در این مقاله در نظر داریم درباره تغذیه کودکان مخصوصا تغذیه با شیر گاو , شیر سویا و غذای شیر برنج صحبت کنیم راجع به فواید و مضرات آنها و اینکه بهترین زمان استفاده از شیر برای کودک دلبندتان چه زمانی است ؟, حساسیت کودکان و عدم تحمل لاکتوز, چرا نمی‌توان به کودک زیر یک سال شیر گاو داد؟ از چه سنی و چگونه شیر گاو را به کودک معرفی کنید؟ و ... به صورت علمی پاسخ خواهیم داد پس با مجله کودک شاد همراه ما همراه باشید .
چرا برای دادن شیر گاو به کودک باید حداقل تا یک سالگی صبر کرد؟
کودکان زیر یک سال نمی‌توانند شیر گاو را به طور کامل و به راحتی شیر مادر یا شیر خشک هضم کنند. شیر گاو حاوی تراکم بالایی از پروتئین و مواد معدنی است که می‌تواند به کلیه‌های نابالغ کودکان فشار بیاورد.
شیر گاو مقدار درست آهن، ویتامین C و سایر مواد مغذی برای کودکان شیرخوار را ندارد و حتی ممکن است در بعضی از کودکان باعث کم‌خونی ناشی از فقر آهن شود، زیرا پروتئین موجود در شیر گاو می‌تواند باعث تحریک دیواره‌ٔ دستگاه گوارش شود و در نتیجه منجر به از دست رفتن خون از طریق مدفوع شود. نهایتاً، شیر گاو سالم‌ترین نوع چربی برای کودکان در حال رشد نیست.
با این حال، وقتی فرزندتان توان هضم آن را پیدا کرد، شیر گاو می‌تواند مکمل یک رژیم متعادل از غذاهای کمکی که شامل غلات، سبزیجات، میوه و گوشت است باشد.
چرا کودک باید نوشیدن شیر گاو را شروع کند؟
شیر منبعی غنی از کلسیم است، که استخوان‌ها و دندان‌هایی قوی می‌سازد و به تنظیم سیستم انعقاد خون و کنترل عضلانی کمک میکند. شیر همچنین یکی از معدود منابع ویتامین D است که به بدن در جذب کلسیم کمک میکند و برای رشد استخوان‌ها حیاتی است.
شیر همچنین پروتئین را برای رشد کودک و کربوهیدرات‌ها را برای تأمین انرژی مورد نیاز او در تمام روز فراهم میکند و شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اگر فرزندتان از همان آغاز میزان کافی کلسیم را دریافت کند، در آینده ریسک پایین‌تری برای ابتلا به فشار خون بالا، سکتهٔ مغزی، سرطان رودهٔ بزرگ و شکستگی لگن دارد.
مطالب مرتبط:
همه چیز راجع به شیر گاو شیر سویا و شیربرنج برای کودک
آیا شیر سویا برای کودک بد است ؟+ نکات خرید
آیا هورمونهای شیر سویا برای کودک مضر است؟
آیا نوشیدن شیرِ برنج برای کودکان بی خطر است؟
شیر گاو: باید و نبایدهای دادن شیر گاو به کودکان
وقتی کودک شروع به نوشیدن شیر گاو میکند، باید شیردهی را متوقف کرد؟
خیر، نیازی به از شیر گرفتن کودکتان بعد از معرفی شیر گاو به او نیست و تا زمانی که هر دو از شیردهی لذت ببرید، می‌توانید پس از اولین سالگرد تولد فرزندتان همچنان به شیردهی ادامه دهید.
کودک نوپا باید چقدر شیر بخورد؟
طبق نظر کارشناسان طب اطفال، کودک یک ساله می‌تواند میزان کافی کلسیم و ویتامین D را از ۲۴۰ تا ۳۵۰ میلی‌لیتر، یعنی بین یک تا ۱/۵ فنجان شیر گاو یا مقدار معادل سایر فرآورده‌های شیری مانند ماست یا پنیر دریافت کند. در دو سالگی، کودک باید روزانه ۴۷۰ میلی‌لیتر یا دو فنجان شیر گاو یا سایر فرآورده‌های شیری بنوشد.
