مطالعهای که اخیراً برای اولین‌بار در جهان انجام شده است، نشان می‌دهد که آلودگی هوا تقریباً در هیچ جایی از کره‌ی زمین در سطح ایمن قرار ندارد. این مطالعه را دانشگاه موناش استرالیا انجام داده و حاکی از این است که تنها ۰/۰۰۱ درصد از مردم جهان در سال ۲۰۱۹ درمعرض آلودگی هوای اندک قرار داشته‌اند. براساس این بررسی، در سراسر جهان سطح آلودگی هوا در ۷۰ درصد روزهای سال فراتر از حد مجاز بوده است.
آمارها نشان می‌دهند که سالانه ۸ میلیون نفر در جهان براثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. ذرات کوچک با عرض کمتر از ۲/۵ میکرومتر موسوم به PM2.5 با حمله به راه‌های هوایی و رگ‌های خونی ما، می‌توانند به سکته‌ی مغزی و سرطان و بیماری‌های قلبی منجر شوند.
سازمان بهداشت جهانی آستانه‌ی ایمنی برای قرارگرفتن درمعرض PM2.5 را روزانه درحدود ۱۵ میکروگرم بر متر مکعب اعلام کرده است؛ اما بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹، میانگین سطح آلودگی هوا در سراسر جهان بیش از دو برابر این مقدار (۳۲٫۸ میکروگرم بر متر مکعب) بوده است.
این بررسی اولین مطالعهای است که تغییر در مواجهه جهانی با آلودگی هوا را طی چند دهه‌ی گذشته نشان می‌دهد. داده‌های این بررسی از ۵,۴۴۶ ایستگاه نظارتی در ۶۵ کشور جهان استخراج و با استفاده از یادگیری ماشین و شبیه‌سازی پردازش شده‌اند.
ساینس آلرت در گزارش خود می‌نویسد که براساس مطالعه‌ی اخیر، در دوره‌ی ۲۰ ساله آسیای‌شرقی با میانگین ۵۰ میکروگرم بر متر مکعب PM2.5 در سال، بدترین وضعیت آلودگی هوا را در جهان داشته است. جنوب آسیا با میانگین ۳۷٫۲ میکروگرم بر متر مکعب و شمال آفریقا با میانگین ۳۰ میکروگرم بر متر مکعب در رده‌های بعدی این گزارش قرار دارند.
این گزارش مناطقی با کمترین میزان آلودگی هوا را نیز معرفی می‌کند. بر این اساس، استرالیا و نیوزیلند با میانگین سالانه‌ی ۸٫۵ میکروگرم بر متر مکعب PM2.5 و سایر مناطق اقیانوسیه با ۱۲٫۶ میکروگرم بر متر مکعب و آمریکای‌جنوبی با ۱۵٫۶ میکروگرم بر متر مکعب مناطقی هستند که طی دو دهه بررسی محققان، ازنظر آلودگی در وضعیت بهتری قرار داشته‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که میزان آلودگی هوا بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ در اروپا و آمریکای‌شمالی کاهش یافته است. این در حالی است که طی همین مدت، مناطقی مانند جنوب آسیا، استرالیا، نیوزیلند، آمریکای‌جنوبی و کارائیب شاهد افزایش سطح آلودگی هوا بوده‌اند.
مطالعه‌ی اخیر وجود الگوی فصلی در میزان آلودگی هوا طی این دوره ۲۰ ساله را تأیید می‌کند. براساس شواهد موجود، استفاده از سوخت‌های فسیلی برای گرم‌کردن خانه‌ها در شمال‌شرقی چین و شمال هند، افزایش میزان آلودگی هوای این مناطق در فصل زمستان را به‌دنبال داشته است. به‌گفته‌ی محققان، آتش‌سوزی جنگل‌ها و طوفان‌های شن نیز احتمالاً در آلودگی هوای جنوب‌شرقی استرالیا در سال ۲۰۱۹ مؤثر بوده‌اند.
یومینگ گوئو، محقق کیفیت هوا در دانشگاه موناش می‌گوید:
آلودگی PM2.5 زمانی ایجاد می‌شود که احتراق سوخت‌های فسیلی، اگروز خودروها، سوختن هیزم، اجاق‌های گازی، آتش‌سوزی جنگل‌ها یا طوفان‌های شن، ترکیبی سمی از نیترات، کربن، سولفات، سرب و آرسنیک تولید می‌کند که در هوا معلق می‌مانند. زمانی‌که ما این ذرات ریز معلق در هوا را تنفس می‌کنیم، آنها از لایه‌‌ی داخلی ریه‌ها عبور خواهند کرد و وارد بدنمان خواهند شد. این اتفاق می‌تواند باعث بروز التهاب ریه و تشدید آسم و بیماری مزمن انسداد ریه شود.
ذرات سمی می‌توانند به رگ‌های خونی وارد شوند و موجب التهاب و انسداد آنها شوند. این موضوع در‌نهایت ممکن است به بروز سکته‌ی مغزی در برخی از افراد هم منجر شود. این ذرات می‌توانند با ازبین‌بردن پلاک‌های چربی موجود در رگ‌های خونی، سبب ایجاد لخته‌های خونی شوند و آسیب‌‌دیدن قلب یا مغز انسان را به‌دنبال داشته باشند.
این مقاله در ژورنال The Lancet Planetary Health منتشر شده است.
