با توجه به رسالت آمارد در معرفی انواع شغلهای خانگی، این بار با مطالبی درباره پرورش کیوی و محصولات فرعی حاصل از آن در خدمت شما هستیم.
● سلامتی جامعه، انگیزه ای برای پرورش کیوی
به دلیل تغییر سبک زندگی،و همچنین وجود مواد غذائی ناسالم و کارخانه ای متاسفانه شیوع انواع بیماریها، مخصوصا سرطان نسبت به گذشته افزایش بسیار زیادی یافته است.
بر همین اساس، اغلب مردم، افزون بر داروهای شیمیایی، به دنبال راهی برای درمان در طبیعت هستند.
از این رو گاهی دیده می شود برای فروش بیشتر محصولات طبیعی، روی بسته بندی، خواص آن محصول ذکر می شود.
پس فواید این میوه و تاثیرش بر سلامت انسان، یکی از انگیزه های پرورش کیوی و ایجاد این کسب و کار است.
● می خواهم یک میوه ی ضد سرطان پرورش دهم!
آنتی اکسیدان‌ها، کاروتنوئید‌ها، ویتامین‌ها و فیبر زیاد در کیوی باعث پیشگیری و یا بهبود زودرس سرطان می شود.
از دیگر اثرات مهم آن :
- کمک در سلامت قلب و عروق
- بالا بردن جذب آهن، سلامتی چشم
- ضد یبوست و ملینی طبیعی
- موثر در سلامت و رشد جنین
- تقویت کننده ی سیستم ایمنی بدن
- جلوگیری از دیابت
- بالا بردن کیفیت خواب
● برای پرورش کیوی، اولین قدم شناخت کیوی است.
درخت کیوی دارای ریشه‌های نسبتاً ضخیم، گوشتی آبدار و سطحی با برگهای قلبی شکل و متناوب است.
اواخر بهار زمان شکوفایی گلهای درخت کیوی است.
میوه این درخت، از اوایل آبان ماه قابل برداشت است و وزن متوسط آن در ایران، حدود ۷۰ گرم می‌باشد.
۳۰۰ میلی‌گرم ویتامین C در هر ۱۰۰ گرم آن وجود دارد که تقریباً ۲ برابر میزان موجود در مرکبات است.
کیوی از میوه‌های نیمه گرمسیری است که مقاومت بیشتری به سرما نسبت به مرکبات دیگر دارد. ( تحمل ۱۰ درجه زیر صفر)
نکته: پرورش کیوی در مناطق معتدل نیز مشاهده می‌شود.
●ارزش اقتصادی کیوی چقدر است؟
امروزه کیوی کالایی کاملاً اقتصادی تلقی می‌شود.
در مقایسه با سایر محصولات مثل برنج و مرکبات که در شرایط آب و هوایی مشابه کیوی در کشور کشت می‌شوند، پرورش کیوی بازدهی اقتصادی نسبتا بالاتری دارد.
با پرورش کیوی می توان سالانه یک میلیارد دلار ارز برای کشور به دست آورد.
کیوی در ایران نسبت به سایر کشورها طعم بهتری دارد زیرا:
کشت ارگانیک انجام می گیرد و استفاده از سموم حداقل است.
اگر از نظر زمان برداشت محصول استانداردهای بسته‌بندی رعایت شود، توان حمل و نقل کشور افزایش یابد میتوان در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشت.
ورود به بازارهای جهانی
مردم سالیانه تقاضای خرید ۴ میلیون تن کیوی دارند. این در حالی است که تولید کیوی در دنیا فقط ۸۰۰ هزار تن است.
یعنی تنها ۲۰ درصد تقاضای جهان پاسخ داده می‌شود.
نتیجه مهم: می توان با پرورش کیوی وارد بازارهای جهانی شد.
●مگر پرورش کیوی چه مزیتی دارد؟!
