گهربارترین احادیث درباره نماز و نمازگزاران
نماز یکی از مهمترین دستورات دین اسلام می باشد که خواندن آن در احادیث و روایات بسیاری سفارش شده است. نماز از بارزترین نشانه های متّقی به شمار می رود که علاوه بر آمرزش گناهان موجب قبولی عبادات دیگر می شود. این فریضه دینی مهمترین عامل ارتباط میان خداوند و به بندگان است به طوری که از نماز به عنوان ستون دین یاد می شود. در این بخش از دین و مذهب نمناک، احادیث برگزیده از پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) را در مورد نماز و اهمیت آن ارائه کرده ایم.
نماز اولین سوال قیامت
امام باقر(ع) فرمود:
... انّ أَوَّلَ مَا یُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلَاةُ، فَإِن قُبِلَتْ قُبِلَ مِا سِواها... .
اولین چیزی که بنده در قیامت از آن سوال می شود نماز است، پس اگر قبول شود اعمال دیگرش نیز قبول می شود. (کافی، ج3، ص 268)
جایگاه نماز گزار در پیشگاه خداوند
امام علی(ع) فرمود:
لا یَقُومَنَّ اَحَدُکُمْ فِی الصَّلاةِ مُتَکاسِلاً وَ لا ناعِساً وَ لا یُفَکِّرَنَّ فی نَفْسِهِ فَاِنَّهُ بَینَ یَدَیْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ اِنَّما لِلْعَبْدِ مِنْ صَلاتِهِ ما اَقْبَلَ عَلَیْهِ مِنْها بِقَلْبِهِ.
هیچ کس از شما کسل و خواب آلود به نماز نایستد و به خود نیندیشد؛ زیرا که نمازگزار در پیشگاه پروردگار خویش است. و برای بنده از نمازش تنها آنچه با دلش به آن توجه داشته، می ماند.(الخصال، ص 613، ح 10)
رهایی از وحشت قبر
امام باقر(ع) فرمود:
مَن اَتَمَّ رُکوعَهُ لَم تَدخُلهُ وَحشَةٌ فی القَبر.
هر که رکوع نمازش را کامل انجام دهد هیچ ترس و وحشتی در قبر با سراغش نمی آید. (کافی، ج 3، ص 321، ح 7)
نماز کفاره گناهان
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
اَلصّلَواتُ الْخَمْسُ وَ الْجُمُعَةُ اِلَی الجُمُعَةِ کَفّاراتٌ لِما بَیْنَهُنَّ ما لَمْ تَغْشَ الکَبائِرُ.
نمازهای پنجگانه و نماز جمعه تا نماز جمعه بعد، کفاره گناهان میان آنهاست، تا وقتی که گناهان کبیره ای در میان نیاید. (سنن التّرمذی، ج 1، ص 138، ح 214)
نگاه شیطان بر نمازگزار
امام علی (ع ) فرمود:
إذا قامَ الرجُلُ إلی الصَّلاةِ أقبَلَ إبلیسُ یَنظُرُ إلَیهِ حَسدا ، لِما یَری مِن رَحمَةِ اللّه ِ التی تَغشاهُ
هنگامی که کسی به نماز برمی خیزد، شیطان می آید و به نظر حسادت به او نگاه می کند، زیرا می بیند که رحمت خدا او را فرا گرفته است. (بحار الانوار، ج ,82 ص 207)
اهمیت یاد خدا در نماز
پیامبراکرم(ص) فرمود:
مَنْ صَلَّی صَلَاةً لَا یذْکرُ فِیهَا شَیئاً مِنْ أَمْرِ الدُّنْیا لَا یسْأَلُ اللَّهَ شَیئاً إِلَّا أَعْطَاه
کسی که نماز می خواند، در حال نماز هیچ چیز از امور دنیایی به یادش نیاید (فقط خداوند در نظرش باشد)، در این صورت هرچیزی از خداوند بخواهد، به او عطا می کند. (مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 265)
امام باقر(ع) فرمود:
ذِکْرُ الله لِاَهْلِ الصَّلاةِ اَکْبَرُ مِنْ ذِکْرِهِمْ ایّاهُ؛ اَلا تَری اَنَّهُ یَقولُ:اُذْکُرونی اَذْکُرْکُمْ.
