قبل از سه سالگی، بیشتر کودکان اهمیت نگاه کردن به چشم مردم هنگام صحبت با آنها را درک نمی‌کنند. در حقیقت، نگاه کردن به پایین یا جایی دیگر، شیوه‌ٔ آنها برای کنترل کردن یک موقعیت است.

برای مثال، وقتی برای کودک خود توضیح می‌دهید که نباید روی تخت بپرد، ممکن است به دیوار نگاه کند تا تحت فشار احساس گناه قرار نگیرد یا اگر روز تولد اوست و از اطرافیان هدیه می‌گیرد، ممکن است نتواند به پدربزرگش نگاه کند، چون خیلی هیجان‌زده است.

یکی از راه‌های ترغیب کودک به بیان افکار و احساساتش استفاده از عروسک برای صحبت با اوست. با قرار دادن عروسک در مسیر نگاه او توجهش را جلب کنید. از آن استفاده کنید تا به او کمک شود روی شما تمرکز کند، سپس عروسک را کنار بگذارید و نگاهش را بقاپید.

وقتی کودک شما نسبت به یادگیری مهارت‌های اجتماعی جدید پذیرا به نظر می‌رسد که معمولاً مدتی بعد از سومین سالگرد تولدش است، می‌توانید به او توضیح دهید که چرا باید هنگام گفت‌وگو به چشم‌های فردی که با حرف می‌زند نگاه کند. مثلاً به او بگویید: «کار مؤدبانه‌ایه. این کار به اون شخص می‌فهمونه که تو به حرفش گوش می‌دی. ببین وقتی تو چیزی به من می‌گی چطور بهت نگاه می‌کنم؟»

این را هرازگاهی به او یادآوری کنید و وقتی یادش می‌ماند این کار را بکند با تعریف و تمجید خود به او پاداش بدهید. فرزندتان کم‌کم یاد خواهد گرفت که وقتی با دیگران محترمانه رفتار می‌کند، با خودش هم با احترام رفتار می‌شود.

اما در مورد کودکان بزرگ‌تر و بچه‌های دبستانی چطور؟

شما نباید انتظار داشته باشید که بچۀ دبستانی شما هنگام گفت‌وگو با دیگران، ارتباط چشمی زیادی برقرار کند. وقتی صحبت می‌کند، او را تماشا کنید. آیا به طرف دیگر نگاه می‌کند، سرش را برمی‌گرداند یا به پایین نگاه می‌کند؟ شاید گاهی اوقات تماس چشمی برقرار می‌کند، اما به نگاهی که بسیاری از بچه‌ها و بیشتر بزرگسالان آن را خیلی متمرکز و جدی می‌بینند خیره نمی‌شود؟ اگر چنین است، در برابر این وسوسه که بگویید وقتی چیزی برای گفتن دارد، به چشم‌های مردم نگاه کند، مقاومت کنید. در سن او، این خواسته واقع‌بینانه نیست و حتی در بیشتر مواقع بزرگسالان نیز با یکدیگر این گونه صحبت نمی‌کنند.

در عوض، به او پیشنهاد دهید که هنگام صحبت کردن به‌طورکلی در جهتی که آن فرد هست نگاه کند، هم از روی ادب و هم به خاطر این‌که حرف‌هایش فهمیده شود. احتمالاً انجام این کار در برابر همسالانش راحت‌تر خواهد بود تا در مقابل بزرگسالان. یادآوری کنید که گاهی اوقات دیگران احساس کمرویی می‌کنند یا می‌ترسند که هنگام صحبت مستقیماً به چشم کسی نگاه کنند. با این وجود، به او بگویید که بیشتر مردم سعی می‌کنند حداقل به صورت گذرا و مختصر به یکدیگر نگاه کنند، زیرا همه دوست دارند به حضورشان احترام گذاشته شود.

اگر بچۀ دبستانی شما هنگام صحبت کردن به زمین خیره می‌شود، به او سیخونک نزنید که به بالا نگاه کند، به خاطر این رفتارش جلوی دیگران عذرخواهی نکنید، نگویید که خجالتی است یا برچسب دیگری به او نزنید، زیرا شما نمی‌خواهید رفتاری را که احتمالاً پشت سر خواهد گذاشت، بزرگ کنید. در خانه، به او کمک کنید هنگام صحبت کردن به افراد نگاه کند. مثلاً بگویید: «می‌تونی به پیشونی یا صورتم نگاه کنی و در مورد ماجراهای امروزت برام تعریف کنی؟» یا «بیا به چشم‌های هم نگاه کنیم و ببینیم کی می‌تونه این کار رو بیشتر ادامه بده و در همین حین دربارۀ این‌که برای شام چی بخورید، صحبت کنید». وقتی کودک شما با این بازی‌ها راحت‌تر می‌شود، هنگام صحبت کمتر نگاهش را از دیگران می‌دزدد. همچنین بهتر است اگر بزرگسالان برای صحبت کردن تا سطح نگاه او پایین بیایند، زیرا در این حال مجبور نیست برای صحبت کردن گردن خود را خیلی دراز کند یا هنگام صحبت کردن از این غول‌هایی که بالای سرش خم شده‌اند دچار ترس و رعب نمی‌شود.

اگر پس از این تلاش‌ها، فرزند شما همچنان هنگام صحبت کردن نگاهش را می‌دزدد، یا به نظر نمی‌رسد که به تعامل اجتماعی علاقه دارد، هیچ دوستی ندارد یا با اعضای خانوادۀ خود ارتباط برقرار نمی‌کند، با پزشک متخصص اطفال او صحبت کنید.