مدت زمان خواب معمول بیشتر کودکان شیرخوار سه تا شش ماهه مجموعاً ۱۵ تا ۱۶ ساعت در شبانه‌روز است که این ساعت‌های خواب شامل خواب شبانه و چرتهای روزانه نیز هست. شیرخواران معمولاً از حدود چهار ماهگی به تدریج الگوی خواب و بیداری منظم‌تری پیدا می‌کنند و بیشتر وعده‌های تغذیۀ آنها در طول شب نیز حذف شده است اما این بدان معنی نیست که شما باید به طور ناگهانی یک برنامۀ خواب سفت و سخت را به کودک چهار یا پنج ماهه تحمیل کنید. در این مطلب می‌توانید با پیدایش الگوی خواب شبانۀ کودک و راهکارهایی برای ایجاد عادت‌های خواب صحیح به آنها آشنا شوید.
پیدایش الگوی خواب کودک
برنامۀ خواب کودکتان ممکن است همین الان هم با سبک زندگی خانوادگی شما هماهنگ شده باشد. اما اگر می‌خواهید به کودکتان کمک کنید که برای دوره‌های طولانی‌تری بخوابد و برنامۀ خواب منظم‌تری داشته باشد، ممکن است این سن زمان خوبی برای امتحان کردن آموزش خواب باشد. همچنین به خاطر داشته باشید که هر کودکی یک برنامهٔ رشد منحصربه‌فرد دارد. پس به واکنش فرزندتان به آموزش خواب توجه کنید و اگر آماده به نظر نمی‌رسد، دست نگه دارید و دوباره چند هفته بعد امتحان کنید. الگوی خواب شبانۀ کودک از سه تا شش ماهگی ممکن است به شکل زیر باشد:
خوابیدن در طول شب: در فاصله‌ای بین چهار و شش ماهگی، بیشتر کودکان شیرخوار قادر به خوابیدن به مدت چند ساعت متوالی در شب هستند. وقتی به این مرحله برسید، شما هم می‌توانید بیشتر بخوابید و صبح‌ها آسوده‌تر و بانشاط‌تر بیدار شوید. اگر هم کودکتان هنوز در طول شب بیدار می‌شود، بدانید که تنها شما نیستید که این مشکل را دارید و بسیاری از کودکان در مرحلۀ چهار تا شش ماهگی هنوز بیش از یک بار در شب برای تغذیه از خواب بیدار می‌شوند. اما به‌طورکلی، کودکان از شش ماهگی معمولاً و به احتمال زیاد آمادهٔ گرفته شدن از شیر شب می‌شوند.
بیدار شدن دوباره در میان خواب: اگر کودکتان در حال حاضر شب‌ها برای دوره‌های طولانی می‌خوابد، از آن لذت ببرید. اما گاهی شیرخوارانی که برای هفته‌ها یا ماه‌ها، شب‌ها بیدار نمی‌شدند، ممکن است مجدداً شب‌ها بیدار شوند. بنابراین تعجب نکنید اگر به شکل ناگهانی و دوباره، هر چند ساعت یک بار کودکتان شما را از خواب بیدار کند. این تغییرات خواب که پسرفت‌های خواب نام دارد، در طول دوره‌های جهش رشد کودک، رایج و معمولاً موقتی است و دلیلش این است که شاید کودک بیش از پیش آگاهی اجتماعی پیدا کند و ناگهان بیدار شود و برای دیدن شما گریه کند یا ممکن است به قدری درگیر یادگیری مهارت‌های جدید مانند غلت خوردن یا نشستن باشد که در خواب نیز این مهارت‌ها را تمرین کند و در نتیجه خود را از خواب بیدار کند.