۱_ در مقایسه با درختان نیمه گرمسیری دیگر، کیوی کمتر مورد تهاجم آفت و بیماری است. بنابراین خسارت زیادی محتمل نمی‌شود.
از وقتی به ایران آمده، تنها یک نوع شپشک‌نقره‌ای شبیه شپشک توت آن را مورد حمله قرار می‌دهد که به‌وسیله کفشدوزکی در طبیعت پارازیته می‌شود.
۲_ ضایعات بعد از برداشت آن نسبت به سایر میوه ها کمتر است.
اگر اصول داشت، برداشت، حمل و نقل، انبارداری و بازار رسانی رعایت شود این ضایعات به حدود ۳ درصد می رسد.
البته در ایران به دلیل:
سیستم حمل و نقل ضعیف و عدم رعایت اصول انبارداری، ضایعات پس از برداشت این میوه ۳۳ _۲۴ درصد اعلام شده است.
اما ناامید نشوید
از آنجا که سرمایه اصلی یعنی تهیه و خرید زمین و باغ هنوز در اختیار سرمایه‌گذار است؛ سود سالانه و بالای این محصول:
خسارات های حمل و نقل و انبارداری را و نیز سایر خسارات و زیان‌هایی که ممکن است در اثر سرما و بادهای شدید ایجاد شود را می پوشاند.
● صفر تا صد پرورش کیوی در منزل
به دست آوردن بذر یا دانه و نهال کیوی
احتمال اینکه بذر کاشته شده از نوع میوه ای که میگیرید با نوع کیوی متفاوت باشد وجود دارد.
در کل ۳ نوع کیوی داریم:
کیوی معمولی
اغلب در میوه فروشی ها این کیوی پیدا می شود.
پوست قهوه ای زبری دارد و داخل آبدار آن به رنگ سبز است.
یک ماه آبی با سردی ۷ تا ۱ درجه، برای پرورش آن در نطر گرفته می شود.
کیوی طلایی
خوشمزه تر از کیوی معمولی و نیازمند محیطی سردتر برای پرورش است.
رنگ این کیوی زرد می باشد.
کیوی برری
سایز کوچکتری دارد.
ترکیبی از کیوی طلایی از لحاظ لذیذ بودن و کیوی معمولی از نظر رشد در دمای معتدل تر است.
بذر را می توان از عاملان تکثیر بذر یا گل فروشی ها تهیه کرد.
بهتر این است که خود بذر بدست آوریم چرا که مطمئنیم حاصل شیرین و آبدار خواهد بود.
برای این منظور:
– یک کیوی را می چشیم اگر طعم مورد پسندی داشت با قاشق دانه های سیاه آن را جدا میکنیم.
– دانه ها باید از میوه پاک شوند پس چند مرحله آب کشی نیاز است و در آخر با دست به آرامی می مالیم.
– دانه ها را در دستمال مرطوب گذاشته و سپس داخل یک ظرف پلاستیکی که می توان سر آن را بست قرار میدهیم.
– ظرف را در جای گرمی قرار می دهیم تا سبز شوند و رشد کنند.
دقت کنید
دستمال باید تا زمان رشد دانه ها مرطوب باقی بماند.
چنانکه رطوبت دستمال قبل از رشد کامل از بین رفته باشد مجدد دستمال را مرطوب می کنیم.
– ۳ الی ۴ دانه جوانه زده شده را به همراه دستمالی که روی آن قرار دارند در یک گلدان قرار می دهیم.
– این کار را تا جایی ادامه می دهیم که تمام بذر ها کاشته شود.
– گلدانها را پشت پنجره و در معرض نور کافی قرار می دهیم.
– اغلب کسانی که در کار پرورش کیوی هستند تا دو سال گلدان و نهال خود را به بیرون انتقال نمی دهند.
– در مورد تغذیه از کودهای ژنریک استفاده کنید.
– از گل فروش بخواهید شما را در مورد نوع کود راهنمایی کند.
