در مطالب قبل در وبلاگ جامعه راجع به مصرف گرایی صحبت کردیم اما آیا مصرف گرایی همیشه بد است د رجواب باید بگوییم که خیر مصرف گرایی در کنار معایبی که دارد قطعا مزایایی هم دارد . در ادامه تعریفی از مصرف گرایی داریم و اینکه چطور سرمایه داران با شعار من میخرم پس هستم اقتصاد را به نابودی میکشانند ! و در نهایت مصرف گرایی در ایران را بررسی میکنیم .پس تا انتهای این مبحث همراه جامعه باشید ...
در هسته مصرف گرایی رقابت فعال برای کسب درآمد وجود دارد. کسب و کارها باید بهترین محصول یا خدمات ممکن را به مصرف کنندگان ارائه دهند. اگر آنها بهترین نباشند، مشتری به سراغ یک رقیب خواهد رفت. این روند شرکت ها را وادار می کند تا به دلایل خاصی که چرا افراد اقلامی را خریداری می کنند نگاه کنند و به آنها اجازه می دهد کالاها یا خدماتی را ایجاد کنند که نیازهای خاص را برآورده می کند.
اکنون با بلوغ کشورهای توسعه یافته، افزایش مصرف گرایی بر جهان در حال توسعه تأثیر می گذارد. تبلیغات جدیدی برای کالاها یا خدمات در سراسر جهان پیدا خواهید کرد.
اینها مزایا و معایب مصرف گرایی هستند که امروزه باید ارزیابی شوند.
فهرست نکات مثبت مصرف گرایی
1. مصرف گرایی رشد اقتصادی را تحریک می کند
وقتی در جامعه ای کالا یا خدمات تقاضا می شود، کسب و کارها باید برای تولید آن اقلام بیشتر تلاش کنند. این یک چرخه بی پایان از خرید و فروش ایجاد می کند که به اقتصاد اجازه رشد می دهد. افزایش سطح تولید منجر به ایجاد مشاغل بیشتر می شود. اشتغال اضافی منجر به دستمزد بهتر در جوامع محلی می شود. دستمزدهای بالاتر منجر به هزینه های بیشتر می شود. همانطور که چرخه به رشد خود ادامه می دهد، استاندارد زندگی به طور مداوم افزایش می یابد. این فرآیند امنیت خانه، غذا و شغل بیشتری را برای خانواده ها ایجاد می کند.
2. باعث افزایش خلاقیت و نوآوری می شود
کسب و کارها باید به ارائه کالاها یا خدمات جدید برای تشویق فروش مداوم ادامه دهند. تنها راه برای ارائه چنین فرصت هایی سرمایه گذاری در محصولات با تحقیق و توسعه است. مصرف کنندگان همیشه به دنبال محصول بعدی هستند که درد آنها را بهتر، ارزان تر یا هر دو برطرف کند. این تمایل به چیزی بهتر، فشار زیادی را بر شرکت ها برای ادامه تولید اقلام بهتر وارد می کند. سپس چرخه رشد اقتصادی ادامه می یابد.
3. کاهش هزینه ها به دلیل مصرف گرایی تشویق می شود
وقتی جامعه ای بر مصرف گرایی تمرکز می کند، هدف ایجاد بهترین گزینه با ارزش ممکن برای مصرف کننده است. برای تعریف ارزش، شرکت ها باید نقاط دارای خلأ جمعیت شناسی هدف خود را تشخیص دهند. سپس آنها باید با تکنیک های تولید خود مبتکر باشند تا هزینه های تولید را تا حد امکان پایین نگه دارند. این ترکیب قیمت ها را پایین نگه می دارد که سپس به مصرف کننده اجازه می دهد اقلامی را بدون اینکه بیش از حد برای این فرآیند هزینه کند، خریداری کند.
