پایتخت فرهنگی اروپا در سال ۲۰۱۸، تاکنون با اسامی همانند لیوواردن (Leeuwarden)، لیوورت (Ljouwert)، لیووادن (Liwwadden) داشته است و هنوز هم ممکن است، اسمش تغییر کند.
میدان اولدهوفسترکرخوف (Oldehoofsterkerkhof)، در شهر لیوواردن، مرکز استان فریسلند هلند، دارای تاریخی عجیب و شگفت‌انگیز است. قلعه نیمه‌سازی به نام دی اولدهوف در این منطقه وجود دارد که سرپا ماندنش از برج کج پیزا هم اسرارآمیزتر است. موزه ملی سرامیک پرنس سوف (Princessehof) خانه‌ای بازسازی شده است که وسایلی از مینگ مغولی، نقاشی‌هایی از پیکاسو، خانه کودکی نقاش هلندی موریس اشر خالق نقاشی‌های بدون پایان روی چوب، آبشارهای عجیب، در خود دارد.
اما از همه عجیب‌تر Lân fan taal (در زبان فریسی معنی «سرزمین زبان‌ها» دارد) است. خانه‌ای که هزاران زبان را میزبانی می‌کند. از این گذشته، این ساختمان این روزها میزبان قسمتی از برنامه پایتخت فرهنگی اروپا توسط هلند است. این ساختمان ۶۷۲۰ زبان زنده دنیا را برای بهتر شناخته شدن، در یک کاتالوگ چهارچوبی، به جهان معرفی می‌کند. در این میان زبان فریسی، زبان اصیل هلند و استان فریسلند هم معرفی خواهد شد. فرصت مناسبی است که پرده از راز صد اسمی بودن لیوواردن که از قرن‌های یازدهم تا نوزدهم ادامه داشته است، برداریم. بالاخره لیوواردن کدام است، لیوادن، لیوورت، لیوارد، لیوف یا حتی لئوادیا؟
مدیر اجرایی و تنظیم‌کننده برنامه‌های سرزمین زبان‌ها می‌گوید:
ما تلاش می‌کنیم که زبان‌ها را زنده نگاه داریم و هیچ جایی بهتر از لیوواردن برای این کار سراغ نداشتیم. سرزمینی با تاریخچه زبان مختص به خودش. مردم لیوواردن به دو زبان هلندی و فریسی صحبت می‌کنند و تقریبا بر هر دو مسلط هستند، علاوه بر این، لیوواردن جمعیتی با ۱۲۸ ملیت مختلف دارد؛ بنابراین این ساختمان و مراسم، جشنی برای چندزبانه بودنمان و در عین حال تبلیغی برای چندزبانه بودن است. نیمی از زبان‌های زنده دنیا، در خطر انقراض و فراموشی تدریجی هستند و این دلیل خوبی برای برپایی نمایشگاهی همانند سرزمین زبان‌ها است.
سرتاسر این نمایشگاه جذاب، توسط حروف الفبایی چوبی که از سقف آویزان شده‌اند، محاط شده است. بیشتر معنی این واژه‌ها و حروف برای بازدیدکنندگان معمولی ناشناخته و مبهم است. در سمت دیگر، ۸۴ لامپ نئونی با رنگ‌های سفید، آبی، سبز و قرمز، روی نقشه جهان یک مفهوم مشترک را با واژه‌های گوناگون از سرتاسر جهان نشان می‌دهد. این تابلو از دور شبیه به رنگین‌کمان است و نشانگر این مفهوم که اگر همه مردم جهان حتی اگر با زبان‌های مختلف هم دل شوند، رنگین‌کمانی از محبت همه کره خاکی را فرا خواهد گرفت.
با اینکه لیوواردن تلاش دارد که گویش‌های مختلف و زبان‌های گوناگون را زنده نگه دارد، به خودی خود درگیر یک مسئله زبان‌شناسی تاریخی است. این مسئله از قرن دهم میلادی تابه‌حال در مورد اسم این شهر وجود دارد. اگر به کتاب رکوردهای گینس مراجعه کنید، شهر لیوواردن را با تعداد ۲۲۵ تغییر نام در رتبه اول متغیرترین اسم شهر خواهید یافت؛ اما دلیل این تغییرات و اسامی مختلف برای یک شهر چیست؟
برای شروع به سراغ نقشه جغرافیایی می‌رویم. زمین‌های شمال غربی استان فریسلند، از سه سمت به‌وسیله جزر مد، تالاب و دریا احاطه شده است. این قسمت بخشی از پادشاهی هلند کنونی بود که در اواسط جنگ ناپلئونی در اوایل قرن نوزدهم تشکیل شد، درحالی‌که تمام اروپا تحت سیطره رهبر فرانسوی بود. هلندی‌ها این منطقه که به فریسلند کنونی تبدیل شده است را یک کشور دیگر و خارج از هلند می‌دانند.