با این حال، بیش از ۹۴۰ میلی‌لیتر، معادل چهار فنجان شیر به کودکتان ندهید، وگرنه ممکن است او دیگر جایی برای سایر غذاهای مورد نیاز برای تکمیل رژیم غذایی‌اش نداشته باشد. اگر کودک نوپایتان هنوز تشنه است، به او کمی آب بدهید.
آیا می‌توان به کودک نوپا شیر بدون چربی یا کمچربی داد؟
در بیشتر موارد، هنوز خیر. کارشناسان توصیه میکنند به کودکان یک ساله شیر کامل داده شود، مگر اینکه ریسک بالایی برای چاقی مفرط داشته باشند. کودکان در این سن برای حفظ وزن طبیعی و برای کمک به بدن در جذب ویتامین‌های A و D به چربی شیر کامل که بیشتر است نیاز دارند. غلظت پروتئین و مواد معدنی موجود در شیر بدون چربی نیز برای کودکانی در این سن بیش از حد زیاد است. وقتی فرزندتان دو ساله شد، درصورتی‌که رشد خوبی داشته باشد می‌توانید شیر کم‌چرب یا بدون چربی را جایگزین کنید.
ولی اگر شما اضافه وزن یا چاقی مفرط دارید یا اگر سابقهٔ خانوادگی چاقی مفرط، کلسترول بالا یا بیماری قلبی عروقی دارید ممکن است پزشک فرزندتان توصیه کند که از یک سالگی به بعد به فرزندتان شیر کمچربی یا با ۲ درصد چربی بدهید.
چطور کودک را به خوردن شیر گاو ترغیب کنید؟
بعضی از کودکان نوپا بلافاصله به خوردن شیر گاو عادت میکنند، اما برخی دیگر در این تغییر تردید دارند، زیرا شیر گاو از نظر بافت، طعم و حتی دما متفاوت از شیر مادر است.
اگر در مورد کودک نوپای شما نیز همین‌طور است، ابتدا شیر گاو را با مقداری شیر مادر یا شیر خشک مخلوط کنید. مخلوط کردن یک پیمانه شیر گاو با سه پیمانه شیر مادر یا شیر خشک را امتحان کنید. سپس به تدریج نسبت آن را تغییر دهید تا به ۱۰۰ درصد شیر گاو برسید. همچنین شاید اگر شیر گاو را در دمایی معادل دمای اتاق به کودک بدهید، در تمایل او برای نوشیدن تأثیر داشته باشد.
اگر فرزندتان شیر دوست نداشته باشد، رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای مربوط به مصرف شیر یا فرآورده‌های شیری می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اما روش‌های زیادی برای گنجاندن این فرآورده‌ها در رژیم غذایی کودک وجود دارد. مثلاً:
- شیر را به غلات صبحانه‌ٔ او اضافه کنید.
- ماست و انواع ساندویچ‌های پنیر را به عنوان میان‌وعده به او بدهید.
- سوپ را به جای آب با شیر درست کنید.
- یک سس تهیه‌شده با شیر را به غذاهای سس‌دار اضافه کنید.
اگر کودک نتواند شیر را تحمل کند یا به خاطر وگان بودن خانواده نتواند آن را بخورد چه؟
عدم دریافت کلسیم و ویتامین D از شیر و سایر فرآورده‌های شیری به هر دلیلی که باشد، پزشک شما احتمالاً یا شیر سویای غنی‌شده یا مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را توصیه میکند.
آیا باید برای کودک شیر ارگانیک یا فاقد هورمون خرید؟
هیچ مدرک قطعی‌ای وجود ندارد که نشان دهد این نوع شیر برای بچه‌ها بهتر است اما هیچ ضرری هم در آنها وجود ندارد. فقط شیر ارگانیک گران‌تر است. با این حال، کارشناسان در مورد دادن شیر خام یا غیر پاستوریزه به کودک هشدار می‌دهد. بدون فرایند پاستوریزه‌سازی، شیر ممکن است حاوی باکتری یا انگل‌های مضر باشد که می‌توانند باعث مشکلات جدی در سلامت کودک شوند.
