چیزهایی که همه باید از "خلیج همیشه فارس" بدانیم

در تقویم ایران روز 10 اردیبهشت ماه، روز ملی خلیج فارس نامگذاری شده است. به همین منظور قصد داریم اطلاعاتی درباره خلیج همیشه فارس یا دریای پارس ارائه دهیم.

آنچه درباره خلیج فارس باید بدانید

خلیج فارس یا دریای پارس، سومین خلیج بزرگ جهان و آبراهی ارزشمند درآسیای غربی و منطقه خاورمیانه است که در امتداد دریای عمان، در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد.

منابع سرشار نفت و گاز خلیج فارس و سواحل آن سبب شده است که هریک از کشورهای کناره، خلیج فارس را از آن خود بدانند اما نام رسمی این خلیج در تمام سازمان های بین المللی خلیج فارس است. در این بخش از گوناگون نمناک هر آنچه باید درباره خلیج فارس بدانید را آورده ایم.

خلیج فارس کجاست؟

خلیج فارس (یا شاخاب پارس) آبراهی است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد و از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و دریای عرب و از غرب به دلتای رودخانه اروندرود، که حاصل پیوند دو رودخانهٔ دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است، ختم می شود.

کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج فارس هستند. خلیج فارس در 24 تا 30 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و 48 تا 56 درجه و 25 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد.

مساحت خلیج فارس چقدر است؟

خلیج فارس 237٬473 کیلومتر مربع مساحت دارد. طول مرز آبی کشور ایران با خلیج فارس، در حدود 1400 کیلومتر و با احتساب جزایر آن در حدود 1800 کیلومتر است. طول خلیج فارس از تنگه هرمز تا آخرین نقطه پیشروی آن در جهت غرب حدود 805 کیلومتر است. عریض ترین بخش خلیج فارس 290 کیلومتر است.

خلیج فارس چندمین خلیج بزرگ جهان است؟

بعد از خلیج مکزیک و خلیج هادسون، خلیج فارس سومین خلیج بزرگ جهان است.

عمیق ترین نقطه خلیج فارس

عمیق ترین نقطه خلیج فارس با عمق 93 متر در 15 کیلومتری تنب بزرگ و کم عمق ترین نقطه آن با عمقی بین 10 تا 30 متر در سمت غرب است.

خلیج فارس سرشار از ثروت و قدرت

خلیج فارس از جنبه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی دارای اهمیت است. خلیج فارس حدوداً 565 میلیارد بشکه ذخیره نفتی دارد که این مقدار 63 درصد کل ذخایر 5/596 میلیارد بشکه نفتی شناخته شده در جهان را تشکیل می دهد. خلیج فارس به علت داشتن معادن و ذخایر عظیم نفت و میدان های بزرگ گازی به یک منطقه ثروتمند تبدیل شده است.

خلیج فارس به چه نامی معروف است؟

همانطور که اشاره کردیم منابع سرشار نفت و گاز خلیج فارس و سواحل آن سبب شده است که هریک از کشورهای کناره، خلیج فارس را از آن خود بدانند اما نام تاریخی این خلیج، در زبان های گوناگون «خلیج فارس» یا «دریای پارس» بوده است.

برخی از کشور های عربی خلیج فارس را به نام جعلی خلیج ع.ر.ب.ی یا به سادگی «خلیج» می نامند اما هرودوت، تاریخ نگار یونانی در کتاب های خود بارها بحر احمر که بین تنگه باب المندب و کانال سوئز قرار دارد را خلیج عرب نوشته است. یونانی ها دریای پارس را خلیج فارس می نامیدند.

برخی عقیده دارند نام خلیج عربی را ابتدا رودریک اوون (Roderic Owen)، یکی از نمایندگان سیاسی انگلیس، در کتاب های خود به کار برد و از آن پس در بین کشورهای دیگر رواج پیدا کرد اما اسناد معتبری برای اثبات نام فارسی خلیج فارس وجود دارد.

زمین شناسان معتقدند که صورت نخستین خلیج فارس در حدود پانصد هزار سال پیش، در کنار دشت های جنوبی ایران تشکیل شد و خلیج فارس در آغاز، بسیار پهناور بوده است به طوری که تا اواخر دوره سوم زمین شناسی، بیشتر جلگه های برازجان، بهبهان و خوزستان ایران تا کوه های زاگرس، زیر آب بوده اند.

خلیج فارس بزرگتر است یا دریای عمان؟

دریای عمان پهنه آبی است که خلیج فارس را به اقیانوس هند متصل می کند. دریای عمان از سمت غرب توسط تنگه هرمز به خلیج فارس و از سمت شرق و جنوب شرقی به دریای عرب و اقیانوس هند وصل می شود. مساحت دریای عمان 903 هزار کیلومتر مربع و خلیج فارس 237٬473 کیلومتر مربع است و عمق آن از خلیج فارس بیشتر است.

آب و هوای خلیج فارس

آب و هوای خلیج فارس خشک و نیمه استوایی است. در تابستان دما گاهی تا 50 درجه سانتی گراد می رسد و میزان تبخیر بیشتر از میزان آب های وارده می شود. در زمستان دما تا 3 درجه سانتی گراد هم می رسد.

جزایر ایرانی خلیج فارس

چندین و چند جزیره در آغوش خود پنهان کرده است. جزایری که یکی از دیگری زیباتر و دل نوازتر و جذاب تر هستند.

• جزیرۀ قشم
• جزیرۀ کیش
• جزیرۀ هرمز
• جزیرۀ هنگام
• جزیرۀ هندورابی
• جزایر ناز
• جزیره لارک
• جزیرۀ سیری
• جزیرۀ خارک یا خارگ

خلیج فارس ثبت جهانی

سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) در تاریخ 30 مهر سال 97 در اقدامی نام خلیج فارس را به مالکیت ایران با پیشوند مروارید به ثبت جهانی رساند. از این پس هیچ دولت و کشور و سازمانی نمی تواند این خلیج را با نام دیگری نامگذاری کند.

روز ملی خلیج فارس

در زمان شاه اسماعیل یکم امپراتوری پرتغال به رهبری ناخدا آلبوکرک وارد خلیج فارس شده و آنجا را به تصرف خود درآورد. شاه اسماعیل یکم پس از تصرف خلیج فارس با این سردار پرتغالی همکاری کرد و همین سبب شد که پرتغالی ها در مناطق اطراف خلیج فارس نیز نفوذ و قدرت یابند. حضور پرتغالی ها در خلیج فارس 116 سال ادامه یافت .

در روز ٢١ آوریل سال ١6٢٢ سپاه شاه عباس صفوی، به رهبری امام قلی خان فتح هرمز را با موفقیت انجام داد و کل منطقه خلیج فارس را آزاد کرد.از همان زمان تاکنون، به دلیل رشادت های شاه عباس صفوی و آزاد سازی بندر گمبرون، نام این بندر به «بندر عباس» گذاشتند.

روز ملی خلیج فارس در سال 1384 در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و دولت ایران برای پاسداری از میراث معنوی و فرهنگی خلیج فارس، روز 10 اردیبهشت را در تقویم ایران «روز ملی خلیج فارس» نام گذاری کرده است. روز ملی خلیج در سال 1389 توسط سازمان میراث فرهنگی به عنوان میراث معنوی، ثبت ملی شد. ‏