خوابیدن کودکان همیشه آن گونه که به نظر می‌رسد آرام و آسوده نیست. آنها معمولاً در خواب ناله و گریه می‌کنند که گرچه کاملاً طبیعی است، می‌تواند برای افرادی که تازه پدر و مادر شده‌اند کمی نگران‌کننده باشد. اما گاهی نیز رفتارهای کودک در خواب می‌تواند یک مشکل جدی‌تر را نشان دهد. در این مطلب می‌توانید با برخی از عادتهای کودکان در خواب مثل مکث یا توقف تنفس، خروپف و خرناس، عرق کردن، تاب دادن بدن، سر کوبیدن و دندانقروچه در خواب و راهکارهای اصلاح آنها آشنا شوید.
وقفه تنفسی و آپنه
شما نیز احتمالاً متوجه شده‌اید که ریتم تنفس کودکتان وقتی می‌خوابد تغییر می‌کند. او ممکن است در ابتدا سریع‌تر نفس بکشد، سپس کمی آهسته‌تر و قبل از سرگیری تنفس سریع به مدت پنج تا ۱۰ ثانیه تنفسش قطع شود و به همین ترتیب ادامه یابد. پزشکان آن را تنفس دوره‌ای یا تنفس پریودیک می‌نامند و این نوع تنفس در کودکان تا زمانی که به حدود شش ماهگی می‌رسند معمول است. متخصصان اطفال می‌گویند نفس کشیدن کودک ممکن است در حداکثر ۵ درصد از زمان خوابش طبق این الگو باشد.
اما برخی از نوزادان آپنۀ مرکزی در خواب را تجربه می‌کنند که باعث می‌شود تنفس آنها برای حداکثر ۲۰ ثانیه متوقف شود. دوره‌های توقف تنفس طبیعی و ممکن است ناشی از نابالغ بودن ساقهٔ مغز باشد که تنفس را کنترل می‌کند اما اگر مکث تنفسی طولانی‌تر از ۲۰ ثانیه باشد، پزشک فرزندتان ممکن است بخواهد او را معاینه کند و برای ارزیابی بیشتر به یک متخصص ارجاع دهد که در اغلب موارد، این تنفس نامنظم نوزاد جایی برای نگرانی ندارد.
همچنین غیرمعمول نیست که دست و پای نوزادان گاهی کبود به نظر برسد.مثلاً اگر نوزادتان در حال گریه یا سرفه باشد یا اگر کمی سردش باشد، این حالت می‌تواند اتفاق بیفتد. اما اگر پیشانی، زبان، ناخن‌ها، لب‌ها یا بدن او به طور مداوم به کبودی می‌زند، ممکن است کودک در دریافت اکسیژن کافی دچار مشکل باشد. در چنین وضعیتی سریع نوزاد را روی پشت پشتش بخوابانید و او را لمس کنید یا تکان دهید تا واکنشش را ببینید و اگر کودک پاسخی ندا‌د، فوراً با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
همچنین اگر تنفس نوزادتان قطع شده است و نمی‌توانید او را بیدار کنید، فوراً احیای قلبی تنفسی نوزاد را شروع کنید و از کسی بخواهید با اورژانس تماس بگیرد. اگر تنها هستید، سریع خودتان با اورژانس تماس بگیرید و خیلی همزمان عملیات احیای قلبی تنفسی نوزاد را شروع کنید تا کمک برسد یا نوزادتان دوباره نفس بکشد. چیزی که مهم است اینکه باید عملیات نجات و CPR کودکان را یاد بگیرید تا در مواقع لزوم شاید بتوانید جان هر بچه‌ای را نجات دهید. به یاد داشته باشید که یادگیری مانورهای نجات کودک از خفگی بسیار مهم است و باید حتماً زیر نظر افراد متخصص یاد گرفته شود.
خروپف و خرناس
اگر کودک در حین خواب گاهی خروپف می‌کند یا صداهای خرناس‌مانندی ایجاد می‌کند، احتمالاً جایی برای نگرانی نیست. بسیاری از کودکان در صورت گرفتگی بینی خروپف می‌کنند که در طول چند هفتهٔ اول تولدشان رایج است.
اما خروپف مداوم گاهی می‌تواند دلیل وجود یک مشکل باشد، پس بهتر است برای احتیاط با پزشک کودکتان تماس بگیرید و به خروپف کودکتان اشاره کنید. پزشک می‌تواند علل احتمالی را بررسی کند و ممکن است شما را به یک متخصص ارجاع دهد تا ضرورت انجام آزمایش یا درمان بررسی شود.
در مورد خروپف در کودکان بیشتر بدانید.
عرق کردن زیاد
برخی از نوزادان در طول عمیق‌ترین بخش از چرخهٔ خواب شبانهٔ خود عرق می‌کنند و در نهایت خیس عرق می‌شوند. از آنجا که نوزادان زمان خیلی بیشتری را در عمیق‌ترین مرحلهٔ خواب می‌گذرانند، به احتمال زیاد در طول شب از بزرگسالان یا حتی کودکان بزرگ‌تر بیشتر عرق می‌کنند.