ممکن است کودک به شیر حساسیت داشته باشد؟
اگر فرزندتان در دورهان شیرخوارگی شیر خشک مبتنی بر شیر گاو را بدون مشکل خورده است، می‌توانید مطمئن باشید که او در تحمل شیر معمولی گاو نیز هیچ مشکلی نخواهد داشت، حتی کودکانی که در سال اول زندگی به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه شده‌اند، معمولاً می‌توانند شیر معمولی گاو را تحمل کنند، زیرا آنها از طریق شیر مادر در معرض پروتئین شیر گاو قرار گرفته‌اند، مگر اینکه شما از خوردن تمام انواع لبنیات خودداری کرده باشید.
اما اگر فرزندتان به دلیل توصیه‌ٔ پزشک شیر خشک مبتنی بر سویا می‌خورد، قبل از معرفی شیر گاو به او با پزشکتان مشورت کنید، چون او ممکن است توصیه کند با شیر سویای غنی‌شده با ویتامین D و کلسیم شروع کنید. اما آلرژی واقعی به شیر گاو نسبتاً نادر است. علائم اصلی حساسیت به شیر گاو عبارتند از:
- راش یا کهیر، به ویژه در اطراف دهان یا چانه
- ناراحتی شکمی
- اسهال
- استفراغ
- ورم
- خارش
همچنین گرفتگی بینی مزمن، آبریزش بینی، سرفه، خس‌خس سینه یا مشکلات تنفسی، همگی می‌توانند نشانه‌ٔ این باشند که حساسیت به شیر روی سیستم تنفسی کودکتان اثر گذاشته است. اگر کودک نوپای شما دچار هر کدام از این علائم شد، با پزشکش صحبت کنید. همچنین اگر کودک علائم زیر را نشان داد فوراً او را به مطب پزشک معالجش یا به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس ببرید، چون با علائم کودک ممکن است یک واکنش آلرژیک تهدیدکننده‌ٔ حیات داشته باشد:
- بسیار رنگ‌پریده یا ضعیف است.
- تمام بدنش کهیر زده است.
- در سر یا گردنش ورمی ایجاد شده است.
- اسهال خونی دارد.
اگر مشخص شود که فرزندتان نسبت به شیر گاو حساسیت دارد، شما باید مراقب باشید که از غذاهایی مانند پنیر، شیر عسلی یا شیر تغلیظ‌‌شده، بستنی، ماست، مارگارین حاوی شیر، کره، شکلات شیری و پودر شیر پرهیز کنید. همه‌ٔ مواد آلرژی‌زا باید به طور واضح روی برچسب محصولات غذایی مشخص شوند که لازم است موقع خرید به آن دقت کنید.
آیا عدم تحمل لاکتوز همان آلرژی به شیر است؟
خیر، آلرژی واکنش سیستم ایمنی بدن است، درحالی‌که عدم تحمل لاکتوز یک عارضهٔ گوارشی است. با این حال، علائم آنها می‌تواند مشابه باشد. برای مثال دردهای شکمی یا اسهال پس از مصرف محصولات لبنی ممکن است به دلیل آلرژی به شیر یا عدم تحمل لاکتوز ایجاد شود.
اگر کودکتان پس از هر بار خوردن فرآورده‌های لبنی یک راش خشک و خارش‌دار یا خارش و ورم صورت، لب‌ها یا دهان یا علائمی مانند کهیر، آبریزش چشم یا آبریزش بینی را تجربه میکند ممکن است به یکی از پروتئین‌‌های موجود در شیر گاو آلرژی داشته باشد.
آیا شیر سویا برای کودک بد است؟
برخی از والدین این سؤال را می‌پرسند که آیا دادن شیر سویا به کودک یک تا دو سال که شیر گاو نمی‌نوشد و دوست ندارد بد است؟ باید گفت برای برخی از کودکان نوپا، شیر سویا جایگزین قابل قبولی برای شیر گاو است. با این حال، مواردی وجود دارد که باید به خاطر داشته باشید!
اگر می‌خواهید به کودکتان شیر سویا بدهید، حتماً شیر سویای کامل بخرید، نه انواع کم‌چرب یا بدون چربی، زیرا چربی برای رشد مغزی بچه‌های زیر دو سال مهم است. با این حال اگر فرزند شما زمینه‌ٔ ارثی بیماری‌های قلبی عروقی، فشار خون بالا یا چاقی دارد، پزشک او ممکن است توصیه کنید شیر کم‌چرب را از سن پایین‌تری شروع کنید.
