استرس اکسیداتیو و اثرات شگفت انگیز آن در بدن

هر آنچه لازم است در مورد استرس اکسیداتیو بدانید 

استرس اکسیداتیو عدم تعادل رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدان ها در بدن است که می تواند منجر به آسیب سلول و بافت شود. استرس اکسیداتیو بطور طبیعی رخ می دهد و در روند پیری نیز نقش دارد. تعداد زیادی از شواهد علمی نشان می دهد که استرس اکسیداتیو طولانی مدت در توسعه طیف وسیعی از شرایط مزمن نقش دارد. چنین شرایطی شامل سرطان، دیابت و بیماری های قلبی می باشد. در این بخش از پلاس وی، ما تاثیر استرس اکسیداتیو در بدن و چگونگی کاهش آن را بررسی می کنیم.  

استرس اکسیداتیو چیست؟ 

استرس اکسیداتیو می تواند زمانی ایجاد شود که عدم تعادل میان رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدان ها در بدن وجود داشته باشد. سلول های بدن در طی فرآیندهای طبیعی متابولیک رادیکال های آزاد تولید می کنند. از سوی دیگر با تولید آنتی اکسیدان هایی ، این رادیکال های آزاد را خنثی می کنند. به طور کلی بدن قادر است تعادل بین آنتی اکسیدان ها و رادیکال های آزاد را حفظ کند. چنانچه در بخش سلامت پلاس وی گفته شده است عوامل متعددی در استرس اکسیداتیو و تولید بیش از حد رادیکال آزاد نقش دارند. این عوامل می تواند شامل موارد زیر باشد: 

• رژیم غذایی
• سبک زندگی
• شرایط خاص
• عوامل محیطی مانند آلودگی و تابش نور خورشید

 ایمنی طبیعی بدن می تواند استرس اکسیداتیو را به طور موقت تحریک کند. این نوع استرس اکسیداتیو باعث ایجاد التهاب خفیف می شود که پس از مبارزه با سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت یا ترمیم جراحت انجام می شود.استرس اکسیداتیو کنترل نشده می تواند روند پیری را تسریع کند و ممکن است به پیشرفت تعدادی از شرایط کمک کند.

رادیکال آزاد چیست؟ 

رادیکال های آزاد، از جمله گونه های اکسیژن واکنش پذیر , مولکول هایی با یک یا چند الکترون بدون جفت هستند. نمونه هایی از رادیکال های آزاد شامل موارد زیر است: 

• سوپر اکسید
• رادیکال هیدروکسیل
• اکسید نیتریک رادیکال 

سلول ها حاوی ساختارهای کوچکی به نام میتوکندری هستند که برای تولید انرژی به شکل آدنوزین تری فسفات (ATP) کار می کنند. میتوکندری ها اکسیژن و گلوکز را ترکیب می کنند تا دی اکسید کربن، آب و ATP تولید کنند. رادیکال های آزاد بعنوان محصول جانبی این فرایند متابولیک بوجود می آیند. مواد خارجی مانند دود سیگار ، سموم دفع آفات و ازون نیز می توانند باعث ایجاد رادیکال های آزاد در بدن شوند. 

آنتی اکسیدان چیست؟ 

آنتی اکسیدان ها موادی هستند که رادیکال های آزاد را با دادن یک الکترون خنثی می کنند یا از بین می برند. اثر خنثی کننده آنتی اکسیدان ها، به بدن در مقابل استرس اکسیداتیو کمک می کند. نمونه هایی از آنتی اکسیدان ها شامل ویتامین های A ، C و E هستند.

آنتی اکسیدان ها مانند رادیکال های آزاد از چندین منبع مختلف سرچشمه می گیرند. سلول ها به طور طبیعی آنتی اکسیدان هایی مانند گلوتاتیون را تولید می کنند. رژیم غذایی فرد نیز منبع مهمی از آنتی اکسیدان ها است. غذاهایی مانند میوه و سبزیجات آنتی اکسیدان های اساسی زیادی را به شکل ویتامین ها و مواد معدنی فراهم می کنند که بدن به تنهایی قادر به ایجاد آن نیست. 