4. به طور طبیعی افراد ضعیف را از بین می برد
شرکت ها مجبورند هنگام مدیریت مصرف گرایی، نوآور بمانند. هیچ راه دیگری برای رقابت وجود ندارد. هر کسی می تواند با موانع نسبتاً کمی وارد بازار شود. پس از آن، مصرف کننده بر اساس ترجیحات خرید خود، در مورد اینکه چه کسی می تواند بماند و چه کسی می رود، حرف آخر را خواهد زد. اگرچه این باعث می شود که برخی از شرکت ها از کار بیفتند، به این معنی که شغل های کمتری وجود دارد، اما بهترین و درخشان ترین مشاغل تقریباً همیشه باقی می مانند.
5. مصرف گرایی درآمدزایی، کارآفرینی و خوداشتغالی را تشویق می کند
در جامعه ای که مصرف گرایی را تشویق می کند، مردم تشویق می شوند تا ریسک کنند. در این نوع جامعه، در مقایسه با سایرین،فریلنسرهای بیشتری را خواهید یافت که به تنهایی کار می کنند و قراردادهایی را برای کار از خانه منعقد می کنند. کارآفرینانی که سازمان های کوچک و کم بودجه را اداره می کنند، فرصتی برای پیشرفت دارند. خوداشتغالی به یک گزینه تبدیل می شود زیرا افراد خدمات با کیفیت بالا را با قیمت هایی بسیار کمتر از رقبای متوسط ارائه می دهند.
در این مناطق است که رشد اقتصادی واقعی رخ می دهد.
- 99.9 درصد از تمام مشاغل در ایالات متحده به عنوان یک کسب و کار کوچک طبقه بندی می شوند.
- در حال حاضر 8 میلیون کسب و کار کوچک متعلق به اقلیت ها در ایالات متحده فعال هستند.
- 58.9 میلیون نفر در ایالات متحده در حال حاضر به دلیل ساختار مصرف گرایی شاغل هستند.
- بیش از 20 میلیون نفر توسط آژانس هایی با 20 کارمند یا کمتر استخدام شده اند.
6. کالاهای ایمن تری در دسترس مصرف کنندگان قرار می دهد
وقتی مصرف گرایی عنصری است که جامعه را هدایت می کند، خریداران با حقوق و مسئولیت های خود آشنا می شوند. آنها به دنبال محافظت در برابر محصولات معیوب یا کالاهای ناکافی توسط شرکت های هلدینگ با استانداردهای بالاتر هستند. اگر این استانداردها رعایت نشود، خریدار فرآیندی را اغلب از طریق سیستم دادگاه دنبال می کند تا کامل شود.
این استانداردها حتی ممکن است شامل نحوه رفتار تجارت با مشتریان خود نیز باشد. اگر دو شرکت یک کالای مشابه را با قیمت یکسان بفروشند، این خدمات مشتری است که ارزش پیشنهادی را تحت تاثیر قرار می دهد.
7. در این جامعه به مصرف کنندگان حق انتخاب بیشتری داده می شود
امروز می توانید انتخاب های بیشتری نسبت به قبل در چندین دسته محصول پیدا کنید. طعم های جدید نوشیدنی کوکاکولا و پپسی بیشتر از همیشه معرفی می شوند. شما می توانید طعم های جدید چیپس سیب زمینی و کیک و موارد بیشتر دیگری را پیدا کنید.
مصرف کنندگان حتی این گزینه را دارند که با خرید اقلامی که برای تأیید انتخاب می کنند، از کدام افراد مشهور حمایت کنند. به این ترتیب مصرف گرایی اقتصاد را بهبود می بخشد. اگر بخواهید برای آن پول بپردازید، آنچه را که می خواهید به دست می آورید.
فهرست معایب مصرف گرایی
1. اقتصاد بر محیط زیست ارجحیت دارد
وقتی جامعه ای بر مصرف گرایی تمرکز می کند، محیط زیست معمولا اولین عنصری است که شاهد وقوع تخریب است. هنگامی که مصرف کنندگان بر افزایش تقاضا برای کالاها یا خدمات تمرکز می کنند، منابع طبیعی در منطقه تحت فشار قرار می گیرند. مواد خام، آب و محصولات غذایی ممکن است با کمبود مواجه شوند. از آنجایی که بهترین قیمت ممکن نیز تشویق می شود، میانبرهایی نیز اتفاق می افتد، مانند استفاده از مواد شیمیایی مضر برای رسیدن به قیمت بهتر. تا زمانی که همه چیز گفته شود و انجام شود، مصرف گرایی از منظر محیط زیست ضررش از فایده اش بیشتر است.