– نهال ها باید در مکان آفتاب گیر باشند خاکشان شخم زده باشد و با مواد کودی لازم مثل کودهای ژنریک مخلوط شده باشد و همچنین نمناک باشند.
– این امر در گلدان یا هر محل به طرز مشابهی باید انجام گیرید.
– برای جلوگیری از خم شدن نهال در هنگام رشد و نشکستن هنگام بار آوردن از تکیه گاهی به ارتفاع ۲ متر استفاده می کنیم.
– نهال را از گلدان خارج کنید بطوریکه کمی از خاک روی ریشه باقی بماند.
– نهال را در حفره ای که ۲ سانتی متر بیشتر از ریشه آن باشد قرار دهید و اطراف آن را با خاک کود دار نرم پر کنید. سپس آبیاری نمایید.
نکته
قرار دادن یک ستون استحکامی در کنار نهال باعث می شود تا به صورت صاف و صحیح به درخت تبدیل شود.
در صورت خم شدگی آن را به آرامی به ستون ببندید.
سالی یک بار هرس کردن شاخه های فرعی به رشد بهتد درخت کمک می کند.
بسته به شانس ۳ تا ۵ سال بعد پس از رسیدن میوه ها از آنها لذت ببرید.
●اگر تصمیم جدی تری دارید به مطلب زیر توجه بفرمایید
ارقام تجارتی مهم کیوی ماده عبارتند از :
آبوت ، آلیسون ، برونو ، هایوارد ، مونتی و ارقام نر ماتوا و توموری.
از میان این ها رقم هایوارد بیشترین کشت را در دنیا دارد.
این رقم درمازندران به روش قلمه و در گیلان تولید نهال های اصلاح شده به روش پیوند اسکنه می‌باشد.
کیوی را میتوان به چهار روش تکثیر کرد:
- تکثیر از طریق بذر
- تکثیر ازطریق قلمه
باتوجه به نوع واریته موردنظر، میتوان چهار نوع قلمه انتخاب نمود:
الف: قلمه چوبی یا خشبی
ب: قلمه های نیمه خشبی
ج: قلمه های علفی
د: قلمه های ریشه ای
- تکثیر ازطریق کشت بافت
- تکثیرازطریق پیوند
الف: پیوند جوانه(پیوند شکمی وپیوندوصله ای)
ب: پیوند شاخه(پیوند زبانه یا انگلیسی،پیوندپوستی وپیوند اسکنه ای)
لازم به ذکر است که هر کدام توضیحات و نکات خاص خود را دارند و در صورت استفاده از هر روش از مطالعه و آموختن آن نباید غافل شد.
●چگونه یک باع کیوی احداث کنیم؟!
برای احداث باغ باید به نسبت ۱ به ۹ از پایه های نر و ماده استفاده نمود تا گرده افشانی به نحو احسن انجام گیرد.
طراحی باغ کیوی
فاصله نهال ها را ۴ متر و ردیف ها را ۵ متر و یا فاصله ردیف و نهال ها را ۴ در ۴ متر در نظر می‌گیرند.
(۴ در ۴) و (۵ در ۵) و بعضا (۵/۳ در ۵/۴) که بستگی به مساحت زمین نیز دارد.
خاک مهمترین عنصر در پرورش کیوی است که:
خاک شنی هوموس دار بهترین خاک برای پرورش کیوی است.
این مخلوط یعنی خاک سبک شنی (۵۰ % کود پوسیده دامی و ۵۰ % ماسه دریا) مناسب ترین ترکیب می باشد.
●زمان کاشت کیوی
بهترین زمان کاشت کیوی ماه های مهر و شهریور است البته در اسفند و فروردین نیز می توان اقدام به کاشت کرد.
اگر پایه های نر و ماده همزمان شکوفه دهند ۱ پایه نر برای ۹ پایه ماده کافی است
●تربیت درختان کیوی چگونه است؟
یک قیم سبک را در کنار نهال قرار داده تا نهال های جوان روی سیم هدایت شوند.
