الگوی خیره‌کننده گورخرها زمانی به‌عنوان نوعی استتار سیاه‌و‌سفید زیبایی در نظر گرفته می‌شد؛ اما طبق مطالعات جدید، به‌نظر می‌رسد این الگو بیشتر با دفع مگس‌های خونخوار در ارتباط باشد.
همان‌طور‌که دانشمندان درباره‌ی دلیل راه‌راه‌بودن گورخرها اطمینان بیشتری پیدا می‌کنند، اکنون توجه خود را به نحوه‌ی عملکرد آن معطوف کرده‌اند. به‌گزارش ساینس آلرت، مطالعه‌ای جدید ادعا می‌کند حداقل بخشی از پاسخ را پیدا کرده است.
چند سال پیش، مطالعه‌ای که به سرپرستی پژوهشگران دانشگاه بریستول بریتانیا انجام شد، نشان داد الگوی راه‌راه گورخرها محافظ خوبی دربرابر گزش مگس‌ها است. دانشمندان با قرار‌دادن روکش‌هایی با طرح‌های مختلف روی پشت اسب‌ها و سپس فیلم‌برداری از رفتار مگس‌ها در هنگام نزدیک‌شدن به اسب‌ها، توانستند اثرهای طرح‌های شطرنجی و راه‌راه مختلف را بررسی کنند.
اکنون همان گروه پژوهشی از روش مشابهی استفاده کرده‌اند تا بهتر درک کنند که آفات مذکور دقیقاً از کدام خصوصیت الگوی راه‌راه گورخرها متنفر هستند. تیم کارو، بوم‌شناس تکاملی از دانشگاه بریستول بریتانیا می‌گوید:
درحالی‌که خرمگس‌ها بیشتر به‌سمت اجسام تیره بزرگ موجود در محیط جذب می‌شدند (روکش‌های کاملاً خاکستری بیشتر از همه خرمگس‌ها را به خود جلب کردند)، وقتی رنگ تیره با رنگ سفید مخلوط می‌شد، مگس‌ها تمایل کمتری برای تعامل پیدا می‌کردند.
روکش‌هایی با مثلث‌های بزرگ سیاه که در موقعیت‌های مختلف قرار گرفته بودند، طرح محبوب بعدی مگس‌ها بودند و پس‌از‌آن، روکش دارای الگو شطرنجی کوچک قرار داشت. الگوهای راه‌راه بیشتر از همه مگس‌ها را دور می‌کردند و الگوهای راه‌راه دارای کنتراست بیشتر کمترین تعداد مگس را به خود جلب کردند.
پژوهشگران تصور می‌کنند کلید این امر حذف مرز قوی منطقه‌ی تیره‌ی بزرگ در میدان دید خرمگس‌ها است؛ کاری که نوارهای سیاه‌و‌سفید واضح به‌خوبی آن را انجام می‌دهند. به‌عبارت‌دیگر، این بدان‌معنا است که به‌کمک این الگو گورخرها کمتر به‌عنوان هدفی برای مگس‌ها به‌نظر می‌رسند.
کارو می‌گوید: «این امر نشان می‌دهد هر جانور سُم‌داری که طرح کلی تیره‌اش درمقایسه‌با آسمان مبهم شود، ازنظر حمله‌ی انگل‌های خارجی سود می‌برد.»
بر‌اساس یافته‌های مطالعه، مگس‌ها به‌دلیل تأثیر توهم نوری یا قطبش نور (یعنی بخش‌های خاصی از گورخر درخشان‌تر به‌نظر برسد) رانده نمی‌شدند. درواقع، الگوهای راه‌راه‌های نازک به‌عنوان نوعی استتار دربرابر شکارچیان کوچک عمل می‌کنند.
دانشمندان سال‌ها در تلاش بوده‌اند تا هدف از الگوی خاص گورخرها را کشف کنند. قبلاً پیشنهاد شده بود که آن‌ها نوعی مکانیسم کنترل دما یا راهی برای گیج‌کردن خرمگس‌هایی به‌شمار می‌آیند که در حال نزدیک‌شدن هستند.
سؤال بعدی این است که چرا گورخرها، تنها پستانداران سُم‌داری هستند که می‌دانیم این الگوی خاص را روی بدن خود تکامل داده‌اند. این موضوعی است که پژوهشگران در آینده می‌توانند روی آن کار کنند.
کارو می‌گوید: «خز گورخر کوتاه است و قسمت‌های دهانی خرمگس می‌تواند از آن عبور کند و به پوست و مویرگ‌های خونی زیرین برسد و این امر ممکن است آن‌ها را به‌طورخاص دربرابر آزار مگس‌ها آسیب‌پذیر کند. شاید هم بیماری‌هایی که خرمگس‌ها منتقل می‌کنند، برای این گروه از حیوانات کشنده‌تر باشد. این موضوع به بررسی بیشتری نیاز دارد.»
این پژوهش در مجله‌ی Journal of Experimental Biology منتشر شده است.
