اسید معده مایع آبکی و بی‌رنگی است که از غده‌هایی ترشح می‌شود که درون پوشش معده قرار دارند. این مایع بسیار اسیدی است و به تجزیه غذا کمک می‌کند تا عمل هضم راحت‌تر انجام شود.
اسید معده به بدن کمک می‌کند تا همان‌طور که غذا در طول دستگاه گوارش حرکت می‌کند، مواد مغذی را راحت‌تر جذب کند. برای تجزیه هر نوع غذایی از گوشت گرفته تا مواد گیاهی فیبری و سخت، اسید معده باید بسیار اسیدی باشد.
بدن انسان طوری طراحی شده است که سطوح متوسطی از اسید معده را تحمل کند به‌طوری‌که موجب بیماری یا عارضه‌ای نشود. اگرچه این سیستم‌ها ممکن است گاهی دچار مشکل شوند. داشتن شیره معده‌ای که سطح اسیدیته آن بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی باشد، می‌تواند موجب مشکلات سلامتی دیگری شود. ادامه مطلب را مطالعه کنید تا متوجه شوید اسید معده چقدر قوی است و وقتی بدن اسید معده‌ای را تولید می‌کند که خیلی قوی یا خیلی ضعیف است، چه اتفاقی می‌افتد.
اسید معده چقدر قوی است؟
اسید معده کارهای زیادی برای بدن انجام می‌دهد. اسید معده غذاهایی را که می‌خورید، به ذراتی تجزیه می‌کند که هضم آن‌ها راحت‌تر است. اسید معده همچنین به‌عنوان اولین خط دفاعی دربرابر پاتوژن‌ها و میکروب‌هایی عمل می‌کند که می‌توانند موجب بیماری شوند. این اعمال به مایعی نیاز دارد که بسیار اسیدی باشد.
برای اینکه بدانید اسید معده چقدر قوی است، ابتدا باید بدانید که سطح اسیدی بودن مایعات چگونه اندازه‌گیری می‌شود. اسیدیته با مقیاس pH اندازه‌گیری می‌شود که از ۰ تا ۱۴ متغیر است. هرچه سطح pH پایین‌تر باشد، میزان اسیدی بودن مایع بیشتر است. برای مثال، اسید باتری دارای pH برابر صفر است، بنابراین، اسیدی بسیار قوی است. مقدار pH مایعاتی که اسیدیته آن‌ها در پایین‌ترین حد است، ۱۴ است. این مایعات مایعات قلیایی نامیده می‌شوند. در وسط این مقیاس، مایعات خنثی مانند آب خالص قرار دارند.
اسید معده دارای pH بین ۱ تا ۲ است، بنابراین بسیار اسیدی است. به خاطر داشته باشید که اسید باتری می‌تواند موادی مانند فلز و استخوان را حل کند. اسید معده که pH آن یکی دو درجه بالاتر است، نیز می‌تواند به مواد بسیار محکمی مانند استخوان و دندان‌ها آسیب بزند.
اسید معده از چه چیزی ساخته شده است؟
سطح پایین pH اسید معده تا حد زیادی به خاطر وجود اسید هیدروکلریک (HCl) است. با‌این‌حال، فقط مقدار بسیار کمی HCl در اسید معده وجود دارد. اجزای دیگر اسید معده عبارتند از کلرید پتاسیم (KCl) و کلرید سدیم (NaCl).
سلول‌های دیواره معده سه ماده اسیدی مذکور را ترشح می‌کنند. این سلول‌ها همچنین چند آنزیم و مخاط را نیز تولید می‌کنند. مخاط در این فرایند بسیار مهم است و از پوشش معده محافظت می‌کند تا اسید و سایر اجزای شیره معده به این عضو حساس آسیب نرسانند.
اگر اسید معده سطح بسیار اندکی از اسید هیدروکلریک داشته باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
معمولا سطح PH اسید معده در طول زمان در نوسان است. شرایط خاصی مانند داروها یا استرس می‌تواند در تولید اسید معده اختلال ایجاد کنند.
علائم سطوح پایین HCl در شیره معده چیست؟
طبق اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت healthline، در صورت پایین بودن اسید هیدروکلریک در شیره معده، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- آروغ زدن
- نفخ
- ناراحتی معده
- سوزش سر دل
- اسهال
- سوء هاضمه
- تهوع همراه با استفراغ
- گاز
- ریزش مو
اگر اسید معده به‌طور مزمن پایین باشد، ممکن است دچار وضعیتی به نام هیپوکلوریدریا (کم بودن اسید معده) باشید. عوارض ناشی از سطوح پایین مزمن اسید می‌تواند قابل‌توجه باشد. مراحل اولیه این وضعیت می‌تواند منجر به مشکل در هضم غذا و جذب مواد مغذی مورد نیاز بدن شود. این وضعیت در صورت عدم درمان، می‌تواند به سیستم گوارشی آسیب بزند. هیپوکلوریدریا خطر ابتلا به عفونت‌ها و مشکلات سلامتی مزمن را افزایش می‌دهد.
درمان پایین بودن سطح اسید معده
درمان دقیق شیره معده دارای اسید پایین به علت احتمالی آن بستگی دارد. پزشک ممکن است مکمل HCl تجویز کند. این مکمل می‌تواند سطح pH اسید معده را افزایش دهد. او همچنین ممکن است داروهایی با آنزیم پپسین تجویز کند که به افزایش اسیدیته معده کمک می‌کنند.
