خواباندن یک نوزاد یا کودک شیرخوار بدون گریه و سروصدا می‌تواند کار بسیار سختی باشد و برخی از کارشناسان خواب می‌گویند که گاهی خود پدر و مادرها باعث ایجاد این سختی و مشکل هستند. در این مطلب می‌توانید با نکات و راهکارهایی برای آگاهی از رفتارهای تخریبی در مورد خواب کودکان شیرخوار و راه‌حل‌های آسان آنها آشنا شوید.
بیدار ماندن کودک تا دیروقت
شما هم شاید کودک خود را تا دیروقت بیدار نگه می‌دارید تا با او بازی کنید، زیرا شما بعد از برگشتن از سر کارتان فرصت زیادی ندارید یا شاید عادت کرده‌اید کودک را درست قبل از اینکه خودتان بخوابید به رختخواب ببرید. لازم است بدانید که دیر خوابیدن منجر به خستگی بیش از حد و در نتیجه کج‌خلقی و امتناع او از خوابیدن می‌شود.
راه‌حل این است که زمان مناسبی برای خوابیدن تعیین کنید و به آن پایبند بمانید. نکتهٔ مهم دیگر این است که منتظر علائم خستگی کودک مانند افتادگی پلک‌ها یا مالیدن چشم‌ها باشید. اگر کودکتان را زمانی که خواب‌آلود، اما نه خیلی خسته یا کاملاً خوابیده است به رختخواب ببرید، راحت‌تر یاد می‌گیرد که مستقل از حضور شما و به تنهایی به خواب برود. هرچه کودکتان بزرگ‌تر می‌شود، فعالیت‌های فوق برنامه‌اش را طوری برنامه‌ریزی کنید که با زمان خواب شب و چرت‌های روز او هماهنگ باشد و در مجموع خواب کافی داشته باشد.
تکان دادن زیاد کودک
جنباندن و تکان دادن ملایم نوزاد برای آرام کردن او قبل از خواب هیچ ایرادی ندارد، فقط مطمئن شوید که او را با تکان دادن نمی‌خوابانید، زیرا ممکن است برای به خواب رفتن به این کار وابسته شود و این یعنی هر بار که در طول شب از خواب بیدار می‌شود، برای دوباره خوابیدن به تکان داده شدن نیاز دارد. متکی بودن به تکان‌های مختلف همچنین می‌تواند کیفیت خواب فرزندتان را تحت تأثیر قرار دهد، زیرا اگر کودک همیشه با تکان خوردن می‌خوابد احتمالاً به علت حرکت و تکان‌ها به خواب عمیق و باکیفیتی فرو نمی‌رود.
برای حل این مشکل، بهتر است از تکان دادن خیلی آرام برای آرامش کودک استفاده کنید ولی برای خواباندنش این کار را انجام ندهید. سعی کنید برای خواباندن کودک به ماشین‌سواری، تاب نوزاد یا بودن در کالسکه تکیه نکنید. اگر کودکتان در یک تاب یا صندلی ماشین شروع به چرت زدن کرد، هرچه زودتر او را در رختخواب بگذارید تا به این وضعیت برای خواب عادت نکند. این کار مشکل زیادی برای شما در ماه‌های بعدی به وجود خواهد آورد.
حواس‌پرتی و مشغولیت ذهن در زمان خواب
شما ممکن است فکر کنید یک آویز جذاب که از بالای تخت کودک آویزان است، یک چراغ‌خواب کودکانه با نور شاد یا یک موسیقی آرام به خوابیدن کودکتان کمک می‌کند، اما این امکان هم وجود دارد که آنها ذهن کودک را مشغول کند و او را بیدار نگه دارد. هنگام خواب بهتر است اتاق کودک را تاریک و ساکت نگه دارید و هر چیزی را که حتی اندکی سرگرم‌کننده است از تختش دور نگه دارید. نوزادان و کودکان شیرخوار اغلب در اتاقی که کاملاً تاریک است بهتر می‌خوابند.
