محصولات غنی شده مضر یا مفید ؟

مصرف محصولات غنی شده مفید است یا مضر؟

غنی سازی موادغذایی و مصرف محصولات غنی شده بحث داغی است که توجه خیلی ها را به خود جلب کرده و اینکه آیا مصرف موادغذایی غنی شده واقعا به سلامت ما خدمت می کند یا نه؟

چرا غنی سازی میکنیم؟

غنی سازی به چند دلیل انجام می شود. گاهی در ضمن فرآیند آماده سازی ماده غذایی بخشی از آن که ضروری نیز هست از بین می رود. اضافه کردن این بخش از بین رفته در انتهای فرآیند و احیای آن، نوعی غنی سازی است؛ مثل افزودن فیبر به آرد سفید نان لواش. گاهی اوقات نیز موادمغذی موجود در یک ماده غذایی کلا کم است یا اصلا وجود ندارد و ما خودمان به آن اضافه می کنیم؛ مثل افزودن ویتامین D یا کلسیم به شیر.

ـ دلایل این کار، متعدد است. وقتی غنی سازی انجام می شود، طبیعتا باید مشکل تعریف شده ای در جامعه داشته باشیم که بخواهیم برای رفع آن یا کاهش شیوع یا پیشگیری از وقوع بیشترش با غنی سازی قدمی برداریم. مساله ای که در اینجا پیش می آید این است که اولا ماده غذایی که برای غنی سازی انتخاب می شود باید از نظر شیمیایی ساختاری داشته باشد که در فرآیند تولید ماده غذایی موردنظر کمترین آسیب را دیده و بیشترین ماندگاری را داشته باشد. دوم اینکه ماده غذایی که برای غنی سازی انتخاب می شود باید به گونه ای باشد که تمام گروه های سنی و جنسی که جزو گروه در معرض آسیب هستند، بتوانند از آن استفاده کنند.

این روزها در قفسه های سوپرمارکت های بزرگ و فروشگاه ها محصولاتی به چشم می خورند که اسامی ارگانیک، پروبیوتیک، غنی شده با ویتامین Dو C و ... را یدک می کشند. از طرفی متخصصان تغذیه مدام مردم را به مصرف غذای سالم تشویق می کنند تا سلامتشان به خطر نیفتد. حالا این پرسش مطرح می شود که آیا اصطلاحات این چنینی روی مواد غذایی به معنی سالم تر بودن آنهاست و استفاده از آنها توصیه می شود یا بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند؟ اصلا درباره این محصولات چقدر اطلاعات دارید؟

مصرف محصولات غنی شده مفید است یا مضر

مدتی است هنگام خرید مواد غذایی علاوه بر ماست های کم چرب، پرچرب و میوه ای با انواعی از ماست ها روبه رو می شویم که یکی از الفاظ «پروماس» یا ماست پروبیوتیک روی بسته بندی آنها دیده می شود. اما آیا ماست های پروبیوتیک خواص ویژه تری نسبت به ماست های معمولی دارند؟

پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده ای هستند که با افزودن مقادیر کافی آنها به ماست اثرات مفیدی روی بدن می گذارند. در واقع این میکروارگانیسم ها نه تنها بیماری زا نیستند، بلکه در طول عبور از مجرای گوارشی، زنده و فعال بوده و با ایجاد لایه های حفاظتی مخاطی در روده ها با باکتری های مضر مبارزه کرده و منجر به افزایش سطح ایمنی بدن می شوند. جلوگیری از رشد باکتری های عفونی در بدن، کاهش کلسترول خون، پیشگیری از ابتلا به سرطان و... از دیگر خواص این باکتری هاست.

پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده ای هستند که با افزودن مقادیر کافی آنها به ماست اثرات مفیدی روی بدن می گذارند. 

برای شما که مشکل عدم تحمل لاکتوز دارید

کاهش عوارض عدم تحمل لاکتوز از مهم ترین خواص محصولات پروبیوتیک است، افرادی که نسبت به لاکتوز موجود در شیر حساسیت دارند و مثلا با خوردن شیر نفخ می کنند، می توانند با خیال راحت و بدون نگرانی محصولات پروبیوتیک را مصرف کنند. به علاوه، محصولات پروبیوتیک خواص ضدعفونی کننده هم دارند و با جلوگیری از رشد باکتری های عفونت زا در بدن، باعث پیشگیری از ابتلا به عوارض ناشی از بیماری های عفونی مثل اسهال می شوند.

