آشنایی با علائم حساسیت دارویی و انواع مختلف آن
گاهی ممکن است فکر کنید هنگامی که در طی درمان با آنتی بیوتیک یا پس از آن ، زخم دهانی یا اسهال دارید، به دارو حساسیت داشته اید اما این ها در حقیقت عوارض جانبی هستند که در نتیجه تغییر فلور باکتریایی ایجاد می شوند.
مشخص نیست که چرا بعضی از افراد به برخی دارو ها حساسیت دارند و به برخی دیگر حساسیتی ندارند. در حقیقت واکنش های آلرژیکی به دارو ها مکررا رخ نمی دهد و به ندرت در اولین مصرف اتفاق می افتد.
علاوه بر این، اگر برای اطمینان از اینکه به دارویی آلرژی دارید یا خیر آزمایش می دهید، نیازی نیست هر از چندگاهی آن را تکرار کنید پس اگر دوست دارید درباره این موضوع بیشتر بدانید ادامه مطلب را از دست ندهید، در این قسمت از بهداشت و سلامت پلاس وی، در مورد این حساسیت ها بیشتر توضیح خواهیم داد.
آلرژی یا همان حساسیت دارویی چیست؟
وقتی سیستم ایمنی بدن شما اشتباها یک دارو را به عنوان یک ماده مضر مانند ویروس یا باکتری شناسایی کند، آلرژی به دارو رخ می دهد. هنگامی که سیستم ایمنی بدن یک دارو را به عنوان یک ماده مضر تشخیص دهد، آنتی بادی مخصوص آن دارو ایجاد می شود که این ممکن است در اولین بار مصرف دارو اتفاق بیفتد، اما گاهی اوقات تا در معرض مکرر قرار نگیرد، آلرژی ایجاد نمی شود.
دفعه بعد که دارو را مصرف می کنید، این آنتی بادی های خاص دارو را نشانه گذاری می کنند و حملات مستقیم سیستم ایمنی بدن به آن ماده خارجی را انجام می دهند. مواد شیمیایی آزاد شده توسط این فعالیت باعث ایجاد علائم و نشانه های مرتبط با واکنش آلرژیک می شوند. با این حال ممکن است از اولین قرار گرفتن در معرض دارو مطلع نباشید.
برخی شواهد نشان می دهد که مقادیر کمی از دارو در مواد غذایی، مانند آنتی بیوتیک، ممکن است برای سیستم ایمنی بدن کافی باشد تا بتواند آنتی بادی برای آن ایجاد کند. واکنش های آلرژیک ممکن است در نتیجه یک روند متفاوت باشد.
محققان بر این باورند که برخی از داروها می توانند مستقیماً به نوع خاصی از سلول های سفید خون سیستم ایمنی بدن موسوم به لنفوسیت نوع T متصل شوند. این رویداد باعث ترشح مواد شیمیایی می شود که ممکن است باعث واکنش آلرژیک در اولین بار مصرف دارو شود.
برخی از افراد ممکن است واکنش های آلرژیک به دارو داشته باشند. در افراد بالای 40 سال احتمال واکنش آلرژیک به دارو بیشتر است و این مرتبط با افزایش سن و مصرف مواد مخدر در سنین جوانی یا قرار گیری در معرض آن است.
علائم واکنش آلرژیک و حساسیت دارویی
علائم و واکنش های آلرژی جدی به دارو اغلب ظرف یک ساعت پس از مصرف دارو رخ می دهد که برخی از این علائم عبارتند از:
- خارش شدید پوست
- کهیر
- بثورات پوستی
- تب
- تورم و التهاب
- تنگی نفس
- سرفه کردن
- آبریزش بینی
- آبریزش وخارش چشم
دارو هایی که باعث حساسیت میشوند
اگرچه هر دارویی می تواند باعث واکنش آلرژیک شود ، اما بعضی از دارو هایی که بیشتر با آلرژی همراه هستند شامل موارد زیر می شود:
- آنتی بیوتیک ها، مانند پنی سیلین
- مسکن ها، مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) و ناپروکسن سدیم (Aleve)
- داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان
- داروهایی برای بیماری های خود ایمنی ، مانند آرتریت روماتوئید
چگونه می توان متوجه واکنش های آلرژیک به دارو شد؟
وقتی دارویی مصرف می کنید و به آن آلرژی دارید، علائم متفاوت است. واکنش های آلرژیک به دو نوع تقسیم می شوند. بهتر است به محض ظاهر شدن آلرژی نسبت به دارو ، مصرف آن را متوقف کنید.
1- واکنش فوری
این نوع واکنش شامل مواردی است که به محض مصرف دارو رخ می دهد. این موارد معمولاً زمانی اتفاق می افتد که شما دوز اول یا دوم را مصرف می کنید و نیم ساعت تا یک ساعت از آن گذشته است. شایع ترین آن ها واکنش های پوستی مانند کهیر و تورم لب و چشم است. با این حال، گاهی اوقات ممکن است واکنش های جدی مانند آنافیلاکسی نیز رخ دهد.