همچنین، اطمینان پیدا کنید که شیر سویایی که می‌خرید با ویتامین A، ویتامین D و کلسیم غنی شده است. بهتر است رژیم غذایی کودک نوپای خود را با سایر غذاهای سرشار از کلسیم یا غنی‌شده با کلسیم تقویت کنید، زیرا شیر سویا حاوی فیتات است. فیتات‌ها که به طور طبیعی در غلات کامل، حبوبات و آجیل یافت می‌شوند، می‌توانند جذب کلسیم و سایر مواد معدنی را کاهش دهند.
اگرچه برای مثال یک پاکت شیر سویای غنی‌شده ممکن است ادعا کند که یک لیوان 236 میلی‌لیتری از آن حاوی 200 تا 300 میلی‌گرم کلسیم است، اما مطالعات نشان داده‌اند که بدن فقط حدود 75 درصد از آن کلسیم را جذب میکند. پس غذاهای سرشار از کلسیم مانند کلم بروکلی و کلم برگ را در رژیم غذایی کودک جای بدهید.
از آنجا که شیر سویا از گیاه سویا تهیه می‌شود، اصلاً حاوی ویتامین B12، که فقط در غذاهای حیوانی از جمله شیر گاو یافت می‌شود نیست. به خاطر داشته باشید اگر فرزندتان به شیر گاو حساسیت داشته باشد، احتمالی 10 تا 14 درصدی وجود دارد که به شیر سویا نیز حساسیت داشته باشد، بنابراین نمی‌توانید مطمئن باشید که اگر کودکتان به شیر گاو آلرژی دارد، سویا جایگزین خوبی خواهد بود. اگر فرزندتان طعم شیر سویای ساده را دوست ندارد می‌توانید شیر سویای طعم‌دار بخرید یا خودتان به آن طعم‌دهنده اضافه کنید.
همچنین، علاوه بر پروتئین، بسیاری از برندهای شیر سویا روی این موضوع که آنها حاوی ایزوفلاون‌ها هستند، تأکید میکنند. ایزوفلاون‌ها، فیتواستروژن‌هایی (هورمون‌هایی شبیه استروژن) هستند که در گیاهانی مانند غلات کامل، سیب‌زمینی، لوبیای خشک و سیب یافت می‌شوند. هیچ شواهدی وجود ندارد که ایزوفلاون‌های موجود در پروتئین سویا که معمولاً در شیر خشک استفاده می‌شود، اثرات نامطلوبی روی بچه‌ها داشته باشد.
آیا هورمونهای شیر سویا برای کودک مضر است؟
برخی از والدین می‌پرسند که شنیده‌اند شیر سویا حاوی هورمون‌هایی است. آیا این هورمون‌ها برای کودکان خطری ندارد؟
شیر سویا حاوی فیتواستروژن‌‌ها یعنی هورمونی شبیه استروژن است که در گیاهانی مانند غلات کامل، سیب‌زمینی، لوبیا و سیب یافت می‌شود، اما تاکنون هیچ شواهد علمی مبنی بر اینکه نوشیدن شیر سویا برای کودکان یا بزرگسالان مضر باشد، به دست نیامده است. بسیاری از مردم در دنیا از دههٔ 60 میلادی شیر سویا می‌نوشند بدون اینکه تأثیر نامطلوبی درآنها دیده شده باشد. همچنین، بسیاری از برندهای شیر سویا وجود ایزوفلاون‌ها در شیر سویا را برجسته میکنند. ایزوفلاون‌ها، یعنی فیتواستروژن‌هایی که ممکن است سطح کلسترول خون را در بزرگسالان کاهش دهد.
مصرف شیر سویا در حد اعتدال، یعنی یک تا دو لیوان در روز برای کودکان بالای یک سالی که شیر گاو نمی‌نوشند، عدم تحمل لاکتوز دارند یا به شیر گاو حساسیت دارند، جایگزین مناسبی است. با این حال، برخی از بچه‌ها به پروتئین موجود در سویا حساسیت دارند. اگرچه در نهایت بیشتر کودکان آلرژی سویا را پشت سر می‌گذارند، اما در برخی ممکن است تا بزرگسالی باقی بماند.
اگر فرزند شما واکنش آلرژیکی به سویا دارد، با پزشک او صحبت کنید. اگر مصرف شیر سویا برایش مشکلی ندارد، حتماً انواع پرچربی و غنی‌شده با ویتامین را بخرید تا مطمئن شوید کودکتان مواد مغذی ضروری را دریافت میکند.
