از علت تا درمان سردردهای دیابتی

آیا بیماری دیابت می تواند موجب سردرد شود؟

سردرد در کودکان و بزرگسالان یک اختلال شایع است. در واقع، سردرد رایج ترین منبع درد است. به همان اندازه که این اختلال در بین مردم شیوع دارد، به همان اندازه نیز علل ایجاد آن متفاوت است. سردرد را می توان به دو دسته سردرد اولیه و سردرد ثانویه تقسیم کرد. سردرد اولیه سردردی است که بر اثر ارسال سیگنال درد از طرف سلول های مغز و اعصاب، عروق خونی، یا عضلات اطراف سر به مغز ایجاد می شود. میگرن و سردرد تنشی نمونه های رایج سردرد اولیه هستند.

از سوی دیگر سردرد ثانویه، به طور مستقیم از نواحی ذکر شده در بالا ناشی نمی شود. در واقع این نوع سردرد منبعی به غیر سر؛ اعصاب و عروق خونی اطراف سر دارد و معمولا به بیماری زمینه ای دیگری مرتبط است. یکی از عوارض دیابت سردرد ثانویه است. علل دیگر این درد عبارتند از:

• تب یا عفونت
• آسیب دیدگی
• فشار خون بالا
• سکته
• اضطراب یا استرس
• نوسانات هورمونی، مانند افرادی که در طول چرخه قاعدگی سردرد می گیرند.
• اختلالات چشم
• ناهنجاری های ساختاری در مغز

با توجه به منابع ذکر شده، حتما متوجه شده اید که سردرد ثانویه می تواند علل متفاوتی داشته باشد. سردرد ایجاد شده توسط دیابت معمولا شدید نیست و ماهیت غیر قابل تحمل ندارد. این سردرد می تواند نشانه آن باشد که قند خون از حد مجاز خیلی بالاتر یا خیلی پایین تر است. در این شرایط اندازه گیری قند خون اولین اقدامی است که باید انجام دهید. استفاده از مسکن هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن ممکن است گام دوم برای کاهش این نوع سردردها باشند.

دیابت یک بیماری مزمن است که به واسطه سطوح بالای گلوکز در خون و ناتوانی بدن در تولید انسولین کافی در لوزالمعده یا عدم واکنش درست سلول های بدن به انسولین تولید شده، شرایطی به نام مقاومت به انسولین، شکل می گیرد.

به نقل از "نیو هلث ادوایزر"، دیابت یک بیماری شایع در جهان است و با گذشت هر روز نیز بر تعداد افراد مبتلا به آن افزوده می شود. دیابت تقریبا هر اندام و بخش بدن را تحت تاثیر قرار می دهد و به شکل گیری علائم و نشانه های مختلفی منجر می شود.

دیابت و سردرد چه رابطه ای با یکدیگر دارند؟

برخی علائم و نشانه ها می توانند به شما در تشخیص دلایل سردرد کمک کنند. بر اساس دلیل آن، احساس و شدت این سردردها متفاوت خواهند بود.

سردرد هایپرگلیسمی

هایپرگلیسمی شرایطی است که با سطوح بالای قند در خون نعریف می شود. این یک وضعیت جدی است که می تواند در صورت عدم تشخیص یا درمان به موقع به مرگ نیز منجر شود. در صورت تداوم سطوح بالای گلوکز خون، این شرایط در بلند مدت به تمام اندام های بدن انسان آسیب وارد می کند و می تواند به شکل گیری عوارض جدی منجر شود.

بسیاری از بیماران قادر به شناسایی نشانه ها و علائم از جمله سردردهای هایپرگلیسمی نیستند حتی اگر سطوح گلوکز خون به طور قابل توجهی افزایش یافته باشد. سردردهای مکرر و دردناک یکی از نشانه های هایپرگلیسمی نیز هستند. با پیشرفت بیماری و وخیم تر شدن شرایط، سردردهای هایپرگلیسمی نیز شدیدتر می شوند. به همین دلیل، نظارت دقیق بر سطوح گلوکز خون و حفظ آن در محدوده عادی تا حد امکان با کمک داروها، رژیم غذایی، و فعالیت جسمانی بسیار مهم است.

