ماجرا فقط یک بدخلقی ساده است یا پای عوامل فیزیولوژیک به میان است؟ درباره آقایان میان‌سال صحبت می‌کنیم؛ آن زمان‌هایی که رفته‌رفته با افزایش سن‌وسال بدخلق میشوند و کمی غرغرو. به نظر می‌رسد ریشه کم‌تحملی و بدخلقی مردان با افزایش سن به سندرومی بهنام عارضه بدخلقی مردان (Irritable Male Syndrome) یا پریود مردان می‌رسد. از نظر بالینی، به این حالت آندروپوز (Andropause) یا یائسگی مردان هم می‌گویند در ادامه همراه طبیب فارسی باشید .
در پاسخ به اینکه ایا مردها هم پریود میشوند یا مردان چگونه پریود میشوند باید بگوییم پریود در مردان مشابه روندی نیست که زنان تجربه می‌کنند. مردان، با افزایش سن، به‌دلایلی مانند نوسانات هورمونی، عارضه‌ای را تجربه می‌کنند که از آن با عنوان پریود مردان یا سندروم بدخلقی یاد می‌شود.
همان طور که نام این عارضه یا سندروم نشان می‌دهد، علامت اصلی آن بدخلقی است. افسردگی و کاهش اعتماد به نفس هم از نشانه‌های دیگر آن به شمار می‌رود. پریود مردان ممکن است با اختلال در خواب، کاهش توانایی در تمرکزکردن و کاهش انرژی همراه باشد. علاوه بر اینها، کاهش وزن و کم‌توانی در بازیابی انرژی بعد از ورزش‌کردن نیز از نشانه‌های این سندروم است.
نوسانات و تغییرات هورمونی مردان باعث تغییر در میل جنسی و اختلالات نعوظ هم می‌شود. تمامی این نشانه‌ها و علائم روی زندگی زناشویی فرد نیز اثر می‌گذارد و معمولا چالش‌هایی منفی به او تحمیل می‌کند. دمدمی‌مزاجی و تغییرات در میل جنسی رابطه فرد با همسرش را به چالش می‌کشد. پای علامت‌های دیگری هم به میان است؛ مثلا اختلالات خواب از علامت‌هایی است که زندگی سالم و معمولی فرد را ناخوشایند می‌کند. وضعیت سلامت روان و جسم تا حد زیادی به خواب مطلوب و خوشایند وابسته است.
برای درک وضعیت مردان در زمان پریود یا شروع یائسگی‌شان باید با این علامت‌ها آشنا باشید. در این دوران، نیاز به همراهی اطرافیان با فرد بیشتر از قبل می‌شود.
عامل بروز دوران قاعدگی در مردان چیست؟
یکی از دلایل اصلی آندروپوز کاهش هورمون تستوسترون در مردان است. این هورمون به‌طور طبیعی در بدن مردان ترشح می‌شود و به باروری آنها کمک می‌کند. تستوسترون در شکل‌گیری توده ماهیچه مردان و رویش موهای بدنشان هم نقش دارد. با ورود آقایان به ۳۰سالگی و بعد از آن، هورمون مذکور کم‌کم رو به کاهش می‌رود.
مردان برای داشتن روابطی سالم در زندگی به این هورمون نیاز دارند. چرا؟ چون بخشی از تناسب اندام، اعتمادبه‌نفس، انرژی و میل جنسی‌شان وابسته به آن است. منتها آیا عامل بدخلقی یا پریود مردان و ورودشان به دنیای یائسگی در کاهش تستوسترون خلاصه می‌شود؟
به‌طور کلی، مردان با افزایش سن سطح کمتری از ترشح تستوسترون در بدن را شاهد خواهند بود و البته به‌جز سن، عوامل دیگری مانند فشار خون بالا یا دیابت هم در این کاهش اثرگذارند. تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد کاهش تستوسترون در مردان با پابه‌سن‌گذاشتن، عوارضی شبیه گُرگرفتگی در خانم‌ها در سنین یائسگی ایجاد می‌کند.
البته یائسگی زنان با مردان تفاوت‌های چشم‌گیر و غیرقابل‌مقایسه‌ای دارد.
مقایسه یائسگی زنان با آندروپوز
همان طور که گفته شد، یائسگی زنان تفاوت‌های چشمگیری با اتفاقاتی دارد که برای مردان میان‌سال رخ می‌دهد. در دوران یائسگی، تولید استروژن به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد؛ اما در مردان تستوسترون به‌تدریج کم می‌شود، چیزی در حدود نیم‌درصد در هر سال.
برخی پزشکان معتقدند تغییرات هورمونی مردان در میان‌سالی آن‌چنان شدید و تند نیست و در واقع، اگر یائسگی برای آنها به کار باشد، اتفاقاتی مشابه زنان در بدنشان رخ نمی‌دهد. در حقیقت، برخی از متخصصان و پزشکان معتقدند کاهش تستوسترون تنها دلیل تغییرات خُلقی و بروز آندروپوز در مردان نیست.
پریود مردان یا سندروم بدخلقی در آنها چطور تشخیص داده می‌شود؟
بررسی سطح تستوسترون می‌تواند گام مهم و مفیدی در تشخیص مشکلات خلق‌وخویی باشد که به‌واسطه افزایش سن به وجود می‌آیند. ارزیابی وضعیت تستوسترون به‌عنوان بخشی از آزمایش‌هایی خواهد بود که برای سنجش قند خون، وضعیت کلسترول و… انجام میشوند.