2. ساختار اخلاقی جامعه را تغییر می دهد
مصرف گرایی بر توانایی شخصی برای تضمین بهترین کالاها یا خدمات ممکن در صورت لزوم تمرکز دارد. هیچ اخلاقی در این معامله وجود ندارد. اگر می توانید در هنگام حل بیشترین نقاط خلأ به کمترین قیمت برسید، پس بهترین هستید. هیچ توجهی به نحوه رسیدن شما به آنجا نمی شود.
خانواده ها نیز این تغییر را در بافت اخلاقی تجربه می کنند. آن ها احساس «نیاز» به خرید کالاها یا خدماتی می کنند که لازم نیست، گویی خرید کردن یک اعتیاد است. این خریدها برای تسهیل برابری در جامعه ای رخ می دهد که همه به محصولات یا خدمات مشابه دیگران دسترسی دارند.
3. مصرف گرایی به بدهی بیشتر می انجامد
مردم بیشتر از آنچه که در ساختارهای مخارج مختلف انجام می دهند، برای رفع نیازهای مصرف گرایی وام های کوتاه مدت می گیرند. خرید با کارت اعتباری، به ویژه در هنگام رویدادهای خاص، تعطیلات یا عرضه محصول جدید، مکرر است. برای جمعه سیاه 2018، مصرف کنندگان در ایالات متحده بیش از 717 میلیارد دلار برای اقلام تعطیلات هزینه کردند که 4.3 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است. برای اولین بار بیش از 1000 دلار برای هر نفر هزینه شد. آن را با سال 2005 مقایسه کنید، زمانی که 496 میلیارد دلار با میانگین 734 دلار برای هر نفر هزینه شد.
ایالات متحده اغلب به عنوان رهبر جهان در مصرف گرایی در نظر گرفته می شود. شما متوجه خواهید شد که یک آمریکایی معمولی 3 یا 4 کارت اعتباری در اختیار دارد و بدهی چرخشی بیش از 16000 دلار دارد. زمانی که دارایی خالص یک خانوار کمتر از 5000 دلار باشد، میانگین بدهی کارت اعتباری آنها کمتر از 4000 دلار است.
4. منجر به مشکلات سلامتی می شود
وقتی مردم با بدهی مواجه می شوند که از بین نمی رود، مطمئناً سطح استرس بالاتری به دنبال خواهد داشت. قرار گرفتن مداوم در معرض استرس منجر به مشکلات سلامتی مداوم می شود، از بی خوابی گرفته تا افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان. تنها راه موفقیت زمانی که تمرکز شما بر مصرف گرایی است این است که سخت تر کار کنید، درآمد بیشتری کسب کنید، بیشتر وام بگیرید و زمان بیشتری را صرف انجام این کارها کنید. شما زمان کمتری برای روابط، سرگرمی ها یا زمانی برای خودتان دارید.
5. مصرف گرایی موجب تحقق نمی شود
تحقیقات به طور مداوم نشان می دهد که مردم زمانی که تمرکز اصلی آنها بر مادی گرایی است که از طریق مصرف گرایی رخ می دهد، رضایت طولانی مدت را دریافت نمی کنند. زمانی که شخصی شروع به دریافت 200000 دلار در سال می کند، مزایای دریافت حقوق بالاتر از بین می رود. افرادی که بیشترین درآمد را دارند، در مقیاس احساسات منفی، بالاترین امتیاز را کسب می کنند و تا زمانی که به 360000 دلار می رسند، به بیش از 50 درصد می رسند.