جدا از سردرد، از دیگر نشانه های هایپرگلیسمی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تشنگی

کم آبی بدن

خستگی شدید

تاری دید

افزایش گرسنگی

تکرر ادرار

عدم بهبود زخم ها

سردرد هیپوگلیسمی

هیپوگلیسمی شرایطی است که به واسطه سطوح کم گلوکز در خون، کمتر از 70 میلی گرم در دسی لیتر، تعریف می شود. این یکی از ارتباطات بین دیابت و سردردها است. نشانه ها و علائم هیپوگلیسمی ناگهانی رخ می دهند و اغلب شامل موارد زیر می شوند:

تعریق فراوان

حالت تهوع

سرگیجه

لرز

ضعف

خستگی شدید

اضطراب

تحریک پذیری

فرد باید برای پرهیز از هیپوگلیسمی به طور منظم سطوح گلوکز خون خود را اندازه گیری کند و همچنین بلافاصله یک خوراکی شیرین مصرف کند. فرد باید سطوح گلوکز خون خود را حدود 15 تا 20 دقیقه پس از خوردن غذاهای سرشار از کربوهیدارت اندازه گیری کند. زمانی که هیپوگلیسمی کنترل شده باشد، نشانه ها و علائم، از جمله سردرد، برطرف خواهند شد. با این وجود، گاهی اوقات ممکن است نیازمند یک داروی مسکن برای بهبود سردرد هیپوگلیسمی خود باشید. به خاطر داشته باشید که هیپوگلیسمی یک مشکل جدی در بیماران مبتلا به دیابت است، زیرا زمانی که به درستی و به موقع درمان نشود می تواند به تشنج و کما منجر شود.

سردرد نوروپاتی

سطوح بالای گلوکز در خون هر بخش از بدن انسان، از جمله اعصاب، را تحت تاثیر قرار می دهد. سطوح بالای قند خون می تواند به اعصاب آسیب وارد کرده و آنها را تحریک کند که به شکل گیری نوروپاتی، از جمله سردرد نوروپاتی، منجر می شود.

سردرد آب سیاه

بیماران مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری آب سیاه قرار دارند، به ویژه آنهایی که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند. آب سیاه در نتیجه حساس شدن بیش از اندازه عصب بینایی به سطوح بالای گلوکز در خون شکل می گیرد. در افراد مبتلا به آب سیاه فشار در چشم ها نیز افزایش می یابد و به شکل گیری سردرد منجر می شود. از دیگر نشانه ها و علائم همراه با سردرد آب سیاه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

حالت تهوع

استفراغ

تاری دید

نابینایی ناگهانی

درد شدید در پشت و بالای چشم

پدیده های دیداری هاله مانند

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

سردردها یکی از نشانگرهای سطوح بالا یا پایین گلوکز در خون هستند. هر دو شرایط می توانند به عوارضی که زندگی فرد را در معرض خطر قرار می دهند، منجر شوند و از این رو، فرد مبتلا به دیابت که گه گاهی سردرد را تجربه می کند باید برای بررسی دقیق تر به پزشک مراجعه کند. در موارد زیر باید بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید:

سطوح قند خون در محدوده عادی یا دلخواه قرار نمی گیرد.

با سردردهای شدید و مکرر مواجه هستید که زندگی روزانه شما را مختل می کنند.

نشانه ها و علائم پایدار دیگر همراه با سردردها را تجربه می کنید.

چگونگی درمان سردردهای دیابتی

زمانی که موضوع درمان دیابت مطرح می شود، کنترل و حفظ سطوح قند خون در محدوده مناسب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نظارت و اندازه گیری منظم و مکرر سطوح قند خون به بیماران کمک بسیاری خواهد کرد.

اگر با نشانه ها و علائم هیپوگلیسمی مواجه هستید، باید یک خوراکی شیرین مصرف کرده و سطوح قند خون خود را پس از گذشت 15 تا 20 دقیقه اندازه گیری کنید. اگر به طور همزمان، حال خوبی ندارید منتظر نمانده و در پی دریافت کمک پزشکی باشید، زیرا هیپوگلیسمی می تواند به تشنج، کما و حتی مرگ منجر شود.

در موارد هایپرگلیسمی، شما باید داروهای تجویزی توسط پزشک خود را مصرف کنید یا بر اساس دستورالعمل یا توصیه های ارائه شده انسولین تزریق کنید. اگر سطوح گلوکز خون به طور قابل توجهی بالاتر از حد عادی است باید کمک پزشکی دریافت کنید.

اگر دیابت دلیل سردردهای مکرر شماست، می توانید اقدامات اضافی برای تسکین آنها را مد نظر قرار دهید که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه یا تجویزی در صورت نیاز

استفاده از کمپرس سرد برای تسکین درد

تامین آب مورد نیاز بدن و نوشیدن آب فراوان

ورزش منظم و فعال بودن از نظر جسمانی

نظارت بر رژیم غذایی و پرهیز از غذاهای سرشار از کربوهیدارت تا حد امکان

حفظ سطوح قند خون در محدوده عادی و مناسب برای پیشگیری از هر گونه نوسانی اهمیت دارد. این به معنای بررسی منظم سطوح قند خون، مصرف منظم داروها و همچنین تزریق انسولین بر اساس توصیه یا دستور پزشک است.