راهکارهای ایجاد عادت خواب صحیح به کودک
وقتی کودکتان یک نوزاد تازه متولدشده بود، با دیدن نشانه‌های خواب‌آلودگی مثل مالیدن چشم و کشیدن گوش می‌دانستید که اکنون وقت خوابش است، اما حالا که کمی بزرگ‌تر شده، شما باید برنامۀ زمانی منظم و ثابتی برای خواب شبانه و همچنین چرت روزانۀ کودک ایجاد کنید تا الگوی خوابش منظم شود. راهکارهایی برای کمک به خوب خوابیدن کودک در این سن وجود دارد. برخی از این روش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
برنامۀ منظم خواب را پیدا کنید: برخی کودکان به طور طبیعی در ساعت شش هر شب به خواب می‌روند. برخی دیگر در ساعت هشت یا بعد از آن هم هنوز کاملاً بیدار هستند و البته برنامۀ روتین خانواده نیز برنامۀ خواب آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد، پس برنامۀ زمانی منظمی برای خواب شبانه و چرتهای روز ایجاد کنید و به آن پایبند بمانید. مثلاً شما می‌توانید به تدریج چرتهای کودک را برای زمان خاصی از هر روز مثلاً در ساعت ۹ صبح، ۱۲ ظهر و سه بعدازظهر برنامه‌ریزی کنید یا می‌توانید کودک را حدود دو ساعت پس از آخرین باری که از خواب بیدار شد، بخوابانید. تا زمانی که فرصت کافی برای خوابیدن به کودک داده می‌شود، هر دو روش خوب است.
کودک خسته را زودتر به رختخواب ببرید: اگر به نظر می‌رسد که کودکتان می‌خواهد تا بعد از ساعت خوابش هم بیدار بماند، بدانید که رفتار پر‌انرژی در اواخر شب میتواند نشانهٔ خستگی کودک باشد و اگر کودکتان در به خواب رفتن یا در خواب ماندن طی طول روز یا در شب مشکل دارد، سعی کنید او را زودتر آمادۀ خواب کنید و در رختخواب بگذارید، زیرا خستگی زیاد میتواند آرام شدن برای خواب و خواب آسوده را دشوار کند.
یک برنامۀ دائمی قبل از خواب ایجاد کنید: اگر زودتر این کار را نکرده‌اید، اکنون زمان خوبی برای شروع یک برنامۀ روتین قبل از خواب است. مراسم قبل از خواب شبانه میتواند شامل حمام دادن کودک یا شستن دست و پاهایش، پوشاندن لباس خواب، خواندن یک یا دو داستان، لالایی خواندن، بوسۀ شب‌به‌خیر یا همۀ این موارد باشد. هر برنامه‌ای که با زندگی خانواده‌تان مطابقت دارد، تا زمانی که آن را با ترتیبی ثابت و هر شب در زمان ثابتی انجام دهید مناسب است.
کودکتان را صبح‌ها بیدار کنید: با این کار، ساعت خواب روزانه‌اش تنظیم می‌شود. اگر از ساعت بیداری معمول فرزندتان در صبح گذشته، اشکالی ندارد که او را بیدار کنید تا ساعت خواب روزانه‌اش تنظیم شود. کودک به پیروی از یک الگوی منظم خواب، بیداری و تجدید نیرو با چرتهای روزانه نیاز دارد. بیدار کردن او در یک زمان معین، به حفظ یک برنامۀ خواب قابل پیش‌بینی کمک می‌کند.
خوابیدن بعد از بیداری در شب را به کودک بیاموزید: همۀ ما؛ کودکان و بزرگسالان، هر شب چند بار برای مدت کوتاهی؛ از چند ثانیه تا چند دقیقه، از خواب بیدار می‌شویم. به عنوان یک فرد بالغ، ما هر بار دوباره خودمان را می‌خوابانیم و حتی به یاد نمی‌آوریم که این کار را کرده‌ایم. توانایی بازگشت به خواب حیاتی است، زیرا خواب شب متشکل از چرتهای متعدد است و فرد در طول شب مرتب از خواب بیدار می‌شود. برخی کودکان این کار را به طور طبیعی انجام می‌دهند، اما اگر کودکتان از این دسته نیست، لازم است این مهارت را به او بیاموزید. یکی از راه‌های آموزش کودک این است که او را وقتی خواب‌آلود، اما هنوز بیدار است در رختخوابش قرار دهید. اگر در طول شب شنیدید که از خواب بیدار شده، قبل از بلند شدن برای آرام کردن یا تغذیۀ کودک، چند دقیقه صبر کنید و به او فرصت بدهید تا خودش دوباره به خواب برود.
اگر کودکتان به کمک بیشتری نیاز دارد و شما فکر می‌کنید که آماده است، می‌توانید یک روش جدی‌تر آموزش خواب را امتحان کنید. گزینه‌های موجود عبارت از روش خواب بدون گریه، روش گریه تا خواب و تکنیک ناپدید شدن تدریجی شماست. اینکه چه روشی برای شما مؤثرتر خواهد بود، با سبک تربیتی شما، باورهای شخصی‌تان و نیازهای خاص فرزندتان در ارتباط است.