تأثیر استرس اکسیداتیو 

اثرات استرس اکسیداتیو متفاوت است و همیشه مضر نیست. به عنوان مثال، استرس اکسیداتیو که ناشی از فعالیت بدنی است ، ممکن است اثرات مفید و نظارتی بر بدن داشته باشد. ورزش باعث تشکیل رادیکال آزاد می شود که می تواند باعث ایجاد استرس اکسیداتیو موقت در عضلات شود. با این حال، رادیکال های آزاد ایجاد شده در طول فعالیت های بدنی رشد بافت را تنظیم می کنند و تولید آنتی اکسیدان ها را تحریک می کنند. استرس اکسیداتیو خفیف ممکن است بدن را از عفونت و بیماری ها نیز محافظت کند. در یک مطالعه 2015، دانشمندان دریافتند که استرس اکسیداتیو ،گسترش سلول های سرطانی ملانوما در موش ها را محدود می کند. 

با این حال، تولید استرس اکسیداتیو به صورت طولانی مدت به سلول ها، پروتئین ها و DNA بدن آسیب می رساند و به روند پیری کمک کند ، همچنین ممکن است نقش مهمی در توسعه طیف وسیعی از شرایط ایفا کند. 

ما در متن زیر برخی از این شرایط را مورد بحث قرار می دهیم: 

التهاب مزمن 

استرس اکسیداتیو می تواند باعث التهاب مزمن شود. عفونت ها و صدمات باعث پاسخ ایمنی بدن می شوند. سلول های ایمنی به نام ماکروفاژها ضمن مبارزه با میکروبهای مهاجم، رادیکال های آزاد تولید می کنند. این رادیکال های آزاد می توانند به سلول های سالم آسیب رسانده و منجر به التهاب شوند. در شرایط عادی، التهاب پس از بین بردن سیستم ایمنی بدن عفونت یا ترمیم بافت آسیب دیده از بین می رود. 

با این حال، استرس اکسیداتیو همچنین می تواند پاسخ التهابی را ایجاد کند، که به نوبه خود، رادیکال های آزاد بیشتری تولید می کند که می تواند منجر به استرس اکسیداتیو بیشتر شود و یک چرخه ایجاد کند. التهاب مزمن به دلیل استرس اکسیداتیو ممکن است منجر به شرایط مختلفی از جمله دیابت، بیماری قلبی عروقی و آرتروز شود.

 بیماری های عصبی

اثرات استرس اکسیداتیو ممکن است به چندین بیماری عصبی مانند بیماری آلزایمر و پارکینسون منجر شود. مغز به ویژه در برابر استرس اکسیداتیو آسیب پذیر است زیرا سلول های مغزی به مقدار قابل توجهی اکسیژن نیاز دارند. براساس بررسی سال 2018، مغز 20 درصد از کل اکسیژن بدن را برای سوخت رسانی به خود نیاز دارد. سلول های مغزی از اکسیژن برای انجام فعالیت های متابولیک شدید که رادیکال های آزاد تولید می کنند استفاده می کنند. این رادیکال های آزاد به حمایت از رشد سلول های مغزی، نوروپلاستی و عملکرد شناختی کمک می کنند. در حین استرس اکسیداتیو، رادیکال های آزاد اضافی می توانند به ساختارهای داخل سلول های مغزی آسیب وارد کرده و حتی باعث مرگ سلولی شوند که این امر می تواند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد.