سپس یک شاخه قوی را روی آن هدایت می کنند تا نزدیک سیم لیدر که در ارتفاع ۱۵۰ سانتی متری قرار دارد، سر برداری صورت می گیرد.
این تنه مستقیم باید طوری تربیت شود که به دور قیم نپیچد و هیچگونه انشعابی نداشته باشد و
تمام شاخه های جانبی حذف شوند.
سپس برای به وجود آوردن شاخه های اصلی یا شاخه های لیدر ،در محل سربرداری شده دو شاخه جانبی را در امتداد سیم میانی انتخاب و به سیم ها می بندند.
یعنی در این حالت دو شاخه در دو جهت به عنوان هادی (لیدر) نگهداری می شوند و سپس شاخه های جانبی را با زاویه ۹۰ درجه در امتداد طرفین شاخه هادی می بندند.
این شاخه ها در سال بعد بازو های بارده خواهند بود.
رشد زیاد درخت کیوی باعث می شود تا در مدت کوتاهی دور سیم هایی که برای استقرار آن تعبیه گردیده بپیچد و مشکلات زیادی را به وجود آورد که در بعضی مواقع سیم ها در تنه فرو رفته و باعث خشکی آن ها می شود.
بنابراین با آغاز رشد نهال لازم است :
- هر دو یا سه روز نهال ها را مورد بازدید قرار داد.
- خواباندن شاخه ها روی سیم ها به صورت افقی مخالف جهت هم و بستن آن ها به شکل ازاد به وسیله نخ کتان.
- هرس کردن شاخه های فرعی در صورت لزوم
● نکاتی باید رعایت شود تا درخت کیوی به طور مطلوب به بار بنشیند:
شروع گلدهی درخت کیوی از دومین سال است.
باید غنچه ها را حذف کرد.
اگر درخت در این سن به بار بنشیند علاوه بر کاهش رشد رویشی، قدرت باردهی آن نیز در آینده کم می شود.
شاخه هایی که قطر آنها کمتر از ۳_۴ سانتی متر است هرس می شوند تا شاخه های بارور کافی بر بوته باقی بمانند.
درستش این است که هنگام هرس زمستانه به این نکته توجه داشته باشیم که باید در هر متر مربع ۵۰ تا ۵۵ عدد میوه تشکیل شود.
شاخه ها باید طوری انتخاب شوند تا در هر دو طرف بازو های اصلی به طور مناسب پخش شوند.
پیش بینی تعداد شاخه های بارور بر روی هر بوته با تجربه دست خواهد آمد.
این مورد با محاسبه طول کلی شاخه های بارور باقی مانده بعد از هرس قابل محاسبه می باشد.
معمولاً در هر بوته ۶۰ تا ۷۰ متر طول کلی شاخه های بارور، در نظر گرفته می شود.
همه‌ی جوانه ها در اوایل بهار بیدار نمی‌شوند و نیز برخی از گل ها در اوایل رشد، از بین می روند.
در صورت گلدهی بیش از حد، گل های اضافه باید حذف شوند که برای این منظور:
- گل های ناقص و کج را حذف می کنند.
- شکوفه های پایین شاخه که معمولاً منجرو به تولید میوه های پهن می شوند را حذف می‌کنند
- اگر در مراحل بعد میزان محصول بیشتر باشد، در طی دو هفته اول، میوه های تازه تشکیل شده را حذف می کنند.
برای این امر نیز حذف میوه های به هم چسبیده و یا آسیب دیده در اولویت قرار خواهد گرفت
●آبیاری درختان کیوی
یکی از عملیات باغداری کیوی، آبیاری درختان در مواقع مورد نیاز است.
به عبارت” در مواقع نیاز” توجه کنید چرا که گرچه کیوی به آب فراوانی نیاز دارد ولی در عین حال مصرف زیاد آن نیز برایش مضر است.