یاد خدا از نمازگزاران، بالاتر از یاد آنان از خداوند است، مگر نمی بینی که خداوند می فرماید:“مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم”؟ (بحارالأنوار، ج 82، ص 199)
نماز با تامل
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
رَکْعَتَانِ خَفِیفَتَانِ فِی اَلتَّفَکُّرِ خَیْرٌ مِنْ قِیَامِ لَیْلَةٍ
دو رکعت نماز سبک، در صورتی که همراه با تفکر و اندیشه باشد، بهتر از عبادت سراسر یک شب است. (بحار الانوار، ج84 ص240؛ میزان الحکمه ، ج 5، ص391)
نماز، دوری از تکبر
حضرت فاطمه زهرا(س) فرمود:
فَجَعلَ اللهُ الایمانَ تَطهیراً لَکم مِنَ الشِّرکِ، وَ الصَّلاةَ تَنزیهاً لَکم عَن الکِبرِ؛
خدای تعالی ایمان را برای پاکیزگی از شرک قرار داد، و نماز را برای دوری از تکبر و خودخواهی. (بحارالأنوار، ج 29، ص222)
آخرین نماز
پیامبراکرم (ص) فرمود:
صَلِّ صَلاهَ مُوَدَّعِ تَری اَنَّک لاُ تُصَلّی بَعْد ما صلاهً ابداً
آنچنان نماز بگزار که گویی آخرین نماز توست و دیگر هرگز نمازی نخواهی خواند. ( بحار الانوار، ج ,84 ص 264 )
نماز کلید بهشت
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
اَلدُّعاءُ مِفْتاحُ الرَّحْمَةِ، وَ الْوُضوءُ مِفْتاحُ الصَّلاةِ، وَ الصَّلاةُ مِفْتاحُ الْجَنَّةِ.
دعا کلید رحمت، وضو کلید نماز و نماز کلید بهشت است.(نهج الفصاحه، ح 1588)
سبک شمردن نماز
امام باقر(ع) فرمود:
لَا تَتَهَاوَنْ بِصَلَاتِکَ فَإِنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه وآله قَالَ عِنْدَ مَوْتِهِ لَیْسَ مِنِّی مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاتِه... .
نماز خود را سبک نشمار، همانا پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله هنگام رحلتش فرمود:کسی که نماز را سبک بشمارد از من نیست. (کافی، ج 3، ص 269)
ثواب و اهمیت نماز با مسواک
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
رَکْعَتَیْنِ بِسِواکٍ اَحَبُّ اِلَی الله عَزَّوَجَلَّ مِنْ سَبْعینَ رَکْعَةً بِغَیْرِ سِواکٍ.
دو رکعت نماز با مسواک، نزد خداوند عزوجل محبوب تر از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک است. (خصال، ص 481، ح 52)
رحمت خداوند بر نمازگزار
امام علی(ع) فرمود:
لَوْ یَعْلَمُ الْمُصَلّی ما یَغْشاهُ مِنَ الرَّحْمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ.
اگر نمازگزار می دانست تا چه حد مشمول رحمت الهی است، هرگز سر خود را از سجده بر نمی داشت. (غررالحکم، ح 2213)
دقت در حلال و حرام
امام علی(ع) فرمود:
اُنْظُرْ فیما تُصَلّی وَ عَلی ما تُصَلّی، اِنْ لَمْ یَکُنْ مِنْ وَجْهِهِ وَ حِلِّهِ فَلا قَبولَ.