6. می توان از آن به عنوان یک ابزار سیاسی استفاده کرد
در طول دهه 1950، آمریکایی ها به دلیل رویکردشان به مصرف گرایی مورد تحسین قرار گرفتند. برخی از پیام ها آنقدر قوی بودند که به مردم گفته می شد اگر به جای خرج کردن پول پس انداز کنند، میهن پرست نیستند. در آن دهه، اقتصاد ایالات متحده 37 درصد رشد کرد. در سال 1959 خانواده ها 30 درصد بیشتر از ارقام سال 1950 قدرت خرج کردند. بیکاری در این دهه در یک مقطع به 4.5 درصد کاهش یافت.
با وجود تمام آن مزایا، از هر 4 نفر 1 نفر با وجود تمام هزینه ها همچنان در فقر زندگی می کرد. این یکی از بالاترین نرخ های فقر بود که تا به حال در کشور دیده شده است، خارج از رکود بزرگ و تلاشهای زمان جنگ، با این حال به دلیل همه هزینه ها و سیاست های موجود، اغلب به عنوان بهترین دهه در تاریخ ایالات متحده یاد می شود.
7. مصرف گرایی با باورهای معنوی گوناگون در تعارض است
عیسی به فرمانروای جوان ثروتمند گفت که تنها کاری که او برای ورود به بهشت باید انجام می داد این بود که همه آنچه را که در اختیار داشت ببخشد. شرع اسلام هم کسب سود یا پرداخت آن را ممنوع کرده است. بودیسم به کار سخت و تلاش مداوم به عنوان راهی به سوی سعادت و پیشرفت می نگرد. یهودیت معتقد است مخلوقات خدا با نظارت هوشمندانه بر مال شان کامل می شوند. جوامعی که بیش از حد مذهبی هستند تمایل به اجتناب از مصرف گرایی دارند. خانواده هایی که از شیوه های معنوی پیروی می کنند، اغلب هنگام زندگی در سرزمین های مصرفگرا کنار گذاشته می شوند. دوست داشتن پول و خدا در عین حال دشوار است و مصرف گرایی می آموزد که پول باید حرف اول را بزند.
8. فقرا همیشه از مصرف گرایی عقب مانده اند
اگر پولی برای دنبال کردن یک انتخاب ندارید، پس چاره ای ندارید. شما برای برآورده کردن نیازهای خود، آنچه را که می توانید بخرید، خریداری می کنید. یک انگ منفی در جوامع مصرف گرا وجود دارد که شامل افرادی می شود که درخواست کمک می کنند. حتی اگر بدون عذاب وجدان خود را کنار بکشید، وقتی خرید نمی کنید، شما از بافت جامعه جدا هستید تا زمانی که بتوانید یک بار دیگر خود را تامین کنید. این چرخه ای را ایجاد می کند که شکستن آن دشوار است. شما نمی توانید مشارکت کنید زیرا شاغل یا فقیر نیستید، اما نمی توانید شغلی پیدا کنید زیرا درگیر جامعه نیستید.
این مزایا و معایب مصرف گرایی برای قضاوت در مورد وضعیت هر جامعه، دیدگاه فردی یا باور شخصی نیست. آنها نگاهی به حقایق هستند. وقتی اولویت جامعه انباشت اقلام باشد، شغل ایجاد می کند اما بدهی نیز ایجاد می شود. چرخه های مثبت رشد اقتصادی با چرخه های منفی بدهی تکمیل می شود. به همین دلیل است که بسیاری از خانواده ها در صورت امکان از مصرف گرایی اجتناب می کنند و بسیاری احساس می کنند که زندگی آنها به دلیل آن بهتر است.
مصرف گرایی چیست؟
«من میخرم، پس هستم» شعار فرهنگ مصرف گرایی یا Consumerism است.
مصرف گرایی یک مفهوم اقتصادی اجتماعی است که خرید کالاها و خدمات را به هر میزان بیشتر تشویق میکند.
بسیاری شروع این اصطلاح را از طریق تورستن وبلن میدانند.