حتی بتازگی، مفید بودن محصولات پروبیوتیک برای سلامت دندان ها هم به اثبات رسیده است. نکته جالب این که باکتری های پروبیوتیک در روده انسان هم زندگی می کنند و بخش قابل توجهی از سلامت افراد به فعالیت و تکثیرشان در روده بستگی دارد چون این باکتری ها می توانند باکتری های مضر را در بدن نابود کنند. پس یکی از راه های افزایش جمعیت باکتری های پروبیوتیک در بدن و فعال نگه داشتن آنها به صورت مستمر، اضافه کردنشان به انواع محصولات غذایی مثل ماست و حتی شیر است. به عبارت دیگر ماست با پروبیوتیک ها غنی می شود و مصرف آن برای هیچ کس بجز افرادی با بیماری های خاص مانند HIVپیشرفته یا نوزادان زیر شش ماه ممنوع نیست. افراد مبتلا به بیماری های خاص هم باید حتما زیر نظر پزشکشان محصولات پروبیوتیک مصرف کنند.

محصولات غنی شده بخوریم یا نه؟

با توجه به کمبود و فقر برخی ریزمغذی ها و ویتامین ها در مواد غذایی، می توان از طریق غنی سازی این کمبودها را در حد مجاز جبران کرد. مثلا کمبود عنصرهای روی، آهن، کلسیم و ویتامین D و عوارض ناشی از آن از موارد شایعی است که از طریق موادغذایی غنی شده می توان آنها را جبران کرد.

البته محصولات غنی شده مانند محصولات غذایی که توسط شرکت های صنعتی تولید می شود با رعایت میانگینی، میان حداقل تاثیر و حداکثری که ایجاد مشکل کند در نظر گرفته می شود. به عنوان مثال میزان 10 میلی گرم روی مناسب مصرف روزانه و مفید برای رشد کودکان است، اما میزان 40 میلی گرم آن ایجاد مسمومیت می کند. همچنین برای آهن 18 میلی گرم مفید و 45 میلی گرم مضر است به همین دلیل همیشه میزانی به کار گرفته می شود که مصرف روزانه این مواد مسمومیت ایجاد نکند یا از فعالیت دیگر ویتامین ها جلوگیری نکند. در حال حاضر شیر و آبمیوه و ماکارونی ازجمله در دسترس ترین محصولات غنی شده در ایران محسوب می شوند.

وقتی شیر و ماکارونی غنی می شوند

بد نیست بدانید براساس آمار بیش از نیمی از جمعیت ایران با کمبود ویتامین D روبه رو هستند و غنی سازی لبنیاتی مانند شیر می تواند در جبران این کمبود بسیار تاثیرگذار باشد. اگر یک فرد سالم و بالغ روزانه به 400 تا 600 واحد ویتامین D نیاز دارد، در صورتی که بخواهد از شیر غنی شده با ویتامین D بنوشد، اگر یک یا 2 لیوان شیر غنی شده بخورد، بین 50 تا 100 درصد ویتامین D مورد نیاز بدنش را دریافت کرده است.

البته بهتر است ویتامین D در کنار کلسیم جذب شود و به دلیل این که لبنیات، کلسیم خوبی دارد غنی سازی آنها با ویتامین D انتخاب درست و مناسبی است. از طرفی هر فرد بالغ روزانه به هزار میلی گرم کلسیم نیاز دارد و باید 3 تا 4 لیوان شیر بخورد. حالا کسانی که لبنیات کافی مصرف نمی کنند می توانند برای جبران نیازشان از آب پرتقال های غنی شده کمک بگیرند؛ به شرطی که مراقب کالری دریافتی شان باشند.

گروهی از کارخانجات محصولاتشان را با ریزمغذی هایی از جمله ویتامین های گروه B و سبوس غنی سازی می کنند. از آنجا که ماکارونی هم جزو غذاهای پر مصرف ما ایرانی هاست غنی سازی این ماده غذایی با سبوس و ویتامین B می تواند کمبودهای بدن ما را جبران کرده و به تکمیل رژیم غذایی مان کمک کند و حامل خوبی است. این ماکارونی ها مناسب افرادی است که می خواهند دستگاه گوارش سالم تری داشته باشند و هضم غذایشان بهتر انجام شود.