بنگرید در چه [لباسی] و بر چه [چیزی] نماز می گزاری، که اگر از راه صحیح و حلالش نباشد، قبول نخواهد شد. (تحف العقول، ص 174)
یک نماز مقبول
امام صادق(ع) فرمود:
مَنْ قَبِلَ اللهُ مِنْهُ صَلاةً واحِدَةً لَمْ یُعَذِّبْهُ وَ مَنْ قَبِلَ مِنْهُ حَسَنَةً لَمْ یُعَذِّبْهُ.
خداوند از هر کس یک نماز و یا یک کار نیک قبول کند، عذابش نمی نماید. (کافی، ج 3، ص 266، ح 11)
محبوب ترین بنده نزد خدا
امام صادق(ع) فرمود:
اَحَبُّ الْعِبادِ اِلَی الله عَزَّوَجَلَّ رَجُلٌ صَدوقٌ فی حَدیثِهِ مُحافِظٌ عَلی صَلاتِهِ.
محبوب ترین بنده نزد خدای عزوجل کسی است که راستگو و مراقب نمازش باشد. (امالی صدوق، ص 371، ح 467)
نماز اول وقت
پیامبر اکرم (ص) فرمود:
اَحَبُّ الْاَعْمالِ اِلَی الله الصَّلاةُ لِوَقْتِها، ثُمَّ بِرُّ الْوالِدَیْنِ، ثُمَّ الْجَهادُ فی سَبیلِ الله.
دوست داشتنی ترین کارها نزد خداوند نماز اول وقت، سپس نیکی به پدر و مادر و سپس جهاد در راه خداست. (نهج الفصاحه، ح 70)
امام صادق(ع) فرمود:
إِنَّ فَضْلَ الْوَقْتِ الْأَوَّلِ عَلَی الْآخِرِ کَفَضْلِ الْآخِرَةِ عَلَی الدُّنْیَا.
برتری نماز اول وقت نسبت به آخر وقت، مانند برتری آخرت است نسبت به دنیا. (کافی، ج 3، ص 274)
اهمیت نماز شب
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
الرَّکْعَتانِ فی جَوْفِ اللَّیْلِ اَحَبُّ اِلَی الله مِنَ الدُّنْیا وَ ما فیها.
دو رکعت نماز در دل شب، نزد خدا از دنیا و آنچه در آن است، محبوب تر است. (بحارالأنوار، ج 87، ص 148، ح 23)
امام صادق(ع) فرمود:
صَلاةُ اللَّیْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَیِّبُ الرِّیحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِی الدَّیْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ.
نماز شب، انسان را خوش سیما، خوش اخلاق و خوشبو می کند و روزی را زیاد، بدهی را پرداخت می نماید، غم و اندوه را از بین می برد و چشم را نورانی می کند. (ثواب الأعمال، ص 42)
اهمیت مکان نمازگزار
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
لَیْسَ یَنْبَغی اَنْ یَکونَ فِی الْبَیْتِ شَیْءٌ یَشْغَلُ المُصَلِّیَ.
شایسته نیست در اطاق چیزی باشد، که نمازگزار را مشغول سازد. (سنن ابی داود، ج 1، ص 451، ح 2030)
نماز، تطهیر کننده
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
لَو کانَ عَلی بابِ دارِ اَحَدِکُمْ نَهْرٌ فَاغْتَسَلَ فی کُلِّ یَوْمٍ مِنْهُ خَمْسَ مَرّاتٍ أکانَ یَبْقی فی جَسَدِهِ مِنَ الدَّرَنِ شَیْءٌ؟ قُلنا:لا. قالَ:فَاِنَّ مَثَلَ الصَّلاةِ کَمَثَلِ النَّهْرِ الْجاری، کُلَّما صُلِّیَ صَلاةٌ کَفَّرَتْ ما بَینَهُما مِنَ الذُّنوبِ.