زمانی که سطح و میزان تستوسترون بدن مشخص می‌شود، دلایل بدخلقی و دمدمی‌مزاجی‌های پراکنده را نیز راحت‌تر می‌توان بررسی کرد. پزشکان با بررسی سطح هورمون‌ها، معاینه جسمانی و گفت‌وگو با بیمار به نتیجه‌گیری درباره وضعیت او می‌رسند.
همان طور که پیش‌تر هم اشاره شد، دلایل ریشه‌ای دیگری هم وجود دارند که ممکن است عامل پریود مردان باشند؛ برای نمونه، دیابت یکی از عوامل اختلالات نعوظ است یا مشکلات دیگری مانند اختلال وقفه تنفسی در خواب هم ممکن است روی کاهش توانایی در تمرکز و انرژی اثرگذار باشند.
مردان برای کنارآمدن با مشکلاتی که ممکن است تجربه کنند، باید نگاه دقیقی به علائم و رفتارهایشان داشته باشند و با همسر خود نیز درباره مشکلاتشان صحبت کنند.
راه‌های درمان پریود مردان چیست؟
اگر پریود مردان در نتیجۀ کاهش سطح تستوسترون عارض شود، به درمان‌هایی نیاز است که سطح این هورمون را در بدن متعادل و کنترل می‌کنند. در این درمان، هورمون تستوسترون ساختگی به بدن تزریق می‌شود. مانند هر روش درمانی دیگری، این روش ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. گاهی عوارض هورمون‌درمانی روی سلامت قلب اثرات منفی می‌گذارد. گاهی هم دمدمی‌مزاجی و تغییرات خُلقی مانند پیداکردن حالتی تهاجمی به فرد دست می‌دهد.
اگر این درمان باعث بروز عوارضی شود، باید حتما به پزشک مراجعه کرد.
داشتن سبک زندگی سالم و رژیم غذایی متعادل نیز در کنترل عوارض نقش مهمی دارند؛ برای مثال، کنترل وزن می‌تواند مشکلاتی را حل کند که شاید دلیل و عامل پریود مردان باشند، عواملی مانند:
دیابت؛
اختلالات خواب؛
بیماری‌های قلبی؛
کاهش سطح انرژی.
مصرف مواد غذایی که شکر و چربی ندارند نیز از جمله کارهایی است که برای کنترل وضعیت پریود مردان می‌توانید انجام بدهید. کنارگذاشتن مصرف الکل و ورزش‌کردن به‌مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه به‌طور روزانه یا در بیشتر روزهای هفته نیز از راه‌های درمان پریود و یائسگی مردان است.
اگر این وضعیت روی روابط مرد با همسر خود اثرات منفی گذاشته است، به مشاوره‌های روان‌شناسی نیاز است. جلسات مشاوره راهی مناسب برای کنترل تغییرات روان و شخصیت خواهند بود. زوج‌هایی که بعد از تجربه پریود مردان دچار چالش میشوند و به روان‌شناس مراجعه می‌کنند، به‌خوبی از پس مشکلاتشان بر خواهند آمد.
چطور می‌توان پریود مردان را کنترل کرد؟
برای کنترل این وضعیت باید علائم و نشانه‌های آن را شناسایی و بررسی کرد. همچنین، با مراجعه به پزشک، به تشخیص قطعی این وضعیت رسید و درمان مناسب را پیگیری کرد. برای اینکه در دوران پریود مردان، روابط همسران مخدوش نشود به توصیه‌های زیر دقت کنید:
نیاز است که همسر و همراه فرد در شنیدن مشکلات و علائم او صبور باشد؛
برای کنترل اوضاع باید دور موادی مانند الکل و مواد قندی و حاوی شکر را خط کشید؛
مردان باید با تغییرات خُلقی خود در این دوران آشنا شوند و با آرام‌کردن خود، آنها را کنترل کنند؛
مردان باید بپذیرند که دچار تغییراتی شده‌اند و وضعیتشان از نظر جسمی و روانی تغییراتی کرده است؛
استفاده از روش‌هایی مانند تسوتسترون‌درمانی مطلوب است و برای دیدن نتایج آن به کمی صبر نیاز است؛
استفاده از کمک روان‌شناسان را نباید در آرام‌سازی خود و ازبین‌بردن استرس‌ها نادیده گرفت. برای دریافت نتیجه مطلوب، گاهی به چندین جلسه مشاوره نیاز است؛
ورزش‌کردن باعث تولید ماده‌ای بهنام اندورفین در بدن می‌شود و حال خوبی در هر فرد ایجاد می‌کند. نتیجه این حال خوب در درمان افسردگی و ازبین‌بردن احساسات منفی نقش دارد؛
روی‌آوردن به رژیم‌های غذایی سالم نباید فراموش شود (مثلا رژیم غذایی مدیترانه‌ای شامل مصرف میوه، سبزیجات، دانه‌های کامل، آجیل، پروتئین‌های کم‌چرب و لبنیات کم‌چربی یا بدون چربی)؛
استفاده از روش‌های آرام‌سازی خود (مانند یوگا، مدیتیشن و کنترل تنفس) در مدیریت اوضاع بسیار مفید است.