وبلن اقتصاددان و جامعهشناس آمریکایی و از رهبران نهادگرایی است که در نظریه خود، «نظریهی طبقهی مرفه»، به معرفی عبارت «مصرف متظاهرانه» میپردازد.
البته این نظریه تنها یک بُعد از مصرف گرایی است.
مصرف(Consumption) در لغت به معنای خرج کردن و مصرف گرایی عبارت است از اصالت دادن به مصرف و هدف قرار دادن رفاه و داراییهای مادی.
برخی مصرفگرایی را به معنای برابر دانستن خوشبختی شخصی با خرید داراییهای مادی و مصرف گرفتهاند.
در پروسه مصرف گرایی، دنیای غرب از اخلاق تولیدی یا اخلاق پروتستاتی به اخلاق مصرف روی آورد.
در نتیجه غرب از جامعه تولیدی به جامعه مصرفی تبدیل، و اصل در جامعه، حداکثرسازی مصرف و لذتگرایی شد.
بعد از غرب، کشورهای مختلف نیز بر اثر تبلیغات و عوامل دیگر به جامعه مصرفی تبدیل شدند.
تاریخچه مصرف گرایی
در گذشته مردم به تهیه کالاها و خدمات ضرور و درجه اول و بعد کالاهای غیر ضروری با اولویت و توان خرید خود میپرداختند و این اندیشه رایج مردم بود.
اما برای اشاعه مصرف گرایی لازم بود این نوع نگرش تغییر یابد!
بنابراین به وسیله تبلیغات از طریق وسایل ارتباط جمعی نگرش مردم تغییر داده شد و مردم در پی هر چه بیشتر مصرف کردن بودند و هستند.
نظام سرمایهداری از رسانهها به عنوان ابزاری برای آمادهسازی بسترهای فرهنگی و فکری مصرف گرایی بهره میگیرد و قشرهای اندیشهور و متوسط را هدف خود قرار میدهد.
رسانه ها برای مردم نیاز سازی و ذائقه سازی کردند و بازار سازی کردند . برای شرکت های تولید کننده دیگر دوران بازار یابی گذشته است و شرکت با تحقیر کسانی که از محصولات شان استفاده نمیکنند (درمیان تبلیغات خوش رنگ) بازارسازی می کنند …
در مصرف گرایی نوین، اشخاص بدون داشتن نیاز واقعی به دلایلی مانند رفتار متظاهرانه به خرید میپردازند و در پارهای از اوقات قادر به کنترل خرید خود نیستند تا جایی که روانشناسان این نوع مصرفگرایی را بیماری میدانند و به معالجه آنها میپردازند و در پی یافتن راهکارهایی برای آن هستند.
نظریه مصرف گرایی
نظریه مصرف : حس نیاز یکی از دلایل مصرفگرایی است.
حس نیاز به داشتن یک کالای خاص یا نیاز به حس رضایت از داشتن!
مصرفگرایی باعث روزمرگی، آشفتگی فکری و جسمی میشود.
مصرف گرایی در ایران
آغاز مصرف گرایی به عنوان یک پدیده مدرن در ایران را میتوان از دوره قاجار ریشه یابی و تا عصر حاضر ردیابی کرد. که در سال های بعد از 1390 شمسی به دلیل ظهور شبکه های اجتماعی ده ها برابر شده است…
به همین دلیل باید ریشه تفکر مصرف گرایی را در مدرنیته (نوگرایی) جستوجو کرد.
آثار منفی این پدیده مصرف گرایی به آثار اقتصادی اتلاف منابع و منحرف کردن منابع از ظرفیت های تولیدی محدود نمیشود بلکه عوارض اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گستردهای برای جوامع بشری و به ویژه برای جوامع در حال توسعه نظیر ایران داشته است که بدون تردید یکی از عوامل عدم رشد این جوامع است.