همچنین اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی فرزندتان حاوی سایر غذاهای سرشار از کلسیم یا غنی‌شده با کلسیم است، زیرا شیر سویا حاوی فیتات‌هاست، یعنی موادی که به طور طبیعی در غلات کامل، حبوبات و آجیل وجود دارند. این مواد می‌توانند جذب کلسیم و سایر مواد معدنی را کاهش دهند. اگرچه برچسب غذایی روی یک پاکت شیر سویای غنی‌شده ممکن است بگوید که یک لیوان 236 میلی‌لیتری از آن حاوی 200 تا 300 میلی‌گرم کلسیم است، اما فیتات‌ها می‌توانند مانع از جذب تمام این مقدار کلسیم شوند. مطالعات نشان داده‌اند که بدن فقط حدود 75 درصد از کلسیم شیر سویا را جذب میکند. بنابراین غذاهای سرشار از کلسیم مانند کلم بروکلی و کلم برگ را در رژیم غذایی کودک خود بگنجانید.
آیا نوشیدن شیرِ برنج برای کودکان بی‌خطر است؟
محصولات برنج بهتر است جزء اولین انتخاب یا دم‌دستی‌ترین گزینه برای تغذیهٔ کودکان خردسال، به ویژه شیرخواران زیر یک سال نباشد، اما چطور می‌توان به مردم سرزمینی که برنج همواره بخش عمده‌ای از غذای خانواده‌هایش را تشکیل می‌دهد چنین توصیه‌ای کرد؟ اول بگذارید ببینیم شیرِ برنج چیست و بعد جواب این سؤال را که آیا شیر برنج برای بچه‌ها بی‌خطر است یا نه و سپس علل آن را بدانید.
شیر برنج، شیری گیاهی است که از برنج تهیه می‌شود و با غذایی به نام شیربرنج که از پختن و ترکیب برنج با شیر گاو به دست می‌آید فرق دارد. جواب سؤال هم این است که احتمالاً نه، یا حداقل هر روز خوردن شیر برنج بی‌خطر نیست و آن هم به دلیل نگرانی فزاینده در مورد آرسنیک موجود در محصولات غذایی تولیدشده از برنج.
در نوامبر 2012، گزارشی در مورد آرسنیک موجود در غذاهای تهیه‌شده از برنج منتشر شد. دانشمندان در این تحقیق بر اساس یافته‌هایشان توصیه کردند بچه‌های زیر پنج سال هر روز نوشیدنی برنج نخورند. در بریتانیا، متخصصان پزشکی توصیه میکنند که بچه‌های زیر چهار سال و نیم به دلیل نگرانی‌ها درباره‌ٔ آرسنیک، اصلاً شیر برنج ننوشند.
همچنین اگر به فرزند خود شیر برنج می‌دهید، به خاطر داشته باشید که این شیر حاوی تمام مواد مغذی شیر گاو نیست.
شیر برنج برخلاف شیر گاو و شیر سویا، حاوی پروتئین زیادی نیست. بنابراین اگر فرزند شما به طور مرتب یا به جای شیر گاو، شیر برنج می‌نوشد، مطمئن شوید که پروتئین زیادی را از منابع دیگر مانند گوشت، تخم‌مرغ و حبوبات دریافت میکند.
برچسب محصول را نگاه کنید تا مطمئن شوید نوشیدنی انتخابی شما با ویتامین A، ویتامین D، کلسیم و ویتامین B12 غنی شده است. همچنین اطمینان حاصل کنید که شیر برنج کامل است، نه کمچربی یا بدون چربی، زیرا چربی برای رشد مغزی در کودکان زیر دو سال مهم است. قبل از اینکه کودکتان دو ساله شود، بدون تأیید پزشک، شیر کم‌چرب را در رژیم او جایگزین شیر پرچرب نکنید.
اگر گمان می‌کنید کودک شما ممکن است عدم تحمل لاکتوز یا آلرژی به لبنیات یا سویا داشته باشد، مهم است که در مورد نگرانی‌های خود با پزشک فرزندتان صحبت کنید. برای بچه‌هایی که مبتلا به عدم تحمل لاکتوز تشخیص داده می‌شوند، شیر بدون لاکتوز ممکن است انتخاب خوبی باشد.