بر این اساس آبیاری در تابستان مستلزم دقت است.
نحوه ی صحیح آبیاری آن است که به طور متناوب و کوتاه مدت صورت بگیرد، تا خاک همیشه حالت نیمه مرطوب داشته باشد.
باید توجه داشت که برگ های گیاه هرگز حالت پلاسیدگی به خود نگیرد زیرا در این صورت صدمه خیلی زیادی به رشد و تولید میوه آن وارد می شود.
همچنین آبیاری صحیح یکی از عوامل مهم علیه خشکی و تا حدی یخبندان نیز می باشد.
در زمین هایی که آب نمی تواند به طور کامل در آن نفوذ نماید، ایجاد جوی هایی در جهت شیب زمین و خارج کردن آب مازاد ضروری است.
در سال اول ریشه ها باید به طور دائم در خاک کاملا مرطوب نگهداری شوند به طوری که اطراف ریشه را لجن نگیرد.
به دلیل حساس بودن نهال های جوان کیوی در فصول خشک سال نسبت به خشکی هوا مسئله آبیاری و نگهداری رطوبت خاک بسیار حائز اهمیت است.
سه روش آبیاری متداول شامل آبیاری، آبیاری میکروجت و آبیاری قطره ای می‌باشد.
در باغات شمال کشور، آبیاری میکروجت توسعه زیادی یافته و از دو روش دیگر مناسب تر می باشد.
البته این روش آبیاری باید توسط متخصصین اجرا شود، تا تمام سطح باغ به صورت یکنواخت آبیاری شود.
●کوددهی و مدیریت خاک
به نکات زیر توجه کنید:
- حساسیت بوته های جوان به کوددهی بسیار زیاد است.
- تعیین میزان نیاز کودی بعد از تجزیه خاک و برگ امکان پذیر است.
- کودهای آهسته رها شونده و یا کودهای آلی را با خاک مخلوط می کنند.
- خاک های شنی از لحاظ مواد غذایی فقیر می باشند.
- نهال های کیوی فروت به پتاسیم بیشتری نیاز دارند بنابراین باید کودهای حاوی پتاسیم بیشتر از کود های دیگر به خاک اضافه شود.
علایم کمبود این عنصر شبیه علایم خشکی است، بنابراین باید در تشخیص آن دقت کرد.
برای آنکه پتاس راحت تر جذب شود حدودا ۵ کیلوگرم منزیم خالص همراه با کودهای پتاس به خاک داده می شود.
میزان پتاس خالص ۱۰۰ – ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار بوده و در ۲ الی ۳ نوبت بین ماه‌های اسفند و خرداد داده می شود.
- میزان ازت مورد نیاز ۱۷۰ کیلوگرم در هکتار به صورت ازت خالص بوده که دو سوم آن در اسفند و بقیه آن بعد از گلدهی با خاک مخلوط می شود.
- در خاک های آهکی شاهد ظاهر شدن علایم کلروز در برگ های گیاهیم.
●نگران هزینه پرورش درخت کیوی نباشید، وقتی به بار بنشیند جبران می کند!
سرمایه گذاری برای:
احداث نهالستان و تهیه و آماده نمودن زمین وایجاد تاسیسات لازم
هزینه های کارگری و نصب لوله های آبرسانی و استقرار قیم ها و داربست ها
و نیز مدتی را که بهره برداری از سرمایه به طول می انجامد…
همه اینها از عواملی هستند که نرخ و بهای محصول را بطور سرسام آور افزایش می دهند.
لازم به ذکر است که محصول باغ کیوی از نظر اقتصادی تا ۲۵ سال قابل بهره برداری است.
بطور متوسط محصول سالیانه آن ۲۰ تن در هکتار می باشد.
البته با در نظر گرفتن شرایط جوی و به‌کارگیری مدیریت صحیح و تکنولوژی فنی کشاورزی در بسیاری کشورهای پیشرفته محصول نهایی به ۶۰تن در هکتار هم رسیده است.