اگر بر درِ خانه یکی از شما جویی بود و هر روز پنج بار خود را در آن می شست، آیا در بدن وی چرکی باقی می ماند؟ گفتیم:نه. فرمودند:پس براستی نماز، مانند همان جوی روان است که هرگاه به جا آورده شود، گناهان میان دو نماز را پاک می کند. (تهذیب الأحکام، ج 2، ص 237، ح 938)
تاثیر غیبت بر نماز
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
مَنِ اغْتابَ مُسْلِماً اَو مُسْلِمَةً لَمْ یَقْبَلِ اللهُ تَعالی صَلاتَهُ وَ لا صیامَهُ اَرْبَعینَ یَوْماً وَ لَیْلَةً اِلّا اَنْ یَغْفِرَ لَهُ صاحِبُهُ.
خداوند متعال تا چهل شبانه روز نماز و روزه غیبت کننده مرد و زن مسلمان را نمی پذیرد، مگر این که غیبت شونده او را ببخشد.(جامع الأخبار، ص 412، ح 1141)
حضرت ابراهیم (ع) چرا خلیل الله شد؟
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
مَا اتَّخَذَ اللهُ اِبْراهیمَ خَلیلاً اِلّا لِاِطْعامِهِ الطَّعامَ وَ صَلاتِهِ بِاللَّیْلِ وَ النَّاسُ نیامٌ.
خداوند متعال، حضرت ابراهیم را جز به خاطر غذا دادن (به مردم) و نماز شب خواندنش هنگامی که مردم در خواب بودند، خلیل و دوست خود انتخاب نکرد.(علل الشرایع، ج 1، ص 35، ح 4)
تقرب به خداوند با نماز
امام رضا(ع) فرمود:
الصَّلَاةُ قُرْبَانُ کُلِّ تَقِیٍّ.
نماز موجب عروج و تقرب هر انسان پرهیزکاری به خداست.(کافی، ج 3، ص265)
ترک عمدی نماز برابر است با کفر
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
مَنْ تَرَکَ الصَّلاةَ مُتَعَمِّداً فَقَدْ کَفَرَ جِهاراً.
هر کس نماز را عمداً ترک کند، آشکارا کفر ورزیده است.(المعجم الاوسط، ج 3، ص 343)
بینَ العَبدِ و بینَ الکُفرِ تَرکُ الصَّلاةِ
فاصله کفر و بندگی ترک نماز است. (بحار الانوار، ج82 ص202، میزان الحکمه، ج 5، ص 403)
نماز، آخرین سفارش انبیاء
پیامبر اکرم (ص) فرمود:
أَحَبُّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللهِ عَزَّوَجَلَّ الصَّلَاةُ وَ هِیَ آخِرُ وَصَایَا الْأَنْبِیَاء... .
دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدواند عزّوجلّ نماز است و آن آخرین سفارش انبیای الهی است.(کافی، ج 3، ص 264)
اثر نماز حقیقی
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
مَنْ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ یَعْلَمُ مَا یَقُولُ فِیهِمَا انْصَرَفَ وَ لَیْسَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللهِ ذَنْبٌ.
کسی که دو رکعت نماز بخواند و بداند که در آن چه می گوید، پس از نماز گناهی برای او باقی نمی ماند.(کافی، ج 3، ص 266)
نماز، ستون خیمه
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
مَثَلُ الصَّلَاةِ مَثَلُ عَمُودِ الْفُسْطَاطِ إِذَا ثَبَتَ الْعَمُودُ نَفَعَتِ الْأَطْنَابُ وَ الْأَوْتَادُ وَ الْغِشَاءُ وَ إِذَا انْکَسَرَ الْعَمُودُ لَمْ یَنْفَعْ طُنُبٌ وَ لَا وَتِدٌ وَ لَا غِشَاءٌ.
مثل نماز، مثل ستون چادر است؛ اگر ستون محکم و برقرار باشد، طناب ها و میخ ها و پرده ها مفید خواهند بود؛ ولی اگر ستون چادر بشکند، دیگر طناب ها و میخ ها سودی ندارند. (کنزالعمال، ح 20575)
