اند یا واکسن پیشگیری از این بیماری را تزریق نکرده اند، ممکن است در نتیجه ی تماس مستقیم با زخم های باز زونا به این ویروس آلوده شوند. بنابراین زخم های زونا را بپوشانید و از تماس با نوزادان و بانوان بارداری که آبله مرغان نگرفته اند یا واکسن وارسیلا تزریق نکرده اند، خودداری کنید.

طول دوره بیماری زونا چقدر است؟ 

تاول های زونا معمولاً ظرف 10 ـ 7 روز رویه می بندد و پس از 4 ـ 2 هفته کاملاً از بین می رود. این تاول ها در اکثر افراد سالم جای زخم باقی نمی گذارد و درد و خراش نیز پس از چند هفته یا چند ماه برطرف می شود.  اما بیماران با سیستم ایمنی ضعیف دچار تاول هایی می شوند که در این بازه ی زمانی التیام نمی یابد.

آیا زونا باعث درد مزمن می شود؟

به نقل از کلینیک درد دکتر حیدریان درد زونا در برخی بیماران تا چند ماه یا حتی چند سال پس از التیام یافتن زخم ها ادامه دارد. این درد که از آسیب دیدن عصب های داخل و زیر پوست نشأت می گیرد، به نورالژی پس از درمان زونا موسوم است. برخی بیماران نیز خارش مزمنی را در ناحیه وجود راش ها حس می کنند. درد یا خارش در موارد شدید آن قدر آزاردهنده است که باعث بی خوابی، کاهش وزن یا افسردگی می شود.

ازون برای درمان جدید خیلی از بیماری ها مثل درمان جدید دیسک کمر موثر است و برای درمان زونا نیز بکار می رود