در جامعه ایران پس از انقلاب به رغم ماهیت و جهتگیری معنوی انقلاب، به علل مختلف ارزشهای مادی رواج یافت و ارزشهای معنوی را تحتالشعاع خود قرار داد تا جایی که رهبر معظم انقلاب لازم دیدند با توجه به خطری که جامعه را تهدید میکند سال 1388 را سال اصلاح الگوی مصرف نامگذاری نمایند.
تاثیرات مصرف گرایی
مصرف گرایی 2 لبه دارد!
یک لبهی تیز که عبارتست از واردات بیرویه کالاهای مصرفی و غیرضروری که ضمن تغییر ذائقه و فرهنگ مردم، به نابودی اقتصاد کشور منجر میشود.
دیگری لبه کند آن که افزایش تولیدات داخلی، شکوفایی بخشهای مختلف تولید، بهبود وضعیت اشتغال، از بین رفتن معضل همیشگی اقتصاد ایران یعنی تورم (بهبود وضعیت عرضه در ایران که به اعتقاد بسیاری از اقتصاددانان عامل اصلی رفع تورم است)، قطع وابستگی به درآمدهای نفتی و… را همراه خواهد داشت.
مصرف گرایی در کشورهای در حال توسعه تبدیل به آسیب اجتماعی جدی شده است که نیاز به شناخت علمی و سپس اساسی دارد.
مصرف گرایی پدیدهای جهانی است و درمان آن باید در دو بعد داخلی و بینالمللی صورت گیرد.
مصرف گرایی در هر جامعه را باید در یک محیط وسیعتر اجتماعی در نظر گرفت زیرا امروزه تولید و سیستم توزیع جهانی متصل است.
راهکارها مقابله با مصرف گرایی
اگرچه اکثر عوامل مصرف گرایی در جوامع بشری یکسان است اما برای جلوگیری از مصرف بیرویه و اسراف و اصلاح الگوی مصرف کشورمان نیاز داریم که این موضوع در خصوص جامعه خودمان بررسی شود و برای اصلاح آن برنامهریزی شود.
گام نخست در اصلاح الگوی مصرف اصلاح نوع نگرش و اندیشه جاری در جامعه و به ویژه دولتمردان است زیرا اصلاح الگوی مصرف و برنامهریزی برای آن با رواج مصرفگرایی و مصرف کالاها و خدمات گوناگون سازگار نیست.
متأسفانه در شرایط کنونی کشور، مردم به مصرف ترغیب میشوند که این نگرش از سال 1368 با سیاست توسعه اشاعه یافته و هر روز بیشتر میشود؛ بنابراین لازم است ابتدا این نگرش اصلاح شود.
از طرفی مصرف، موتور محرکه اقتصاد است اما مصرف کالای خارجی و لوکس که در داخل جایگزین دارد، به نفع کشور نیست.
بلکه باید با بالا بردن کیفیت کالای داخلی، مردم به مصرف معقول آنها تشویق شوند.
چند پیشنهاد برای آشنایی بیشتر با مصرف گرایی
در زیر چند فیلم و کتاب در مورد مصرف گرایی و نظریه مصرف، دلایل خرید و تاثیر رسانه بر روی مصرف گرایی معرفی شده است.
پیشنهاد برای دیدن: فیلم Confessions of a Shopaholic درباره بیماری مصرف گرایی و خرید
این فیلم از نظر ساخت و داستان ضعیف است
ولی با توجه به موضوع بحث ما یعنی مصرفگرایی دیدنش میتونه جالب باشه
پیشنهاد برای دیدن: انیمیشن BEE Movie یا بری زنبوره درباره مصرف گرایی روی یک کالای خاص
کارتون بری زنبوره به این دلیل انتخاب شد که نشون بدیم وقتی یک کالای خاص نباشه چه پیامدهایی داره و البته در بعضی از بخشها رفتارهای ما چقدر میتونه رو وضعیت موجود تاثیر بذاره.