درمان‌های دیگر پایین بودن سطح اسید معده عبارتند از:
- آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت زمینه‌ای
- بهبود رژیم غذایی و افزایش مکمل‌ها
- مدیریت دارو
- تکنیک‌های کاهش استرس
اگر معده سطوح بالایی از اسید هیدروکلریک داشته باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر سطح اسید در شیره معده خیلی بالا باشد، مخاط درون معده ممکن است اثر خود را از دست بدهد. سطوح بالای اسید معده می‌تواند به عوارضی مانند زخم معده و رفلاکس اسید معده منجر شود.
علائم بالا بودن سطح اسید معده
بارزترین علائم سطوح بالای اسید معده عبارتند از:
- تهوع یا استفراغ
- نفخ
- ناراحتی شکمی که ممکن است در صورت خالی بودن معده تشدید شود
- اسهال
- سوزش سردل
- کاهش اشتها
- کاهش وزن بی دلیل
درمان بالا بودن سطح اسید معده
اسید معده بالا معمولا با استفاده از دارو درمان می‌شود. مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) درجهت کاهش اسید معده عمل می‌کنند. پزشک ممکن است این داروها را به‌تنهایی یا به همراه داروهای دیگر تجویز کند. درمان‌های دیگر به علت احتمالی سطوح بالای اسید بستگی دارد. این درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- تغییر در رژیم غذایی
- جراحی برای برداشتن تومورها، بخشی از معده (گاسترکتومی) یا بخشی از عصب واگ (واگوتومی)
چه عاملی موجب بالا رفتن یا پایین رفتن سطح اسید معده می‌شود؟
برخی از بیماری‌ها، داروها و عوامل سبک زندگی می‌توانند موجب نوسان سطح اسید معده شوند. سطوح پایین یا بالای اسید که به طور مزمن وجود داشته باشد، می‌تواند برای سلامتی و بهزیستی شما مشکل‌ساز باشد. دریافت درمان می‌تواند از عوارض درازمدت ناشی از این موارد پیشگیری کند.
علل پایین بودن سطح اسید معده
برخی شرایط مانند مواردی که در ادامه ذکر شده است، خطر سطوح پایین اسید را افزایش می‌دهند:
- داشتن تولد زودرس
- سن بالاتر از ۶۵ سال
- انجام عمل جراحی معده
- داشتن سطوح بالایی از استرس
- کمبود مواد مغذی خصوصا روی
- ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری
- ابتلا به بیماری مزمن
علل بالا بودن سطوح اسید معده
عواملی وجود دارند که می‌توانند احتمال بالا بودن سطح اسید معده را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:
- تولید بیش از حد هورمون‌های خاصی که محرک تولید اسید معده هستند
- بازگشت تولید اسید معده پس از توقف داروهایی که اسید معده را کاهش می‌دهند
- ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری
- انسداد خروجی معده
- تومورها، اما به‌ندرت
نکاتی برای تولید بهینه اسید معده
پژوهش‌های بیشتری درباره روش‌هایی برای کمک به تاثیرگذاری روی تولید اسید بدون مصرف دارو نیاز است. اگرچه، طبق مطالعه مروری که سال ۲۰۱۹ منتشر شد، تغییرات رژیمی و تغییر سبک زندگی ممکن است به افرادی که تولید اسید معده آن‌ها بالا است، کمک کند. این تغییرات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خوردن وعده های غذایی کوچک‌تر در طول روز به‌جای وعده‌های غذایی بزرگ پرکالری
- اجتناب از دراز کشیدن به مدت ۲ تا ۳ ساعت پس از خوردن غذا و پرهیز از غذا خوردن ۲ تا ۳ ساعت پیش از خواب
- اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ که به شکم فشار می‌آورند
- افزایش مقدار فیبر رژیم غذایی
- کاهش کالری دریافتی هر وعده غذایی
- اجتناب از سیگار کشیدن
- پیروی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای
- جویدن کامل غذا
- مصرف آب کافی بین وعده های غذایی
- داشتن خواب کافی
- حفظ وزن متعادل
جمع‌بندی
اسید معده مایع بسیار اسیدی است که بدن به‌طور طبیعی آن را به منظور کمک به هضم و جذب مواد مغذی موجود در غذا تولید می‌کند. بدن همچنین آنزیم‌ها و مخاط را برای کمک به محافظت از خود دربرابر قدرت اسید تولید می‌کند.
سطوح بالای اسید معده می‌تواند منجر به سوزش سردل، رفلاکس اسید و زخم شود. سطوح پایین اسید معده ممکن است توانایی هضم غذا را مختل کند. اگر دچار علائم سطوح پایین یا بالای اسید معده هستید، به پزشک مراجعه کنید. هر دوی این وضعیت‌ها اگر مزمن باشند و به خوبی درمان نشوند، می‌توانند مشکل‌ساز شوند. فرد متخصص علائم شما را بررسی می‌کند و بهترین درمان را برای شما توصیه می‌کند. در برخی موارد، آن‌ها ممکن است به دنبال مشکلات سلامتی زمینه‌ای مانند عفونت بگردند که می‌توانند در تغییر سطح اسیدیته طبیعی معده نقش داشته باشند.
