شیر غنی شده چیست و چه فوایدی دارد؟

فواید شیر غنی شده

اگر یک فرد سالم و بالغ روزانه به 400 تا 600 واحد ویتامین D نیاز دارد، در صورتی که بخواهد از شیر غنی شده با ویتامین D بنوشد، اگر یک یا 2 لیوان از این شیر غنی شده را میل کند، بین 50 تا 100 درصد ویتامین D مورد نیاز بدنش را دریافت کرده است.

شیر غنی شده چیست؟

برای پیشگیری از خطراتی که میکرو ارگانیسم های بیماری زای موجود در شیر خام برای سلامت انسان ایجاد می کند، شیر مورد استفاده افراد گرم می شود. به این ترتیب شیر که منبع عالی کلسیم، ویتامین B2، منبع خوبی از ویتامینAو منبع ضعیفی از ویتامین D است، تحت تاثیر گرما برخی از ویتامین ها و املاح خود را از دست می دهد. برای جبران این کمبودها، می توان این ویتامین ها را ضمن فرایند تقویت سازی و غنی سازی به شیر اضافه کرد که فرایند غنی سازی شیر از اوایل نیم قرن گذشته شروع شده و امروز هم این فرایند با اضافه کردن ویتامین های مختلفی به شیر و سایر لبنیات گسترش یافته است.

قبل از این که بگوییم شیر غنی شده چیست بد نیست بدانید در دوران اولیه تولید تجاری شیر، این مادهء غذایی کاملا دست نخورده و غیر هموژنیزه بود و روی آن غنی سازی صورت نمی گرفت. به این شکل که روی آن خامه می بست و می شد آن خامه را از شیر جدا کرد و به صورت جداگانه مورد استفاده قرار داد یا آن را همزد و دوباره به شیر برگرداند. از سال 1932 تولیدکنندگان روشی عملی برای اضافه کردن ویتامین و مواد معدنی به شیر و اصطلاحا غنی سازی آن پیدا کردند.

غنی کردن شیر یعنی چه و فواید شیر غنی شده چیست؟

غنی کردن شیر فرآیندی است که تولیدکنندگان طی آن ریز مغذی ها یا همان میکرونوترینت هایی مثل ویتامین ها و مواد معدنی را به مواد غذایی اضافه می کنند. هدف از این کار کاهش کمبودهای غذایی رایج و بیماری هایی است که ممکن است درصورت فقدان این مواد غذایی رخ دهند. غنی سازی شیر در مناطقی که خاک و گیاهانی که در آن خاک می رویند و از لحاظ مواد مقوی غذایی ضعیف هستند ضرورت بیشتری دارد. از این رو غنی کردن مواد غذایی مثل غلات، نمک و شیر از سوی برخی دولت ها به دلیل نگرانی هایی که درمورد سلامت عمومی وجود دارد امری اجباری است.

خواص شیر غنی شده 

ویتامین D

ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که کلسیوم خون را حفظ می کند، سطح فسفر را متعادل نگه داشته و در سوخت و سازِ کلسیوم، نقش موثری دارد. غنی سازی شیر معمولا با حضور این ویتامین انجام می گیرد.

ویتامین E

ویتامین E نیز از ویتامین های محلول در چربی است که فعالیت آنتی اکسیدانی دارد. ترکیباتی که دارای فعالیت ویتامین E هستند، توکوفرول ها و توکوترینول ها هستند. شیر به طور عادی حاوی مقدار کمی ویتامین E است که می توان آن را با بالا بردن چربی در شیر افزایش داد.

آهن

آهن یکی از ترکیبات تشکیل دهنده خون و بسیاری از آنزیم ها است و در سوختوساز خون و انتقال اکسیژن نقش مهمی دارد. شیر به خودی خود شامل آهن بسیار کمی است؛ یعنی یک فنجان شیر کمتر از یک درصد DRI(میزان دریافت مرجع) آهن دارد.

روی

روی ترکیب تشکیل دهندهء بسیاری از آنزیم ها و پروتئین ها است و در تنظیم ژن نقش مهمی دارد. شیر منبع خوبی برای روی محسوب می شود و یک فنجان شیر دارای 10 درصد DRI(میزان دریافت مرجع) از این ماده معدنی است.

کمبودها
دوران رشد و نمو کودکان مهم ترین دوره از لحاظ داشتن تغذیه مناسب است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی حدود 250 میلیون کودک پیشدبستانی در سراسر دنیا به دلیل کمبود ویتامین آسیب می بینند. کمبود مواد غذایی در مهلک ترین شکل آن می تواند منجر به مرگ شود. هر چند در دنیای پیشرفته امروز، امری نادر است اما این کمبودها پیش از تلاش هایی مثل غنی سازی گسترده مواد غذایی که در اوایل قرن بیستم برای سلامت عمومی صورت گرفت رایج تر بودند. به عقیده برخی از پزشکان غنی سازی مواد غذایی با ویتامین ها و مواد معدنی می تواند خطرناک باشد. برای تولید شیر غنی شده تولیدکنندگان شیر باید حداقل 400 IU ویتامین D در هر کوارت به آن اضافه کنند.

جذب کلسیم
یکی از فواید شیر غنی شده تقویت میزان جذب کلسیم به کمک ویتامین D است. این ویتامین برای داشتن استخوان های سالم و قوی اهمیت زیادی دارد. علاوه بر این همانطور که گفتیم تعادل کلسیوم اسکلتی را تقویت و سطوح کلسیم خون را حفظ می کند. مصرف ویتامین D و کلسیم کافی در قالب یک برنامه غذایی برای جلوگیری از تغییر شکل یا نرم شدن استخوان ها قبل از بروز عارضه ریکتز در کودکان و نرمی استخوان در بزرگسالان ضروری است. این ویتامین از بروز ناگهانی نرمی استخوان در سالمندان نیز جلوگیری می کند.