علائم و نشانه های آنافیلاکسی
در بخش های قبلی بهداشت و سلامت پلاس وی خواندید که برخی از علائم و نشانه های آنافیلاکسی عبارتند از:
- سفت شدن مجاری تنفسی و گلو که باعث ایجاد مشکلات تنفسی می شود
- حالت تهوع یا گرفتگی شکم
- استفراغ یا اسهال
- سرگیجه یا سبکی سر
- نبض ضعیف یا سریع
- تشنج
- افت فشارخون
- ازدست دادن هوشیاری
سایر شرایط ناشی از آلرژی به دارو
- بیماری سرمی ، که ممکن است باعث تب ، درد مفصل ، بثورات ، تورم و حالت تهوع شود
- کم خونی ناشی از دارو، کاهش گلبول های قرمز خون که می تواند باعث خستگی، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس و علائم دیگر شود
- بثورات دارویی همراه با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS)، که منجر به بثورات، کاهش گلبول های سفید خون، تورم عمومی، تورم غدد لنفاوی و عود عفونت هپاتیت خفته است
- التهاب در کلیه ها (نفریت)، که می تواند باعث تب، خون در ادرار، تورم عمومی، گیجی و سایر علائم شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورت مشاهده علائم واکنش شدید یا مشکوک به آنافیلاکسی پس از مصرف دارو ، با اورژانس تماس بگیرید.
2- واکنش های تاخیری
واکنش های تأخیری معمولاً روی پوست تأثیر می گذارند. شایع ترین آن بثورات است که ممکن است تا دو هفته پس از مصرف دارو ظاهر شود. مشخصه آن یک رنگ مایل به قرمز و خارش است که به قسمت های مختلف بدن گسترش می یابد.
این موارد کمتر اتفاق افتاده و شدیدتر است و حتی ممکن است باعث سوختگی روی پوست شود. در این موارد، ممکن است بستری در بیمارستان لازم باشد زیرا خطر مرگ وجود دارد.
یک دارو ممکن است چه نوع واکنش دیگری ایجاد کند؟
از بعدی دیگر واکنش دارویی را به دو دسته پیش بینی شده و غیر پیش بینی نشده تقسیم میکنند که هر کدام دلایلی دارند که در ادامه میخوانید.
واکنش پیش بینی شده
واکنش های پیش بینی شده یا نوع A بیشترین اثر آلرژیکی را دارند. آن ها بر اثر دارویی که مصرف کرده اید ایجاد می شوند و ممکن است به دلایل زیر رخ دهند:
- مصرف بیش از حد یا سمیت دارو
- عوارض جانبی دارو
- تداخل با سایر دارو ها
به طور کلی با کاهش دوز، علائم از بین می روند و می توانید در صورت نیاز بدون هیچ خطری از دارو استفاده کنید.
واکنش غیر قابل پیش بینی
نوع دیگری از واکنش که ممکن است رخ دهد، واکنش های اصطلاحاً غیر قابل پیش بینی یا نوع B است. این واکنش ها مربوط به عدم تحمل دارو یا واکنش های شبه آلرژیک است. دارو هایی که بیشتر با این نوع آلرژی در ارتباط هستند، عبارتند از:
- آسپرین
- رنگ های مورد استفاده در آزمایش های تصویربرداری (محیط رادیو کنتراست)
- افیون برای معالجه درد
- بی حس کننده های موضعی
واکنش شبه آلرژیک واکنشی است که در آن، مصرف دارو باعث ایجاد آلرژی شده و علائم مشخصی دارد. با این حال، هیچ پایه ایمونولوژیکی برای اثبات آن وجود ندارد.
عوامل خطر حساسیت داوریی
در حالی که هر کسی ممکن است به یک نوع دارو واکنش آلرژیک نشان دهد ، چند عامل می توانند خطر را افزایش دهند که شامل موارد زیر می باشند :
- سابقه آلرژی های دیگر مانند آلرژی غذایی یا تب یونجه
- سابقه شخصی یا خانوادگی آلرژی به دارو
- افزایش مصرف یک دارو ، به دلیل دوزهای بالا، استفاده مکرر یا استفاده طولانی مدت
- برخی بیماری های معمولاً مرتبط با واکنش های دارویی آلرژیک ، مانند عفونت با HIV یا ویروس Epstein Barr
نحوه پیشگیری از آلرژی دارویی
اگر به آلرژی دارویی مبتلا هستید، بهترین راهکار این است که از مصرف داروی مشکل ساز دوری کنید. مراحلی که می توانید برای محافظت از خود به کار گیرید شامل موارد زیر می شود:
- به کارکنان مراقبت های بهداشتی اطلاع دهید.
- مطمئن شوید که حساسیت دارویی شما به طور واضح در پرونده های پزشکی مشخص شده است.
- سایر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی ، مانند دندانپزشک یا هر متخصص پزشکی را در جریان بگذارید.
- از یک دستبند هشدار پزشکی استفاده کنید که حساسیت دارویی شما را مشخص می کند. این اطلاعات می تواند درمان مناسب در موارد اضطراری را برای شما تضمین کند.
راه چاره؛ در صورت بروز واکنش های آلرژیک به دارو چه باید کرد؟
به محض تأیید این که یک واکنش آلرژیک دارید، باید اقدامات لازم برای درمان علائم انجام شود با این حال، بسته به اینکه یک واکنش فوری باشد یا یک واکنش تأخیری ، متفاوت است.
در واکنش های فوری، از داروهایی مانند آدرنالین، کورتیکواستروئیدها و آنتی هیستامین ها استفاده می شود و علاوه بر این، از داروهایی برای درمان علائم آسیب دیده ترین اندام هم استفاده خواهد شد که این داروها شامل گشاد کننده برونش و کاردیوتونیک هستند.
با این حال، در واکنش های غیر فوری یا تاخیری درمان اساساً بر اساس استفاده از کورتیکواستروئید ها است. در کل دارویی که تجویز می شود، به علائم آن بستگی دارد به طور مثال؛ در مورد درماتیت تماسی، آن ها به صورت موضعی استفاده می شوند.