در نهایت کارشناسان این بخش با توجه به آنچه گفته شد و هزینه نگهداری و سرمایه‌گذاری احداث باغ در مدت ۲۰ سال سوددهی سرمایه در این رشته اقتصادی را بیش از ۵۰ % برآورد کرده‌اند.
●تولید فراورده های کیوی، راهی برای درآمدزایی در منزل
شاید بانوانی را دیده باشید که در منزل ترشی، مربا و … درست می کنند و بعد می فروشند.
یک کسب درآمد خانگی و البته سالم که لذتی نیز به همراه دارد.
برای تهیه ی مربا و ترشی کیوی، که دو نمونه از فراورده های کیوی هستند، دستور زیر می تواند راه گشا باشد:
مواد لازم برای مربای کیوی
کیوی تقریباً رسیده و سفت ۳ کیلو ، آب ۳ لیوان ، وانیل ۱/۳ قاشق چای خوری، شکر ۲.۵ تا ۳ کیلو و آب لیمو ۱ قاشق سوپخوری
روش تهیه
- پس از شستن کیوی، خیلی نازک پوستشان را گرفته و هر یک را به قطر یک سانتی متر برش می زنیم.
- شکر و آب را در یک قابلمه نسبتا بزرگ با هم مخلوط کرده و روی حرارت قرار می دهیم تا بجوشد و شربت غلیظی بدست بیاید.
- سپس از روی حرارت بر میداریم تا خنک شود.
- در این فاصله کیوی ها را بشویید و پوست آنها را خیلی نازک بردارید.
- به صورت برش هایی با قطر یک سانت حلقه حلقه کنید.
- اگر دوست داشتید رنگ مربا خوش رنگ تر شود میتوانید ۲ قطره از رنگ سبز مجاز خوراکی را در یک قاشق سوپ خوری آب حل کرده و سپس به مربا اضافه کنید.
- بعد از ۲۰ تا ۲۵ دقیقه جوشیدن کیوی و امتحان کردن شربت آن، آبلیمو را اضافه کنید تا یکی دو جوش دیگر هم بخورد.
- مربا را از روی حرارت بردارید تا کم کم خنک شود.
- مربای خنک شده را در شیشه های آماده شده ریخته و درب آن را محکم ببندید و در یخچال نگه دارید.
مواد لازم برای ترشی لیته ی کیوی:
کیوی ۲ کیلو گرم، نمک ۲ ق س ( ۲۸ گرم )، سرکه به مقدار لازم، تخم گشنیز پودر شده ۱ ق س ( ۶ گرم )
روش تهیه :
- کیوی را شسته، پوست آن را بگیرید و به وسیله چنگال آنها را کاملا له کنید تا به صورت پوره درآید.
- سپس در ظرفی ریخته، نمک را به آن اضافه کنیدو روی آن را با سرکه بپوشانید.
- به مدت ۱۵ دقیقه روی حرارت قرار دهید تا بجوشد.
- تخم گشنیز را به آن اضافه کرده و مخلوط کنید، پس از آن در شیشه بریزید و در آن را محکم ببندید.
● توصیه های جالب
- اگر کیوی را در مخلوط کن بریزید، هسته های کیوی خرد و تند می شود.
- در تهیه لیته کیوی میتوانید از دو عدد سیب و بِه خرد شده نیز استفاده کنید و همزمان با پوره کیوی، در ظرف مخصوص ترشی بریزید.
لازم به ذکر است که ترشی لیته کیوی مزه ای بین ترش و شیرین دارد و اصلا تیز نیست.
این ترشی برای افرادی مناسب است که رابطه خوبی با ترشیجات و خوراکی های تند ندارند.
البته روش های زیادی برای تهیه ترشی با کیوی وجود دارد.
(با کمی تغییر از مجله ی آشپزی ساناز و سانیا شماره ۴۴)