شرایط مرتبط با استرس اکسیداتیو 

استرس اکسیداتیو ممکن است در ایجاد طیف وسیعی از شرایط، از جمله موارد زیر مرتبط باشد:

• سرطان
• بیماری آلزایمر
• بیماری پارکینسون
• دیابتببماری های قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، آترواسکلروز و سکته مغزی
• اختلالات التهابی
• سندرم خستگی مزمن
• آسم

خطرات استرس اکسیداتیو 

عواملی که ممکن است خطر استرس اکسیداتیو طولانی مدت شخص را افزایش دهد عبارتند از:

• چاقی
• رژیم های غذایی پر چربی، قند و غذاهای فرآوری شده
• قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید
• سیگار کشیدن
• داروهای خاص
• آلودگی
• قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات یا مواد شیمیایی صنعتی

مدیریت و جلوگیری از استرس اکسیداتیو 

جلوگیری از قرار گرفتن در معرض رادیکال آزاد و استرس اکسیداتیو کاملاً غیرممکن است. با این وجود مواردی وجود دارد که می توانید برای به حداقل رساندن تأثیر استرس اکسیداتیو بر روی بدن خود انجام دهید. اصلی ترین کاری که می توانید انجام دهید افزایش سطح آنتی اکسیدان ها و کاهش شکل گیری رادیکال های آزاد است. 

یکی از روش های جلوگیری از استرس اکسیداتیو اطمینان از به دست آوردن آنتی اکسیدان کافی در رژیم غذایی است. خوردن پنج وعده در روز از انواع میوه ها و سبزیجات بهترین راه برای تأمین نیاز بدن به بدن برای تولید آنتی اکسیدان است.

نمونه هایی از میوه و سبزیجات عبارتند از:

• انواع توت ها
• گیلاس
• میوه های خانواده مرکبات
• آلوها
• سبزیجات برگ تیره
• کلم بروکلی
• هویج
• گوجه فرنگی ها
• زیتون 

نمونه های دیگر از منابع آنتی اکسیدانی رژیم غذایی عبارتند از:

• ماهی و آجیل
• ویتامین E
• ویتامین سی
• زردچوبه
• چای سبز
• ملاتونین
• پیاز
• سیر
• دارچین

سایر گزینه های زندگی سالم نیز می توانند از استرس اکسیداتیو جلوگیری یا کاهش دهند.

در اینجا چند انتخاب سبک زندگی وجود دارد که به شما کمک می کند: 

یک تمرین معمولی و متوسط

این تمرین با سطح آنتی اکسیدان طبیعی بالاتر و کاهش آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو همراه است. با ورزش منظم به مدت طولانی تر، اثرات پیری کمتر و خطر ابتلا به سرطان و بیماری کاهش می یابد. سیگار نکشید و همچنین از قرار گرفتن در معرض دود آن نیز خودداری کنید. با احتیاط از مواد شیمیایی استفاده کنید که شامل استفاده از مواد شیمیایی برای تمیز کردن، جلوگیری از قرار گرفتن در معرض اشعه های غیرضروری و آگاهی از منابع دیگر مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مانند سموم دفع آفات مورد استفاده در مواد غذایی یا باغبانی است. 

از لحاظ محیطی آگاه باشید

ابتکارات سازگار با محیط زیست ، به کاهش تولید رادیکال آزاد برای شما و جامعه شما کمک می کند. از ضد آفتاب استفاده کنید. ضد آفتاب مانع از آسیب نور ماوراء بنفش به پوست شما می شود. میزان مصرف الکل را به صفر برسانید. 

به اندازه کافی بخوابید

خواب کافی برای حفظ تعادل در کلیه سیستم های بدن بسیار مهم است. عملکرد مغز، تولید هورمون، تعادل آنتی اکسیدانی و رادیکال آزاد و تعداد زیادی از موارد دیگر در خواب تأثیر می گذارند. 

از پرخوری خودداری کنید

مطالعات نشان داده است که پرخوری و خوردن مداوم بدن را بیشتر از مواقعی که در فواصل مناسب غذا می خورید، در معرض استرس اکسیداتیو قرار می دهد و بخش های کوچک یا متوسط را می خورید.