پیشنهاد برای دیدن: انیمیشن boy and the world درباره تاثیر رسانه و نظام سرمایهداری بر مصرف گرایی
مطمئنم آخر این انیمیشن حداقل یه آه میکشید و البته به نظر من حقش اسکار بود
توضیحات تکمیلی:
پسر و دنیا کاملاً تاثیر تبلیغات و رسانه روی زندگی ورفتارهای مارو نشون میده، به علاوه ماشینی شدن زندگی و حتی نظام سرمایهداری که داره چه بلایی سر خانوادهها میاره.
این انیمیشن تقریباً دیالوگی نداره ولی در بیان حسهای مختلف فوقالعادس.
پیشنهاد برای خواندن: کتاب BUY.OLOGY یا خریدشناسی درباره تاثیر عوامل مختلف بر مصرف گرایی
کتاب با اسم خرید شناسی ترجمه شده است
کتاب خرید شناسی شامل ۱۰ فصل، به همراه یک فصل نتیجه گیری و یک فصل ضمیمه میباشد.
در این ۱۰ فصل، مباحثی مانند اعصاب آینهای، پیامگذاری زیرحسی، آیین و خرافه و ایمان و مذهب و برندها، جاذبه جنسی در تبلیغات و موضوعاتی از این دست که بر خرید ما تاثیر گذارند را بررسی کرده است.
منبع مقاله: سایت دنیای اقتصاد donya-e-eqtesad.com و منبع پیشنهاد ها بلاگ برنامه حسابداری نیوُ nivoapp.com
****
مخالفت قرآن با مصرف گرایی
خداوند متعال در قرآن به صورت مصداقی به مواردی از مصرفگرایی اشاره کرده است و مثلا درباره کسیکه بدون اندازه خرج کند میفرماید: «وَلاَ تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِکَ وَلاَ تَبْسُطْهَا کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا؛ و دستت را به گردنت زنجیر مکن و بسیار [هم] گشادهدستى منما تا ملامتشده و حسرتزده بر جاى مانى» (الإسراء/ ۲۹)
در آیات دیگری از قرآن درباره مصرفگرایی آمده است «وَلَا تُطِیعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِینَ؛ و فرمان افراطگران را پیروى مکنید» (الشعراء/۱۵۱) و«الَّذِینَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ وَلَا یُصْلِحُونَ؛ آنان که در زمین فساد مىکنند و اصلاح نمىکنند»(۱۵۲) بنابراین اسراف مقابل اعتدال و میانهروی است و کسانیکه چنین اقدامی را انجام میدهند در زمین دست به فساد زده است.
از نظر قرآن، مصرف گرایی موجب قحطی و گرسنگی میشود
همچنین در قرآن گفته شده است که مصرف گرایی موجب قحطی و گرسنگی میشود و از جمله آمده است: « وَضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا قَرْیَةً کَانَتْ آمِنَةً مُّطْمَئِنَّةً یَأْتِیهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّن کُلِّ مَکَانٍ فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللّهِ فَأَذَاقَهَا اللّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا کَانُواْ یَصْنَعُونَ؛ و خدا شهرى را مثل زده است که امن و امان بود [و] روزیش از هر سو فراوان مىرسید پس [ساکنانش] نعمتهاى خدا را ناسپاسى کردند و خدا هم به سزاى آنچه انجام مىدادند طعم گرسنگى و هراس را به [مردم] آن چشانید»(النحل/۱۱۲)
و به همین دلیل است که در قرآن آمده است که اگر درست مصرف نکنیم زندگی بر ما سخت خواهد شد.
محققان اقتصادی بررسی کردهاند که اگر هزینههایی که یک طبقه ثروتمند صرف اسراف میکند و بازدهیاش بسیار پائین است به دست یک نیازمند میرسید، او میتوانست ضروریات خود را تأمین کند و در این صورت قدرت بازپروری برای فرد فقیر بسیار بیشتر میشد.
بخشی از سخنان آقای حکیم آبادی عضو هیئتعلمی دانشگاه مازندران در خبرگزاری ایکنا
در ادامه با هم دو کاریکاتور از بنکسی Banksy درباره مصرف گرایی می بینیم