شما می‌توانید از یک پنکۀ دستی که رو به دیوار گذاشته‌اید و بادش به نوزاد نمی‌خورد یا از یک دستگاه نویز سفید برای مسدود کردن دیگر صداهای خانه یا خیابان استفاده کنید. اما تلویزیون، گوشی‌های موبایل، تبلت و موارد مشابه را خارج از اتاق خواب نگه دارید. نوری که از صفحۀ نمایش این دستگاه‌ها منتشر می‌شود می‌تواند مغز را به اشتباه بیندازد که هنوز روز است و در نتیجه به خواب رفتن را دشوارتر کند.
نداشتن یک برنامهٔ ثابت قبل از خواب شب
اگر شما هم یک برنامۀ روتین شبانه مثل دوش گرفتن دارید که به شما کمک می‌کند در پایان روز آرام و آمادۀ خواب شوید، این را بدانید که نوزادان و کودکان نیز تفاوتی با شما ندارند. بدون یک برنامۀ ثابت که هر شب انجام شود، کودکان در به خواب رفتن بیشتر مشکل دارند و کیفیت خوابشان نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.
برای حل این مشکل می‌توانید برنامۀ شبانهٔ آرامش‌بخشی برای کودکتان ایجاد کنید. داشتن برنامۀ شبانه برای خواب کودکان تقریباً در هر سنی خوب است. این برنامه برای کودکان شیرخوار کم‌سن می‌تواند شامل شستن دست و صورت، پوشیدن لباس خواب، نوازش، داستان خواندن یا لالایی باشد. برای کودکان بزرگ‌تر نیز می‌توانید یک ترانه بخوانید یا پازل ساده‌ای را با هم حل کنید.
اگر فرزندتان حداقل یک ساله است، می‌توانید اجازه دهید که اسباب‌بازی محبوبش، پتو یا عروسک‌های نرمش را به تختش ببرد. این کار می‌تواند به انجام راحت‌تر برنامۀ قبل از خواب کمک کند و اگر کودک در طول شب بیدار شود نیز، این وسایل می‌تواند او را تسکین دهد. فقط مطمئن شوید که عروسک یا هر اسباب‌بازی‌ای که انتخاب می‌کند روبان، دکمه یا هر چیزی که ممکن است خطری ایجاد کند نداشته باشد.
برداشتن کودک به محض شروع گریه
هنگامی که کودک شیرخوار چند ماههٔ شما نیمه‌‌شب شروع به گریه می‌کند، ممکن است به طور غریزی بخواهید به او شیر بدهید یا برای تسکین و نوازش او را در آغوش بگیرید. اما این کار مانع از این می‌شود که کودکتان بیاموزد چگونه خود را آرام کند و تنهایی به خواب برود.
شما می‌توانید قبل از رفتن به سوی کودک چند لحظه صبر کنید، زیرا کودکان نیز درست مثل بزرگسالان به طور طبیعی چند بار در شب از خواب بیدار می‌شوند. از آنجا که آنها هنگام تولد نحوۀ به خواب بردن خود را نمی‌دانند، به فرصتی برای یادگیری آن نیاز دارند. پس هنگامی که کودکتان گریه می‌کند، به او چند لحظه فرصت بدهید تا خودش را به شکلی آرام کند. با این کار، بالاخره یک روز می‌تواند بدون نیاز به شما دوباره به خواب برود. اما به یاد داشته باشید که این نوع گریه‌ها با بی‌اعتنایی به گریهٔ شدید یا هیستریک کودک که نیاز به رفتن به اتاق و بغل کردش دارد متفاوت است.
قرار دادن کودک در رختخواب با یک شیشه‌شیر
دادن شیشه‌شیر به کودک در زمان خواب می‌تواند او را آرام کند تا به خواب برود، اما این کار عوارضی نیز دارد که شامل موارد زیر است:
- ممکن است کودک دیگر شیر مادر را نخورد و در نتیجه شیر مادر قطع شود.
- شاید کودک برای به خواب رفتن به شیشه‌شیر وابسته شود.
- ممکن است وقتی آمادهٔ شیر خوردن از لیوان شد، ترک دادن شیشه‌شیر سخت باشد.
- احتمال دارد شیر یا مایع درون بطری او را دچار حالت خفگی کند.