هرچند عرق کردن کودکان بسیار شایع است اما تعریق بیش از حد می‌تواند نشانهٔ وجود یک مشکل باشد. برای مثال، تعریق بیش از حد، به ویژه هنگام غذا خوردن می‌تواند نشانهٔ بیماری قلبی مادرزادی و همچنین عفونت‌های مختلف و آپنهٔ خواب باشد. گرمای بیش از حد نیز یک عامل خطر برای عرق کردن و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد است، بنابراین از گرم کردن بیش از حد نوزاد و محل خواب او خودداری کنید. دمای اتاق را در محدوده‌ای تنظیم کنید که یک فرد بزرگسال با لباس‌های سبک در آن احساس راحتی کند. به نوزادتان همان قدر لباس بپوشانید که خودتان بتوانید در آن میزان لباس و بدون پتو راحت بخوابید.
در برابر وسوسهٔ خیلی گرم کردن او مقاومت کنید و پتو و لحاف را در تخت یا محل خوابش نگذارید. به عنوان یک قاعدهٔ کلی به یاد داشته باشید که اگر شما خیلی گرمتان است، احتمالاً نوزادتان نیز همین احساس را دارد و اگر خانهٔ شما سرد است و نوزاد با وجود لباس‌های سبکی که پوشیده است هنوز هم عرق می‌کند، لازم است با پزشک در این مورد صحبت کنید.
تکان و تاب دادن بدن
بسیاری از کودکان با حرکات ریتم‌داری شبیه حرکت ملایم یک صندلی گهواره‌ای آرامش می‌یابند و به خواب می‌روند. برخی از آنها روی چهار دست‌وپا یا حتی در حالت نشسته خود را تاب می‌دهند. تاب دادن بدن از حدود شش تا ۹ ماهگی شروع می‌شود و ممکن است با سر کوبیدن یا چرخاندن سر همراه باشد.
این کار معمولاً نشانه‌ای از هیچ گونه مشکل رفتاری یا عاطفی نیست و بهتر است شما نیز با این کارش مدارا کنید و رویکرد آرامی را در پیش بگیرید، زیرا اگر کودکتان حس کند شما می‌خواهید مانع تاب خوردنش شوید ممکن است به این کار اصرار بیشتری کند. اگر تاب خوردن او خیلی پرسروصداست، تخت کودک را از کنار دیوار دور کنید و پیچ و مهره‌های تختش را به طور منظم سفت کنید، زیرا آن همه حرکت ممکن است آنها را شل کند.
سر کوبیدن
کوبیدن سر به اشیا نیز مثل تاب خوردن، یک رفتار شایع است که برخی از کودکان شیرخوار برای آرامش دادن به خود انجام می‌دهند. همچنین گاهی ممکن است کودک در طول دندان درآوردن یا عفونت گوش، سر خودش را به چیزی بکوبد تا حواس خودش را از درد منحرف کند. سر کوبیدن اغلب پس از شش ماهگی کودک شروع می‌شود و ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه یابد، اما بیشتر کودکان تا سه یا چهار سالگی از آن خلاص می‌شوند و این رفتار به ندرت نشانه‌ای از هر گونه مشکل عاطفی یا رشدی است.
در موارد نادر نیز، به ویژه اگر کودکتان تأخیر در رشد دارد می‌تواند نشانهٔ وجود یک مشکل باشد که بهتر است با پزشک فرزندتان صحبت کنید. بهتر است پیچ و مهره‌های تخت کودک را به طور منظم سفت کنید و از بالش، ضربه‌گیر یا پتو برای گرفتن ضربهٔ سر استفاده نکنید، زیرا بالش و ملافه‌های اضافه و پتوهای شل در تختخطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را افزایش می‌دهد.
دندانقروچه
بیش از نیمی از تمام کودکان دندان‌های خود را مخصوصاً در خواب به هم می‌سایند یا به اصطلاح دندانقروچه می‌کنند. دندانقروچه می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در کودکانی که اولین دندان‌های خود را درمی‌آورند بیشتر رخ می‌دهد و معمولاً در حدود شش ماهگی نیز شایع‌تر است ولی به دندان‌های او آسیبی نمی‌زند.
همچنین دندانقروچه در کودکان می‌تواند ناشی از درد برای مثال ناشی از گوش‌درد یا حتی گرفتگی بینی باشد. بهتر است این رفتار را به پزشک کودک اطلاع دهید و یادتان باشد که اولین ویزیت دندان‌پزشکی نوزاد باید در حدود یک سالگی او باشد. پزشک و دندان‌پزشک می‌توانند علت دندانقروچه را ارزیابی و آسیب به مینای دندان را بررسی کنند.