همه ساختارهای شهری همانند شهرهای هلندیست اما زندگی در این شهر کند استهمه ساختارهای شهری همانند شهرهای هلندی است، اما زندگی در این شهر کند است. ساکنان آن‌هم همانند خود منطقه، ساکت و آرام شده‌اند. همان‌طور که اگر مدتی با این مردم نشست و برخاست داشته باشید، متوجه خواهید شد که نسبت به همسایگان جنوبی خودشان، کم‌حرف‌تر هستند. این منطقه در انزوا کامل به سر می‌برد. تنها دلیلی که قومیت‌های مختلف فرانک‌ها، هلندی‌ها، فلمینگ‌ها، ساک‌سون‌ها و والون‌ها توانسته‌اند کنار هم باشند، انزوا و سکوت آن است. این تعداد قومیت بالا، سرآغازی برای تغییر نام و گویش بی‌شمار اسم شهر لیوواردن است.
برای کسب اطلاعات بیشتر باید به تاریخ این شهر نگاه عمیق‌تر داشته باشیم. لیوواردن در گویش‌های مختلف تلفظ‌های گوناگونی داشته است: فریسی (لیوورد)، معادل هلندی (لیوواردن)، معادل دو گویش دیگر که در این منطقه وجود دارند (لیوادن و لییوادن). مسئله پیچیده‌تر این است که شهر با نام لویت در سایر نقاط استان فریسلند شناخته می‌شود و از طرف دیگر دانشمندان لاتین زبان با لاتینه کردن زبان، نام شهر را به لویاردیا تغییر دادند. این کار را با استفاده از فونتیک‌ها انجام دادند.
تا سال ۱۸۰۴ هیچ سند رسمی دال بر نوشتار رسمی کلمات وجود نداشت و شما آزادانه می‌توانستید هر یک از دو واژه لیوورد تا لیوورت را بنویسید، زیرا ت و د تلفظ یکسانی داشتند، یا لیوورد (Lyouwerd)، لیوورد (Ljouwerd) یا لیوورد (Liouwerd) را به‌جای هم بنویسید.
معتبرترین لیست برای اسامی شهر لیوواردن، لوحی با ۲۲۵ اسم استهنگامیکه تمام موارد را کنار هم می‌گذارید، پتانسیل زیادی برای تغییر هر از چندگاهی نام شهر می‌بینید. در حال حاضر معتبرترین لیست برای اسامی شهر لیوواردن، لوحی با ۲۲۵ اسم است که به همت یک نقره‌کار در سال ۱۸۳۸ جمع‌آوری و ثبت شده است. این لوح بیانگر اهمیت این موضوع برای کسانی است که در این شهر زندگی می‌کردند. جمع‌‌کننده این لیست علاوه بر اسامی تمامی منابع تاریخی که نشانی از علت تغییر اسم در آن بود را هم گردآوری کرده است.
در طول یک قرن، شهر ده‌ها اسم مستعار داشته، برای مثال ما بین سال‌های ۱۵۰۰ تا ۱۵۳۰، هر دو سال اسم شهر عوض شده است. تاریخ شهر دو کتاب چهارصدصفحه‌ای است که اسامی شهر از سال ۱۰۳۹ تا ۱۸۴۶ در جدولی طویل ثبت شده است. در اواخر قرن، تغییرات بیشتری رخ داد، زمانی که دانشگاه آکادمی علمی کانینکلیکا نوردلندر (زبان هلندی) یا آکادمی علوم سلطنتی هلند در سال ۱۸۶۴ و کانتینکلیک نوردلند یا انجمن سلطنتی جغرافیایی هلند در سال ۱۸۸۴ اولین لیست از اسامی تمامی مکان‌های معروف را با توجه به قوانین جدید، اعلام کردند. بعد از آن زبان هلندی و فریسی به یکدیگر نزدیک شدند و با یک استاندارد پیش رفتند.
بااین‌وجود، اسامی روستاهای هلندی، به صورت رسمی استانداردسازی نشده‌اند و هنوز هم نام‌های مختلفی برای هر یک از این مکان‌ها ممکن است وجود داشته باشد؛ بنابراین در قرن بیستم، تصمیم بر این شد که نام شهر در زبان هلندی به لیوواردن (Leeuwarden) و در زبان فریسی به‌صورت لیوورت (Ljouwert) نوشته شود.
برای گردشگران، لیوواردن همانند یک نوشته معمایی روی همه لباس‌های نظامیان، پرچم و ساختمان‌های دولتی نگاشته شده است. تصویر پرچم این قسمت از هلند، شیر طلایی در زمینه پرچم سلطنتی، تاجی مزین به زمرد و عقیق بالای سر است. بیشتر مردم در مورد اسم این شهر تصور می‌کنند که لئو به معنی شیر است؛ اما این حرف صحت ندارد. دقیق‌تر بخواهیم این اسم را بررسی کنیم، لیوو به معنی بدون باد و واردن به معنی تپه‌های کوچک، در زبان فریسی است. این منطقه بر روی سه تپه ساخته شده و همیشه حفاظت‌شده مانده و درگیری در آن وجود نداشته است، از این رو به مکان صلح معروف شد.