- او احتمال بیشتری برای ابتلا به عفونت گوش پیدا می‌کند.
- او در معرض خطر بیشتری برای پوسیدگی دندان است.
برای رفع این مشکلات لازم است شیشه‌شیر را برای زمان تغذیه نگه دارید، نه زمان خواب. پس برای خواباندن کودک، به جای شیشه‌شیر روی برنامۀ ثابت قبل از خواب تکیه کنید تا کودک بیاموزد خود را بخواباند، بدون اینکه ریسک ناشی از عادت کردن به شیشه‌شیر ایجاد شود که ترک آن هم می‌تواند سخت باشد.
ثابت نبودن محل خواب
اگر به کودک نوپای خود اجازه می‌دهید که چند بار در هفته مثلاً وقتی خیلی بی‌قراری و بهانه‌گیری می‌کند توی تخت شما بخوابد، باعث دادن پیام‌های متناقض به کودکتان می‌شوید. بسیاری از والدین از همان ابتدا تصمیم می‌گیرند که کودک را کنار خودشان بخوابانند و دیگران ممکن است این برنامه را نداشته باشند، اما در نهایت با تعجب ببینند که تختشان تبدیل به یک تختخواب خانوادگی شده است و کودک در کنار آنها می‌خوابد که این سردرگمی و بی‌ثباتی می‌تواند خواب کودک را به خصوص در سال‌های اول تولدش مختل کند. برای پیشگیری از این مشکل بهتر است از همان اوایل در مورد محل خواب کودک تصمیم‌گیری کنید، اما این را نیز بدانید که هیچ‌وقت برای ایجاد قوانین درست دیر نیست.
تأخیر در ساعت خواب کودک
اگر تسلیم بحث و چانه‌زنی شبانه با کودک نوپای خود شده‌اید که مدام درخواست یک قصه یا ترانهٔ دیگر را می‌دهد، بدانید تنها شما نیستید که این مشکل را دارید. کودکان استقلال در حال رشد خود را اعمال می‌کنند و اغلب شناخت محدودیت این استقلال را با مقاومت در برابر خواب امتحان می‌کنند یعنی می‌خواهند ببینند چقدر استقلال دارند. اما اگر همچنان به فرزندتان اجازه دهید که زمان تعیین‌شده برای خواب را به تأخیر بیندازد، یک الگوی ناسالم ایجاد می‌شود که باعث سرخوردگی و کمبود خوابش خواهد شد.
برای رفع این مشکل، آرامش خود را حفظ کنید و تدابیر و راهکارهایی آماده داشته باشید. شما می‌توانید با پیش‌بینی نیازها، ایجاد قوانین و اجرای آنها، همچنین با نظرخواهی از کودک در مورد برنامۀ منظم قبل از خواب، از دردسرهای شبانه برای خواب پیشگیری کنید. برخی از این راه‌حل‌ها شامل موارد زیر است:
روش‌های کودک برای طفره رفتن از خواب را پیش‌بینی کنید: نیازهای او را پیش از وقت خواب تأمین کنید تا نتواند از آنها به عنوان بهانه‌ای برای خارج شدن از رختخوابش استفاده کند. برای مثال به او آب بدهید یا کمک کنید یک اسباب‌بازی نرم را برای بردن به تختش انتخاب کند.
به کودک امکان انتخاب بدهید: با وجود میل کودکان برای امتحان سلطه و اقتدار شما، اگر به آنها اجازه دهید که در انتخاب برنامۀ شبانه مشارکت داشته باشند، برنامۀ روتین خیلی راحت‌تر پیش خواهد رفت. برای مثال به فرزندتان بگویید که قبل از خاموش کردن چراغ، فقط دو تا لالایی می‌خوانید، اما او خودش می‌تواند انتخاب کند که کدام لالایی‌ها را برایش بخوانید.
برنامۀ قبل از خواب را ثابت نگه دارید: داشتن یک برنامۀ قابل پیش‌بینی به کودک احساس امنیت می‌دهد و در نتیجه آرام گرفتن برای به خواب رفتن را نیز آسان‌تر می‌کند. همچنین باعث می‌شود فردا صبح بانشاط و سرحال از خواب بیدار شود.
